Süheyl Aygül [email protected]

Arenadan ofise liderlik, modern Spartakuslar

Bir lider arketipiyle ilk karşılaşmam, yazlık açık bir sinemada siyah-beyaz bir film sahnesinde oldu.Tozlu bir arenada, zincirlerle dizilmiş, kırbaçlanan kölelerin arasından biri başını kaldırdı.Bakışını değiştirmişti.

Adı Spartakus’tu.

O an, çocuk aklımla bile hissetmiştim:

“Gerçek özgürlük, kaçmakla değil, uyanmakla başlıyor.”

Yıllar sonra aynı filmi tekrar izledim. Roma’nın kan kokan arenasında aynı gladyatör sessizce ayağa kalktı. Kılıcını kaldırmadı. Sadece başını gökyüzüne çevirdi. Zincirleri hâlâ bileklerindeydi ama zihni özgürleşmişti. O an, tarihte ilk kez bir köle, sadece zincirlerine değil, korkusuna da isyan diyordu.

Adı Spartakus’tu.

Tekrar aynı duyguyu hissettim.

“Özgürlük, önce zihinde başlar.”

Yakın zamanda bir kez daha izlediğim Spartakus’un en büyük farkı, korkusunu bastırması değil, onu dönüştürmesiydi. Spartakus, liderliği korkularından kaçmakla değil, onları anlamakla kurdu. Kölelik korkusunu, özgürlük vizyonuna çevirdi.

Hissettirdikleri;

“Korkularımız bazen özgürlüğümüzün ilk kıvılcımıdır. Gerçek cesaret, korkusuz olmak değil, korkularına liderlik etmektir. Cesaret, korkunun yokluğu değil, anlamlandırılmış hâlidir. Liderlik, güçle değil; anlamla inşa edilir”

Spartakus bir savaşçıdan fazlasıydı, bir liderin ilk bilinç hâliydi. Öz-liderliğini başlatmıştı. Kendinize liderlik etmeden başkasına liderlik etmeniz zaten mümkün değildir...

Spartakus aslında liderliği istemedi. Ama adalet duygusu, onu doğal bir lider haline getirdi.
Bugün de böyledir.

“Gerçek liderliği koltuk değil, vicdan görevlendirir. Gerçek liderliği kariyer planı değil, vicdan tasarısı başlatır.”

Spartakus, sadece bir köle isyanının değil; “İnsanın kendi öz değerini hatırlama yolculuğunun sembolüdür. Liderlik başkalarını yönetme sanatı değil, öncelikle kendini anlamlandırma cesaretidir.”

Bu tür filmlere hayranlığım hep olmuştur. Duygusal zeka madeni olan Holywood daha sonra Braveheart’da William Wallace’ın öyküsüyle, Gladyatör’de Maximus karakteri ile bizi tanıştırdı.

Üç lider, üç çağ, üç farklı arena...
Spartakus’un vicdanı, Wallace’ın inancı ve Maximus’un adaleti...
Aslında insanın liderlik yolculuğunun üç durağıdır bunlar:
Uyanış, direniş, dönüşüm.

Her dönemin arenası farklıdır...

Yıllar sonra kurumsal hayatta onlarca yöneticiyle çalışırken fark ettim ki, Roma’nın arenaları hâlâ aramızda. Roma İmparatorluğu’nun soğuk taş arenalarında başlayan bir hikâyenin, bugünün toplantı odalarına, şirket koridorlarına, hatta Linkedin satır aralarına kadar uzanabileceğini kim tahmin ederdi?

Roma’da kum arenaları, bugünün klimalı, toplantı odaları.
Ama savaş aynı: anlam için, özgürlük için, insanlık için.

Her Yöneticinin içinde bir Roma vardır: sistem, hiyerarşi, hedefler, konfor.
Ama aynı zamanda bir Spartakus da vardır: vicdan, cesaret, anlam, isyan.

Hangisini beslersen, ona dönüşürsün!

Bazen arenalar KPI hedeflerinde, bazen politik dengelerde, bazen de görünmeyen korkularda saklıydı. Bugünün liderleri arenalarda değil, toplantı odalarında savaşıyor. Rakip gladyatörler değil, şişkin egolara dönüşüyordu. Ama savaş aynı: anlamın, insanlığın, özgürlüğün savaşı.

Spartakus’un hikâyesi sadece geçmişe ait değildir.
O, her liderin iç sesinde yeniden doğar.
Çünkü zincirler değişir, ama özgürlük arayışı hep aynıdır.

Ama hâlâ o arenalarda, dün olduğu gibi bugün de zincirini fark edip ayağa kalkanlar var.
Modern dünyanın Spartakus’ları…

“Zincirleri kırmak için artık kılıca değil, bilince ihtiyaç vardır.”

Spartakus, özünde sadece insan kalmak istedi.
Ama tam da bu yüzden insanlar onun etrafında toplandı.

O, insanlara “benimle savaşın” demedi — “kendiniz için savaşın” dedi.
Bu fark, takipçiyi asker olmaktan çıkarıp bilinçli bireye dönüştürür.

O, “liderliğin tahtta değil, kalpte kurulduğunu” gösterir.

Roma generalleri disiplinle yönetirken, Spartakus kalple yönetti.
Tutsaklarını affetti, düşmanını anlamaya çalıştı.
Kurumsal dünyada bu, rekabeti yok etmek değil, dönüştürmek anlamına gelir.

“Gerçek lider, kazandığı savaşın ardından bile insan kalabilendir.”

Yani Spartakus’un empatisi, onun stratejisinden bile güçlüydü.

“Empati artık bir duygusal lüks değil, stratejik bir zekâ biçimidir.”

İnsan kalabilen lider, ekip ruhunu kaybetmeden rekabet edebilir.

Spartakus’un yanında savaşanlar, eğitimsiz, farklı kökenlerden gelen kölelerdi.
Ama o, onların “yetersizliklerini” değil, insanlık potansiyelini gördü.

“Lider, potansiyeli görme sanatçısıdır.”

Bugün ofislerde “liderlik” unvanla başlar ama anlamla sürer...

Bu noktada belki de Yönetici kendini sorgulaması, ruhunu “uyandırmak için doğüru soruları kendisine sorması gerekir.

* Kâr mı biriktiriyorsun, anlam mı?
* Gölge mi büyütüyorsun, iz mi bırakıyorsun?
* Yöneten misin, ilham veren mi?”

Roma’nın taş arenalarından bugünün yönetim katlarına kadar uzanan bir gerçek var:

“Liderlik, güçle değil; anlamla kurulur.

Gerçek lider, “yönetici” değildir; değer taşıyıcısıdır.”

Onurdan doğan liderlik, her zaman korkudan doğan otoriteyi yener.

Spartakus finalde yenildi.

Ama fikirleri yüzyıllar sonra bile yaşıyor.

O yenildi ama insanın onuru kazandı.

Bu da modern dünyadaki her lider için bir aynadır:

“Gerçek liderler zaferleriyle değil, yankılarıyla ölçülür.”