MEYDAN TEFECİYE KALDI

ANKARALI eğitimci işadamı Yücel Kalınyazgan’ın geçen hafta borçları nedeniyle intihar etmesiyle gündeme gelen tefecilik iddiaları büyüyor. Bankalar dışında yasal olarak kredi veren ikrazatçıların da son dönemde piyasalara sağladığı finansmanı kestiği belirtilirken, işadamlarının kanunsuz olarak yüksek faizle para satan tefecilere mahkum olduğu iddiaları hızla artıyor. Hazine’den aldıkları ruhsatla yasal olarak borç para veren ikrazatçılardan da piyasada tefecilerin çoğaldığına yönelik fısıltılar geliyor. Bankalar gibi ‘psikolojik güven bunalımının pençesine’ düşen ikrazatçılar, Bankalar Birliği Başkanı Ersin Özince’nin ‘Bu ortamda hiç kredi verilmemesi gerekiyor’ açıklamalarının ardından sektörde para akışının durduğunu kaydediyor. GÜVEN BUNALIMI OLUŞTU Fazla reklam yapmayan, medyaya konuşmayan, isimlerinin çok duyulmasından hoşlanmayan ikrazatçılar da son gelişmelerden rahatsız. Onlar da kayıtdışı çalışan ve iş dünyasına fahiş faizle borç para veren tefecilerden yakınıyor. Bankalar kredide ne yapıyorsa bugünler de kendilerinin de benzer bir uygulama içinde olduğunu kaydeden bir ikrazat şirketinin yöneticisi ‘Biz normalde bankalara göre çok daha kolay bir prosedürle para sağlıyoruz. Ancak piyasada güven bunalımı oluştu. Birçok ikrazatçı işadamlarına batarlar diye para vermekten korkuyor’ dedi. MÜŞTERİMİZİ KAPIYORLAR BİR başka ikrazat şirketinin sahibi ise kendilerinin kamuoyunda yanlış tanındığını belirterek şunları söyledi: ‘Bazı şirketler mali yapıları ya da bilançoları nedeniyle bankalardan kredi sağlayamıyor. Biz bankalara göre daha esnek şartlarda kredi sağladığımız için bu şirketlerin finansmanını yapıyorduk. Ancak büyük güven bunalımı var. Daha dikkatli davranmak zorundayız. Şimdi bizden kredi sağlayamayan işadamlarının tefecilerden borç aldıklarını duymaya başladık. Bu bizim için de kötü. Tefeciler potansiyel müşterilerimizi elimizden alıyor.’ Bankaya gidemeyen tefeciye koşuyor BANKACILIK Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) Başkanı Tevfik Bilgin, piyasada Merkez Bankası, piyasa faizi ve tefeci faizi olmak üzere üç türlü faiz olduğunu söyledi. Bilgin, Türkiye Ekonomik Kurumu’nun ‘Küresel Bunalım ve Türkiye Ekonomisi’ konulu bir çalıştayın dün sabahki oturumunda bir konuşma yaptı. Merkez Bankası ve piyasa faizlerinin normalde birbirine yakın seyretmesi gerektiğini bildiren Bilgin ‘Normal dönemlerde Merkez Bankası faizi ile bankaların uyguladığı faizin birbirine yakın olması lazım, ama arada bayağı bir fark görüyoruz. Şu anda bu da piyasadaki tansiyonu gösteriyor’ dedi. Bankalara gidemeyen işadamlarının tefecilere yöneldiğini söyleyen Bilgin, ‘Yalnız bu dönemde üçüncü bir faiz daha çıktı karşımıza. Bu her zaman olan bir faizdi ama biraz daha fazla gündeme geldi, tefeci faizi. Eğer bankalara gidemeyen işadamı varsa ya da paraya ihtiyacı olan kesimler varsa maalesef bu dönemde en aktif çalışan piyasalardan biri de tefeci piyasası ve faizleri de çok yüksek’ dedi. Güven kalmadı ezber bozuldu TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi bankalardan sonra ikrazatçıların da kredileri azaltmasını bir güven eksikliğine bağladı. Büyükekşi ‘Şu anda kimse kimseye güvenmiyor. Banka factoringe, leasinge güvenmiyor. Satıcı müşterisine güvenmiyor. Bütün bunlar da piyasanın ezberini bozuyor. Çünkü herkesin alabileceği bir risk var. Piyasada güven olmayınca kimse o riski göze alamıyor’ dedi. Büyükekşi bankaların kredi vermediği ortamda ikrazatçıların ve tefecilerin işlerinin artmasının beklendiğini ancak ikrazatçıların da kredi vermemesi durumunda tefecilerin işlerinin arttığını belirtti. Büyükekşi, şunları söyledi: ‘Yalnız bunu genellemek yanlış olur. Çünkü ikrazatçıların ve tefecilerin verebileceği borç miktarı bankacılık sisteminin çok çok altında’ dedi. Büyükekşi, güvensizlik fırtınasının dinmesi için uluslararası piyasaların düzelmesi gerektiğini, belirterek ‘Umarım bu sıkıntı çözülür’ dedi. Borç almamak için tasarruf yapıyorlar Eskİdjİ Yönetim Kurulu Başkanı Dikran Masis piyasada kredi sıkıntısının doğmasının herkesin geleceği kestirememesinden kaynaklandığını belirtti. Masis ‘İkrazatçılar da frene basıyorsa meydan tefecilere kalmış demektir. Sorunun çözülmesi için uluslararası piyasaların rahatlaması şart. Türkiye’de birçok sanayici tefeciye gitmemek için tasarruf tedbirleri alıyor’ dedi. Aylık yüzde 8 faizle borç para veriyorlar ÖZELLİKLE 2005 yılından sonra işlem hacimlerinde patlama yaşayan ikrazatçılar aylık yüzde 8’e varan oranlarla işadamlarına borç veriyor. Hazine’ye bağlı çalışan 33 ikrazatçının 2005 yılında 222 milyon YTL olan işlem hacmi 2006’da 368 milyon YTL’ye ulaştı. Hazine yetkililerine göre 2007’de ise bu rakam 500 milyon YTL’yi aşıyor. Faiz oranlarının yüksekliğine rağmen ikrazatçıları tercih eden işadamları ise genellikle bankalardan umudunu kesenler ile protestolu çek ve senetleri dolayısıyla kara listede yer alanlardan oluşuyor. İSTEDİKLERİ BELGE ÇOK AZ İkrazatçIlarIn müşterilerinin son yıllarda büyük oranda artmasının diğer bir nedeni de bankalara göre daha az ve esnek prosedür uygulamaları. Herhangi bir banka, şirketlerden, vergi dairesi onaylı bilanço, gelir tablosu, detaylı mizan, ticaret ve sanayi odası kayıt tablosu, diğer bankalardaki limit-risk ve teminat bilgileri, kapasite raporu, işkoluna göre son yıllara ait detaylı ithalat ve ihracat rakamları gibi belgeler isterken, ikrazatçılarda bu belgelerin çoğuna gerek duyulmuyor. Hatta çoğu ikrazatçı vergi levhası fotokopisi ve ikametgah gibi temel birkaç belge ile müşterilerine kredi açıyor. İBRAHİM ACAR/Star