Türkiye'de 'orta sınıf' nasıl eridi

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Gelir Dağılımı İstatistikleri 2025 sonuçlarını yayımladı. Veriler, gelir dağılımında sınırlı bir iyileşmeye işaret etse de uzun vadeli tabloya bakıldığında eşitsizliğin derinleştiğini ve orta sınıfın giderek zayıfladığını ortaya koydu.

Açıklanan verilere göre 2025’te, bir önceki yıla kıyasla en yüksek gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay 0,1 puan azalırken, en düşük gelir grubunun payı da 0,1 puan arttı. Ancak bu küçük değişim, gelir dağılımındaki yapısal sorunları gidermeye yetmedi.

Orta sınıf eriyor, fark açılıyor

Ekonomim.com’un 2010–2025 dönemini kapsayan analizine göre, hanehalkı kullanılabilir gelire göre sıralanan yüzde 20’lik gruplar incelendiğinde, orta sınıfın pay kaybettiği, alt gelir grubunun yerinde saydığı, üst gelir grubunun ise uzun vadede payını artırdığı görülüyor.

2025 itibarıyla en üst yüzde 20’lik gelir grubunun yıllık ortalama geliri 1 milyon 587 bin 404 TL olurken, en alt yüzde 20’lik grubun yıllık ortalama geliri 200 bin 100 TL seviyesinde kaldı. Bu rakam, en alt gelir grubunda aylık ortalama gelirin 16 bin 675 TL olduğu anlamına geliyor. Aynı dönemde asgari ücretin 22 bin 104 TL olarak uygulanması, gelir yetersizliğini daha da görünür kıldı.

En yüksek gelir grubunun ortalama geliri ile en düşük gelir grubunun geliri arasındaki oran da yıllar içinde açıldı. Bu oran 2010’da 6,97 iken, 2025’te 7,93 seviyesine yükseldi.

Toplam gelirden alınan paylar

En üst gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay 2010’da yüzde 44,9 iken, 2023’te yüzde 48,3’e çıktı. 2025’te bu oran sınırlı bir gerilemeyle yüzde 47,9 oldu.

En alt gelir grubunun payı ise 2010’da yüzde 6,5, 2013’te yüzde 6,6 olarak ölçüldü. En düşük seviye yüzde 5,9 ile 2024’te görülürken, 2025’te en alt grup toplam gelirin ancak yüzde 6’sını alabildi.

Şeyda Uyanık'ın haberine göre orta sınıfı temsil eden üçüncü yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay da dikkat çekici biçimde geriledi. 2010’da yüzde 15,6 olan bu pay, 2025’te son iki yıldaki sınırlı toparlanmaya rağmen yüzde 14,8 seviyesinde kaldı.

Asgari ücrete göre gelir dağılımı bozuldu

Gelir gruplarının asgari ücrete oranla konumu da bozulmayı net biçimde ortaya koyuyor. En alt gelir grubu, asgari ücrete en çok yaklaştığı dönemi 2017’de 0,86 asgari ücret ile yaşarken, ikinci yüzde 20’lik grup 2022–2024 arasında ilk kez asgari ücretin altına düştü. Bu grup 2025’te 1,27 asgari ücret seviyesine toparlandı.

Orta sınıf olarak kabul edilen üçüncü yüzde 20’lik grup, uzun yıllar 2 asgari ücret civarında seyrederken, 2023’te 1,11 asgari ücret ile en düşük düzeyini gördü.

2023 yılı, tüm gelir gruplarında asgari ücrete oranla en zayıf yıl olurken, 2017 en yüksek oranların yakalandığı yıl olarak öne çıktı.

Üst-orta gelir grubunu oluşturan dördüncü yüzde 20’lik grup 2023’te 1,6 asgari ücret seviyesine kadar gerilerken, 2025’te 2,6 asgari ücret düzeyine yükseldi. En üst gelir grubu ise asgari ücretten belirgin biçimde ayrıştı. Bu grubun geliri 2023’te 3,7 asgari ücret seviyesine kadar düşse de 2025’te yeniden 6 asgari ücret düzeyine çıktı.

Veriler, kısa vadede sınırlı iyileşmeler görülse de uzun vadede gelir dağılımındaki bozulmanın sürdüğünü, özellikle orta sınıfın giderek daraldığını ve gelir eşitsizliğinin kalıcı hale geldiğini ortaya koyuyor.

Cevdet Yılmaz'dan "Gelir Dağılımı İstatistikleri" değerlendirmesi

Türkiye'de gelir dağılımı ne durumda? TÜİK'ten kritik rapor