Krediler daralınca 'sukuk' patlama yaptı

Bank of America Merrill Lynch ve IFIS (Islamic Finance Isssuence Statistics) verilerine göre eylül ayının ortasına kadar 19.6 milyar dolara ulaşan 'sukuk' ihracı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 48 arttı. 2004-2008 yılları arasında gerçekleştirilen 'sukuk' işlemlerinin yüzde 90'ının aktörü olan Malezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, Bahreyn ve Endonezya 'sukuk' piyasasının yine en aktif ülkeleri oldu. Malezya, 2009'un ilk dokuz ayında gerçekleştirilen sukuk işlemlerinin yüzde 68'ini tek başına yaptı. Birleşik Arap Emirlikleri'nin bu yıl yer almadığı piyasada ikinci büyük aktör ise yüzde 15'lik payıyla Suudi Arabistan oldu. 2009'un ilk dokuz ayında yapılan işlemlerin yüzde 90'ı üç ülke tarafından gerçekleştirildi. Kur bazında ise yapılan sukuk işlemlerinin yüzde 61'i Malezya Ringit'iyle gerçekleştirilirken, yüzde 21'lik pay ABD Doları, yüzde 11'lik pay ise Suudi Riyali bazında yapılan işlemlere aitti. İnşaat sektörü çöktü, yöntem değişti İslami finansman yöntemleri arasında yine en fazla kullanılan yöntem, 'murabaha' (mal alışverişi sözleşmesiyle imzalanarak daha sonra ticari borç taksidi olarak geri ödenen faizsiz kredi türü) tarzı krediler oldu. 2009'un ilk dokuz ayında kullanılan islami finansman yöntemlerinin yüzde 40'ından fazlasını 'murabaha' kredileri oluşturdu. Onu 'icara' adı verilen şeriata uygun leasing yöntemi ve sermaye ortaklığıyla kar-zararı paylaşma yöntemiyle verilen 'muşaraka' türü kredileri izledi. Bu üç finansman yöntemi tüm islami finans pazarının yaklaşık yüzde 80'ini oluşturdu. 2006-2008 döneminin en popüler finansman metodlarından biri olan 'mudaraba' yöntemi (işletmenin emeğine karşılık fon sahibinin sermaye koyarak kullandırdığı finansman yöntemi) bu türden kredilerin çok kullanıldığı inşaat ve gayrimenkul sektörlerinin dibe vurmasıyla tamamen popülaritesini 2009'da kaybetmiş görünüyor. Bu yöntemle 2009'un ilk dokuz ayında neredeyse hiç işlem yapılmadı. Bir ilginç değişiklik de 'sukuk' ihraç eden kuruluşların bulunduğu sektörlerde yaşandı. 2008 yılında en büyük 'sukuk' ihraççısı kurumlar, inşaat ve gayrimenkul, finansal hizmetler, ulaştırma sektörlerinde faaliyet gösterirken, 2009'da 'sukuk' piyasasına petrol ve gaz, enerji ile kamu şirketlerinin ihraçları damgasını vurdu. İnşaat ve gayrimenkul şirketlerinin sukuk ihraçları toplam ihraçların yüzde 10'una bile ulaşamadı. SUKUK NEDİR? Sukuk: Şeriat kurallarına göre kredi ve finansman piyasalarında kullanılan bono benzeri enstrümanlara genel olarak sukuk adı veriliyor. Faizsiz borç enstrümanı olarak nitelendirilen 'sukuk', Arap ve Ortadoğu ülkeleri kaynaklı olarak uluslararası borçlanma piyasalarına girdikten sonra, Avrupa ve ABD'de de son yılların en fazla ilgilenilen finansman araçlarından biri haline geldi. Sukuk'un borçlanma türüne bağlı olarak muşaraka, murabaha, mudabara, icara, salam, istitmar, wakala, bithaman ajil gibi çok sayıda türü bulunuyor. Referans Gazetesi