ŞUBE AÇILIŞLARINDA HIZ KESİLDİ

Şube açılışlarında hız kesildi Şubeleşme konusunda 2008 yılında agresif bir strateji izleyen bankalar, 2009 yılına oldukça sakin başladı. Şube açılışlarının yavaşlamasının en önemli nedenleri ise hem 2008 yılındaki hızlı açılışlar hem de kriz oldu. TBB verilerine göre Haziran 2009 itibariyle 8 bin 793 olan şube sayısının yıl sonunda 9 bini aşması bekleniyor. Behiye Selin Taner/Ekonomist Bankacılık sektörünün 2001 yılında yaşanan krizin ardından hız verdiği şubeleşme süreci, 2008’in son çeyreğinde şiddetini artıran global krizin etkisiyle tekrar yavaşladı. Krize karşı büyüme stratejilerini gözden geçiren bankaların aldıkları ilk önlemlerden biri de şube artış hızını yavaşlatmak oldu. 2008’in son çeyreğinden bu yana bazı bankaların şube sayısı azalırken bazı bankalar yeni şube açmadı, bazıları ise sınırlı sayıda açılış gerçekleştirdi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre 2008’in ilk üç ayında 290 adet artarak 8 bin 229 olan bankacılık sektörü toplam şube sayısı, 2008 sonunda 9 bin 107’ye yükseldi. 2009’un ilk üç aylık döneminde ise 186 yeni şube açıldı ve toplam şube sayısı 9 bin 293 oldu. 2008, şube açılışları anlamında hızlı bir yıl oldu ama sektör 2009 yılına görüldüğü gibi pek de iyi başlamadı. Nitekim yılbaşında birçok bankanın genel müdürünün yaptığı açıklamalar da bu yıl şube açılışlarının ciddi ölçüde hız keseceği yönündeydi. İki faktör etkili Bankacılar şubeleşme stratejisindeki yavaşlamada asıl faktörün kriz olduğunu söylüyor ama bir diğer faktör olarak 2008 yılındaki hızı da gösteriyor. Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Fuat Erbil, 2008 yılında bankaların şubeleşme hızını çok ciddi ölçüde artırmış olması nedeniyle 2009 yılında zaten bir yavaşlama beklendiğini söylüyor. Önümüzdeki döneme bakıldığında ise yılın ikinci yarısından itibaren bankaların tekrar şube açılışlarını hızlandırması bekleniyor. Katılım bankaları şubeleri ile bağlı ve uydu şubeleri kapsam dışı bırakan Türkiye Bankalar Birliği’ne (TBB) göre 9 Temmuz 2009 itibariyle sektörde 8 bin 793 şube bulunuyor. Bu çerçevede bankacılar, yıl sonunda sektördeki toplam şube sayısının 9 bini aşacağını tahmin ediyor. Şube lokasyonlarını seçerken de ağırlığın yine büyük illerde olacağı belirtiliyor. En çok şube İstanbul’da BDDK verilerine göre şube sayısının en fazla olduğu il, Mart 2009 itibariyle 2 bin 803 adetle İstanbul. İstanbul’u 933 şube ile Ankara, 673 şube ile İzmir izliyor. Antalya’da 337, Bursa’da 325, Adana’da 217, Konya’da 182, Kocaeli’de 179 şube bulunuyor. Öte yandan en az şubeye sahip iller ise 9 adetle Kilis ve Muş ile 8 adetle Bayburt. Bankalar şube lokasyonlarında potansiyeli yüksek bölgeleri tercih etmeleri ve rekabet nedeniyle şube yatırımlarında ilk sırayı büyük iller alıyor. Ancak son yıllarda KOBİ bankacılığının da önem kazanmasıyla bankalar gelişme potansiyeli yüksek, sanayi ve ticaretin yoğun olduğu illere öncelik tanıyor. Yılın ilk çeyreğine bakıldığında İstanbul’da 55, Ankara’da 18, Bursa’da 9, Kocaeli’de 7, İzmir, Antalya, Gaziantep, Manisa ve Kahramanmaraş’ta ise 6’şar adet şube açıldığı görülüyor. Buna karşın Diyarbakır, Zonguldak, Ordu, Isparta, Erzurum Bilecik gibi illerde 1’er adet şube açıldı. Tekirdağ, Trabzon, Yalova, Sinop, Şırnak, Gümüşhane, Hakkari, Kars gibi illerde ise bu dönemde hiç şube açılmadı. Açılışa devam Türkiye Bankalar Birliği verilerine bakıldığında Mart 2009 itibariyle şube sayısında bin 279 adet ile Ziraat Bankası başı çekiyor. Banka 2008 yılının ilk üç ayında 6 şube açarken, 2009’un ilk üç ayında açılan şube sayısı 10 oldu. İkinci sırada bin 51 şube ile yer alan İş Bankası, geçen yıl söz konusu dönemde 13, bu yıl ise 12 şube açtı. Üçüncü sırada 875 şube ile yer alan Akbank, geçen yılın ilk üç ayında 12 şube açarken bu yıl yedi şube açtı. Şube sayısı sıralamasında 728 şube ile Garanti Bankası beşinci sırada yer alıyor. Banka, geçen yılın ilk üç ayında 42 şube açarken, bu yılın aynı döneminde açtığı şube sayısı iki oldu. Kapanan şubeler Şube sayısı açısından 856 şubesi ile sektörde dördüncü sırada yer alan Yapı Kredi, geçen yılın ilk üç ayında 49 şube açtı. Buna karşılık bu yılın aynı döneminde banka beş şubesini kapattı. Söz konusu dönemde şube sayısı azalan bir diğer banka ise Citibank oldu. Geçen yılın ilk çeyreğinde üç şube açan Citibank, bu yılın aynı döneminde 11 şubesini kapattı ve şube sayısı 45’e geriledi. Geçen yılın ilk üç ayında 10 şube açan ve yıl sonunda 400 şubesi bulunan Denizbank da bu yılın ilk üç ayında bir şubesini kapattı. Geçen yılın aynı döneminde 13 şube açan, yıl sonunda 3009 şubeye ulaşan Fortis de bir şubesini kapattı. “2009’da zaten hızlı olmazdı” Fuat Erbil (Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı): “Şube açılışlarındaki yavaşlamanın en önemli nedeni, 2008 yılının bu anlamda çok hızlı bir yıl olmasıydı. 2008 yılında sektörde bin 200’e yakın şube açılışı gerçekleştirilirken, Garanti Bankası olarak biz de 141 şube açtık. Dolayısıyla krizden bağımsız olarak, 2009 yılında şube açılışlarının, 2008 yılındaki kadar hızlı olacağı zaten beklenmiyordu. Yavaşlamanın diğer bir nedeni de kriz. Bankalar, krizin etkilerini görebilmek için şube açılışlarını yavaşlattılar. Ancak bu durum çok uzun süre devam etmez. Öte yandan bir şubenin açılışı, tüm aşamalarıyla birlikte ortalama altı ay sürüyor. Bu durum, ilk yarıyılın sonunda şube açılışlarını yavaşlatmış gibi görünüyor. Ancak yılın ikinci yarısında bankaların şube açılışlarını hızlandıracak ve mevcut şube açılış projeksiyonlarını değiştirmeyecektir. Şube açılışlarında en büyük payı yine en büyük 6-7 il alacaktır. Diğer illerde de sektör şubeleşme anlamında doyuma ulaşmadı. Ancak son yıllarda bu bölgelerde şubeleşme yoğun olduğundan geçen yıllara göre bu iller ve ilçelerdeki şubeleşme daha yavaş olacaktır.” “Yatırımlar devam ediyor” Muzaffer Öztürk (Yapı Kredi Genel Müdür Yardımcısı): “Bankalar şube açacakları ilçelerin nüfusunu, ekonomik yapısını, potansiyelini, sektörel ve sezonsal nakit dengesini, diğer bankaların şube sayılarını göz önünde bulundurarak şube açma kararı veriyorlar. Dünya gibi Türkiye’nin de çok yakından hissettiği krize rağmen şube yatırımlarının hız kesmediğini söylemek yanlış olur. Kriz, bankaların maliyetlerini etkin bir şekilde kontrol altına almasına neden oldu. Bu yaklaşımı şubelerin verimliliğini artırma yaklaşımı olarak değerlendirebiliriz. Bu yavaşlamaya rağmen bankalar potansiyeli yüksek lokasyonlara şube yatırımları yapmaya devam ediyor. Bu yatırımlarda ilk sıraları ise büyük iller alıyor. Bununla beraber Anadolu'daki gelişmekte olan pazarlarda bankaları şube açmaya yöneltiyor. Ekonomideki iyileşmelerin yansımaları sayesinde bankacılık potansiyeli yüksek olan iller ve ilçelerde şube açılışları devam edecek. Bunun yanında GSMH’den aldığı payın ve bankacılık müşteri yoğunluğunun yüksek olduğu büyük illerde de şube yatırımı potansiyelini koruyor. TBB verilerine göre Haziran 2009 itibariyle 8 bin 793 banka şubesi bulunuyor. Yıl sonunda 9 bini geçer.”