Mehmet Bingöl [email protected]

Hisse Senedi Yatırım Fonlarındaki vergi avantajı kaldırılıyor

TBMM gündemindeki torba kanun tasarısı ile portföyünde %51’den fazla hisse senedi olan yatırım fonlarındaki vergi avantajı kaldırılıyor. Hemen belirtelim ki burada söz konusu olan fonlar; aile üyeleri veya birkaç kişilik grup için kurulmuş olan özel yatırım fonları. Yani TEFAS’ta işlem görmeyen yatırım fonları.

Tek bir kurum, kişi ya da aile üyelerine özel kurulan bu fonlara Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından öteden beri izin veriliyor. Peki neden kuruluyor özel fonlar? (1)

Hisse Senedi Yatırım Fonlarındaki vergi avantajı:

Şirket hisselerinden elde edilen kâr payı gelirleri yıllık beyan esasında gelir vergisine tabi iken, “Hisse Senedi Yoğun Yatırım Fonlarından” elde edilen gelirlerde hiç vergi yükü yoktur. Zira doğrudan yapılan hisse senedi yatırımları için kar payları üzerinde; şirketteki Kurumlar Vergisinin yanı sıra “Kar dağıtım stopajı (+) Gelir Vergisi beyannamesi ile ödenen Gelir Vergisi” olmak üzere iki aşamalı vergi yükü bulunmaktadır. Şirket hisselerine doğrudan sahip olmak yerine yatırım fonu aracılığıyla yatırım yapılması halinde vergide ciddi bir avantaj söz konusu olmaktadır. Bu durumda yukarıda bahsedilen;

1. Kar dağıtım stopajı (İştirak edilen şirketlerden dağıtılan temettü gelirleri de Fon’a stopajsız olarak gelmektedir (2).

2. Gelir Vergisi beyannamesi ile ödenen Gelir Vergisi (3)

Doğmamaktadır.

Çünkü mevcut kanun maddesine göre yatırım fonu pay sahipleri paylarını fona sattıklarında; katılma belgesi 1 yıldan sonra satıldığında gelir vergisi stopaj kapsamına hiç girmemektedir (4). Yine bu yatırım fonunun kar dağıtması halinde de vergi stopaj oranı %0’dır. Elde edilen temettü geliri, yıllık gelir vergisi beyanına da tabi değildir. Mevzuata göre yatırım fonlarının nakit kar dağıtımlarında da GVK geç 67 madde uygulanmaktadır (5).

Bir başka avantaj da; portföydeki hisse senetlerinden gelen temettü gelirleri Fon’a stopajsız olarak gelirken, gibi G.V.K. geçici 67.maddesi kapsamındaki diğer finansal ürünlerden sağlanan gelirler de stopajsız (=brüt tutar ile) olarak elde edilmektedir (6).

Ayrıca şunu da belirtmek gerekir ki; portföydeki hisse senedi rasyosunu (%51) bozmamak şartıyla yatırım fonuna Eurobond, türev ürün kazançları, yabancı şirket hisse senedi veya bonosu v.b. gibi diğer finansal ürünleri de almak mümkündür. Bu halde de Fon’un vergi statüsü değişmemektedir. Eurobond faiz veya satış kazancı da bu sayede vergi dışında kalmaktadır. Oysa bu gelirler esasen yıllık beyan esasında %40 oranında vergilendirilmektedir.

İşte bu vergi avantajı şimdi kaldırılıyor:

Torba tasarıdaki madde yasalaştığında TEFAS’ta işlem görmeyen özel yatırım fonları Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67 çerçevesinde vergi kesintisi kapsamına alınmış olacaktır. Dolayısıyla yukarıda açıkladığımız vergi avantajları da ortadan kalkacak.

Yapılması öngörülen düzenleme ile portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetlerinden oluşan fonlardan; katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılabilen, Türkiye Elektronik Fon Alım Satım Platformu (TEFAS)'nda işlem görmeyen ve fon portföyüne alınacak varlık ve işlemlere ilişkin herhangi bir oransal sınırlamaya tabi olmayanlar için “1 yıllık elde tutma süresine bağlı stopaj kapsamı dışında olma statüsü” kaldırılmaktadır. Buna göre bu fonlardan elde edilecek gelirler artık her hâlükârda vergi stopajına tabi olacaktır. Stopaj oranı hali hazırda %17,5’tur.

Bu özelliklere sahip olanlar dışında kalan ve sürekli olarak portföyünün en az %51’i Borsa İstanbul'da işlem gören hisse senetlerinden oluşan fonların katılma payı sahipleri ise istisnadan yararlanmaya devam edecekler.

Yapılması öngörülen değişikliğin yürürlük maddesi de önemli olup; o tarihten sonra elde edilecek gelirlere mi, yoksa o tarihten sonra iktisap edilecek fon paylarına mı uygulanacağının açıkça hükme bağlanması yararlı olacaktır. Zira bu değişiklik, mevcut fonları ve dolayısıyla fon sahipleri ile piyasayı oldukça etkileyebilecek özelliktedir.

Bu arada “hisse senedi yoğun” fonların (SPK mevzuatına göre Fon portföy değerinin en az %80’i devamlı olarak “BİST’te işlem gören hisselerden oluşan) katılma belgelerinin satılmasından sağlanan kazançlarda stopaj oranının ise halihazırda %0 olduğunu belirtmek gerekir (7). Dolayısıyla TBMM’deki torba kanunu takiben ilgili kararnamede de değişiklik muhtemel gözükmektedir.

Sonuç olarak; aynı neviden gelirler arasındaki vergilendirme farklıklarının kaldırılması amaçlanmakta, bu şekilde özel yatırım fonu kurmak suretiyle vergisel avantaj yaratılması sonlandırılmaktadır.  Özellikle temettü gelirlerinin fon yoluyla VERGİSİZ tahsil edilmesi bitiyor. Zaten bu çok tuhaf bir yasal boşluktu.

Dip notlar:

(1) Vergi avantajını keşfeden fonlara koştu, HaberTÜRK, 06.06.2022,  Yatırım fonlarına büyük vergi avantajı - Ekonomi Haberleri - İş-Yaşam Haberleri

(2) Gelir Vergisi Kanunu, Madde: 94/6-b-i

(3) Gelir Vergisi Kanunu, Madde: Geçici 67

(4) Gelir Vergisi Kanunu, Madde: Geçici 67/1-altı (Sürekli olarak portföyünün en az %51’i BİST hisse senetlerinden oluşan Yat. Fonu Katılma belgeleri 1 yıldan sonra elden çıkarıldığında stopaj kapsamına girmez.)

(5) 15.12.2020 tarih ve 62030549-120(Geç.67-2018/394)-E.934609 sayılı GİB İVDB Muktezası

(6) Gelir Vergisi Kanunu, Madde: Geçici 67/1 (G.V.K. Md: Geçici 67/1-Birinci fıkra (KV mükelleflerine yapılan ödemelerde stopaj %0’dır.) ile 22/7/2006 Tarihli ve 2006/10731 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Madde:1-c

(7) Hisse senetleri ile bunların fonları arasındaki vergileme farkının giderilmesi amacıyla Geçici 67. Madde kapsamında yayımlanan 2012/3141 Sayılı Karar ile “hisse senedi yoğun” fonların katılma belgelerinden elde edilen kazançlar da % 0 stopaj uygulaması kapsamına alınmıştır. Buradaki hisse senetleri BİST’de işlem gören hisse senetleridir. Hisse Senedi Yoğun Fonlar: Fon portföy değerinin en az %80’i devamlı olarak menkul kıymet menkul kıymet yatırım ortaklıkları payları hariç olmak üzere BİST’de işlem gören hisse senetlerinden oluşması gerekir.