Emeklilik tarihine Ferit Bey karar verir

Bankaların krizde yüksek karları herkesin ilgisini ve tepkisini çekiyor. "Şirketler iflas eder, işsizlik patlarken bankalar milyarlarca dolarlık karından fedakarlık etmiyor" sözleri devletin en üst kademelerinden sokaktaki vatandaşa kadar dillendirildi. Karşımızda en çok kar eden bankalardan birini bulunca da doğal olarak sohbet buradan başlıyor. Garanti Bankası Genel Müdürü Ergun Özen, 2001 krizinde çok ağır bedel ödeyen bankaların kendilerine çekidüzen verdiğini ve krizi fırsata çevirmeyi hakettiğini hatırlatarak reel sektöre "Onlar da kendilerine bir baksın" diyerek göndermede bulundu. Özen'in sorularımıza verdiği samimi yanıtlar şöyle:
İkinci çeyrek nasıl geçti? Çok iyi geçti. En karlı bankalardan biriyiz. Bunda Türkiye ekonomisine güvenimizin çok önemli bir rolü olduğunu düşünüyorum. Sanırım Hazine bonosuna çok doğru zamanda girdik. Likiditeyi çok iyi yönettik. Bol likiditenin getirdiği avantajları kullandık. İyi maliyet kontrolü yaptık. Bu 2001 krizinden çıkardığımız önemli dersler...
Ya sektör? Sektöre genel açıdan bakarsak bankacılık sektörü çok karlı. Ama 2001'den bu yana olaylara bakmak lazım. İnanılmaz bir sermaye birikimi yaratmış bankacılık sektörü... 98 milyar TL'lik bir sermaye var. Özkaynak. Böyle bir sermaye ile krize girerseniz, krizi fırsata çevirebilirsiniz. Çok sağlam, iyi maliyet kontrolü yapmış, BDDK tarafından son derece iyi denetlenen bir sektör. Tüm bunları üst üste koyduğunuzda krizi fırsata çevirme imkanı doğdu bankacılık sektörü açısından. Biz de sektörün genelinde çok iyi olan performansın biraz daha üzerinde başarı elde ettik.
3. çeyrekte sektör zorlanmaya başlayabilir mi? Türk bankacılık sektörünün karı ikinci yarıda düşecek. Bunu görüyorum. Bunu engellemenin tek yolu krediler. Kredi hacminde bir canlanma görürsek daralan marjları böyle telafi edilebilir. İlk belirtiler kredilerde ciddi bir kıpırdama olduğunu yönünde ancak benim düşündüğüm hacimlere ulaşamadığımızı gösteriyor. 3. çeyrek zor olacak gibi duruyor ancak 4. çeyrekten ümitliyim...
Bankacılığın karı arttıkça size yönelik eleştiriler de artıyor. Ülkenin bütün kesimleri krizden ağır hasar alırken, siz karlılığa devam ediyorsunuz. Buna rağmen kredilerde hala belirgin bir iyileşme yok. Bankaların kredi vermiyor diye bir durumu artık söz konusu değil. Türk Lirası bazlı kredilerde 19 Eylül'ü krizin başlangıcı kabul edersek bir artış var. Yabancı para kredilerde gerisindeyiz. Bu kadar düşmüş ihracat ve ithalatta zaten talep yok açıkçası. Uzun vadeli yatırım kredilerine bakıyorum orada bir sorun var, bir talep yok orda. Böyle olunca da yabancı para kredilerde de düşüş normal. Krizin başlarında 2-3 ay belki bankacılık sektörünün ufak tefek kredi kapattırma olabilir. Dünyada hala bankacılık sektörü bilanço küçültmekle uğraşıyor. Hala krediler kapatıyor. Bizde böyle bir şey olmadı.
Bir ülkede sadece bir kesim sürekli kazanıyor. 11 çeyrek aralıksız büyüdü bu sektör. Devlet, bankaları bir şekilde sübvanse etti... Bankaları halkın büyük bölümü tefeci olarak görüyor. Neden imajınız bu kadar kötü? Dünyadan daha iyi hale geldik diye düşünüyorum imaj olarak. Bankacılık sektörü bu işin bedelini ödedi. Hem de çok ağır ödedi. 2001 krizi öncesi 81 bankaydık, yarı yarıya azaldık. Olaya böyle bakmak lazım. Son 7 -8 yıldır yaptığımız sermaye birikimini hangi sektör yaptı? Biz kazandığımız parayı içeride tuttuk. Çapraz sektörlere gidip de yatırım yapmadık. Bunun meyvalarını şimdi topluyoruz. 98 milyar TL sermaye birikimi var bankacılık sektörünün. Sermaye yeterliliği rasyosu 19.2 olmuş. Güçlü olduğumuz zaman buna kimsenin laf etmeye hakkı yok diye düşünüyorum açıkçası. Kar etmek sağlık göstergesidir. Bankacılık sektörü de sağlıklıdır. Şu krizde bankacılık sektörünün sağlam olmadığını düşünürseniz, Türkiye'de krizin boyutu çok daha farklı yerlere giderdi. En şeffaf sektör, en fazla vergiyi veren sektör. Fedakarlık diyorsunuz: Alnımızın teriyle, ak bir şekilde işimizi yapıyoruz, paramızı kazanıyoruz, en fazla vergiyi de biz veriyoruz. Her sektör biraz daha kendine bakacak. Bankacılık sektörünün geçtiği yerden belki her sektörün geçmesi gerekiyordur. 2001 krizinde kim ne yapmış? Kamu bankaları sermaye aldı. Bir tane özel banka kamudan sermaye benzeri kredi almadı ki. Hak etmediğimiz bir imaj problemimiz var. Biz işimizi yapıyoruz.
Bankalar Birliği imajın düzeltilmesi için bir şey yapamaz mı? Bu konuda çok başarılı başarılı olduğumuzu söyleyemem. Sektöre karşı maalesef bir önyargı var. Parayla uğraşmak zor iştir zaten.

Ek portföyün 2-3 milyar lirasını sattık bile

Bono portföyünü iyi yönetmenizin karınızdaki rolü nedir?

Biz Türk Maliyesi'ne, bütçesine güvendik. 20'lerin üzerindeki faizin aşırı çıktığını gördük. Bunu iyi değerlendirdik. Bazı global gelişmeleri de doğru okuduk. G-20 toplantısının ardından global bazda bir faiz indirim sürecine girileceği kesindi. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın da G-20'de alınan ortak kararda faiz indirim sürecine katılacağı çok net ortaya çıktı. Çok daralan bir ekonomi vardı ve Para Politikası Kurulu da buna faiz indirimi ile cevap verecekti. Bunu görünce daha cesaretli davrandık.

Kriz 'W' olur, faizler artmaya başlarsa bono portföyünüz zarar ettirebilir. Bundan korku duyuyor musunuz?

Soru doğru soru. Ama ne yaptığmızı anlatmalıyım. Biz 5-6 milyar dolarlık ek bir portföy yaptık. Uzun vadeli kağıtlarla 2-3 milyar TL'lik kısmını zaten sattık. Değişken faizli tahvillere geçtik. Bugün portföyümüzün yüzde 60-70'i değişken faizli tahvil... Hırsa kapılıp aşırı kar peşinde koşmayız. Bunun için swap piyasasının çok iyi kullanıyoruz. O nedenle ben Garanti'nin bilançosunu açıp baktığımda önümüzdeki dönemde hiçbir risk görmüyorum açıkçası.

Dünya negatif reel faizden vazgeçmek zorunda

Merkez Bankası'nın faizler konusundaki çok net açıklamalar yaptı. Daha önce hiçbir bankacının görmediği yeni bir ekonomik koşul altında çalışıyorsunuz. Sizin stratejileriniz nasıl şekillenecek?
Daha önce gerçekten görmedim böyle bir ortam. Merkez Bankası belirli oranda risk alarak piyasanın önünü açmıştır. Bono, kredi faizlerinde olsun ciddi düşüşler başladı. Piyasanın önünü görmesi ve para politikalarına güveni açısından son derece önemli bir açıklama. Bu açıklamanın kredibilitesi MB'den geldiği için bir sorun olmamıştır. Tabii aynı açıklama içerisinde uzun vadeli program da ilgili de bir gönderme var. Piyasaların beklediği hakikaten uzun vadeli programdır. İkisini yan yana getirdiğimizde MB'nin para politikalarına olan inancım da artmış olacaktır. 2010 sonuna kadar tek haneli faize güvenip stratejilerimizi buna göre belirleyeceğiz demektir. Bu da daha uzun vadeli işlere Türk Lirası kredilerde girebiliriz demektir.

Faizlerin 3 yıl boyunca tek hanede kalacağını söylemek, MB için çok büyük bir kredibilite riski değil mi?

MB'nin modellemelerine ben güveniyorum. Makroekonomik açıdan çok iştah açıcı bir durum olmadığını da bu ortaya koyuyor. MB ekonomide çok hızlı bir planlama beklemiyor. 2010'a kadar tek haneli faizlerinin politikasının tutacağını düşünüyorum ve tehdit görmüyorum. Enflasyonda aşağı yönlü dinamikler devam ediyor. Dolayısıyla 2010'da da bunun böyle olacağını düşünüyorum. Ancak şunları da görmeliyiz; Bütün bu krizin nedeni uygulanan para politikalarıdır. Yıllarca ABD'de negatif reel faiz politikaları uygulandı. Eninde sonunda bunu terk etmek lazım. 2009 ve 2010'da bunu terk edemezsiniz. ama 2011'de bunu çok ciddi konuşmak lazım. Pozitif reel faize dönmemiz lazım ki bu tür köpükler oluşmasın.

Emekli olacağım tarihe Ferit Bey karar verir

Kitap okumaya zaman bulabiliyor musunuz? Son okuduğunuz kitap hangisiydi? Çok fazla zaman bulamıyorum. En son Elif Şafak'ın Aşk romanını okudum.
Peki tatil? Tatil yapabiliyor musunuz? 1976'dan beri her yaz Bodrum'a giderim. Yine oraya gideceğim, alışkanlık işte...
Emekliliği düşünmeye başladınız mı? Daha değil. Bu konuda karar Ferit Bey'e (Doğuş Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ferit Şahenk) bağlıdır. O "Emekli olabilirsin" derse...
Bir miktar Garanti hissesi aldığınızı gördük. Son aylarda oldukça da iyi yükseldi. İyi bir yatırım olsa gerek. Garanti hisseleri kendini iyi performe etti. Hakkını aldı diye düşünüyorum. Evet Garanti hissesi aldım ama bunlar yatırım amaçlı değil. Çocuklarıma bırakacağım bu hisseleri...

Moody's'in mantığı ters

Düşen faizlerin TL mevduatları üzerinde bir sıkıntı yaratacağını düşünüyor musunuz?
TL mevduatı her zaman zor olmuştur çünkü kıttır. Son 4-5 yıldır şöyle bir avantajımız vardı: Kamu maliyesindeki olumlu gelişmelerden dolayı Hazine, piyasada net ödeyici konumdaydı. Borç çevirme oranları 60-70'e kadar düştü. Hazine'nin TL'de bankalara rakip olma durumu bitmişti. Şimdi oluşan bütçe açığı nedeniyle bunun tersini görüyoruz. Borç çevirme oranına baktığınız zaman yüzde 103'lere gelmiş durumda. Dolayısıyla TL mevduat önümüzdeki dönemde daha da zor olacak.

Moody's'in de bu konunda bir takım uyarıları vardı.

Moody's ters mantıkla yaklaşıyor. Diyor ki, bankalarının sermaye yapısı çok kuvvetlidir. Sonra da 'Eğer sermayeye ihtiyacı olursa devlet, desteklemek için kağıt çıkarmak zorundadır' diyor. Moody's 'Tekniğim böyle diyebilir' ama tekniklerini gözden geçirmelerinin zamanı gelmiştir.

Satın almalarla ilgilenmiyoruz

Garanti'nin ismi Çek ve Hırvat bankalarıyla ilgileniyor mu? Hakikaten yok, kesinlikle böyle bir şey yok. Önemli arayışlar içine girmiştik. Biz zaten Romanya'da varız ve 1 milyar dolarlık büyüklüğe ulaştık. Buradaki açılımlar somut ve var. Ukraynaya'da bakıyorduk ama kriz nedeniyle birtakım şeyleri gözden geçirmek zorunda kaldık. Yeni dönemde kolay mevduat erişimi olan ülkeler ön plana çıkacak.
Hangi ülkeler bu konuda önplana çıkabilir? Biz ülke bazında araştırmayı bıraktık. Çünkü sistem toplarlanmalı. O zaman bölgesel banka çalışmalarımızı hızlandırabiliriz. Amacımız satınalma değil, sıfırdan girmek olur.
KERİM KARAKAYA-SABAH