KÜÇÜKLER DEĞİL, BÜYÜKLER ÇEKİNİ ÖDEMİYOR

Küçükler değil, büyükler çekini ödemiyor (nafiz karadere) Son günlerde karşılıksız çekler, piyasalarda en çok konuşulan konuların başında geliyor. Merkez Bankası’nın istatistiklerine göre 2007 sonunda 1 milyon 324 bin olan karşılıksız çek sayısı, 2008 Aralık itibariyle 1 milyon 537 bine çıkmış. Yani yüzde 16’lık bir artış var. Ancak eylül ayından sonra, yani global krizden sonra karşılıksız çek sayısında artış olduğu da bir gerçek. Ağustos ayında 123 bin karlışıksız çek kesilirken, bu sayı eylül ayında 133 bine, ekim ayında da 156 bine çıkmış. Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Nafiz Karadere, son bir yılda Garanti Bankası’nda hakkında mahkemece ödeme yasağı konulmus çeklerin sayısının yüzde 30 dolayında arttığını söylüyor. Bunlarında ağırlıklı olarak ticari ve orta boy işletmeler olduğunu, tahminlerin aksine küçük işletmelerdeki müşterilerde artışın daha düşük kaldığını söylüyor. Yalnız burada çekleri yazılan şirketlerin sayısını ilişkin bir veri yok. Aynı şirketin birden fazla çekinin yazılmış olduğu dikkate alındığında, şirket bazındaki sayının daha düşük olma ihtimali yüksek. Ancak bu rakamların mahkemeye yansımış ve hakkında ödeme yasağı çıkan kesinleşmiş kararları içerdiğini anımsatalım. Özellikle kamuoyunda “711 oyunu” olarak bilinen Türk Ticaret Kanunu’nun 711’inci maddesindeki “Çekim hilafım dışında elimde çıktı” gerekçesine sığınarak çeklerini ödemek istemeyenlerin sayısında ciddi bir artış olduğu yolunda şikayetler var. Ancak bu konuda herhangi bir istatiki veri yok. “711 oyunu” genellikle ödemeyi geciktirmek için kullanılan bir yöntem. Genelde çek bir başkasına imzalatılarak, imzanın kendisine ait olmadığı, çekin de kendisinden habersiz olarak piyasaya çıkarıldığı iddia ediliyor. İmza, çek sahibine ait olmadığı için “karşılıksız çek keşide etme” suçu oluşmuyor. Ancak piyasada bu tür işlemlerin çoğalması, ister istemez dolandırıcılık suçunu gündeme getiriyor. İmzayı inkar eden kişilere karşı dolandırıcılık davası açılabiliyor. Bu nedenle imzasını inkar edenler, genellikle yasal süreç başlamadan çeki ya ödüyor ya da başka bir çekle değiştiriyor. Böylece ödemeyi ertelemiş oluyorlar. Bu yola başvuranlara ilişkin bir istatiki veri de yok.