Batık krediler 24 yılın zirvesinde

6 aydır devam eden rallinin ne kadar "gerçekçi" olduğunun fiyatlanmaya başladığı bir dönemde ABD'de gözardı edilen ancak dağ gibi büyüyen bir sorun yeniden gündeme geldi: "Batık krediler". 2007 krizinin başlangıç noktası olan batık krediler ABD'de 1985'den bu yanaki en yüksek seviyesine fırladı. ABD Merkez Bankası'nın (FED) önceki gün yayımlanan raporuna göre kredilerde batık oranı yılın ikinci çeyreğinde yüzde 5,58'den yüzde 6,49'a kadar yükseldi. Bu, son 24 yılda görülen en yüksek seviye. Emlak kredilerindeki batık oranı yüzde 7,10'dan yüzde 8,27'ye yükselerek verilerin toplanmaya başladığı 1987'den bu yanaki en yüksek seviyesine fırladı. Ticari ve sanayi kredilerindeki batık oranları ise yüzde 3,12'den yüzde 3,73'e çıktı. Tüketici kredilerindeki batık oranları ise yüzde 4,69'dan yüzde 4,92'ye çıkarak son 22 yılın zirvesini gördü. Ev kredilerinden ticari ve sanayi kredilerine kadar hemen her kredi tipinde kredi koşullarının ağırlaştırıldığını söyleyen FED, batık kredi oranının yüzde 2,03'ten yüzde 2,65'e yükseldiğini ve bunun resesyondan önceki en yüksek seviye olan yüzde 1,70'i bile solladığını vurguladı. Banka ve şirketlerden haftalardır gelen iyi ikinci çeyrek rakamları piyasalardaki ralliyi iyize hızlandırmış, yatırımcı ABD ekonomisinin düze çıkmaya başladığını fiyatlamaya başlamıştı. Ancak batık kredilerdeki bu artış hükümetin ve merkez bankasının attığı adımların tüketicinin cebine yansımadığını, borçların ödenmesindeki sıkıntıların iyileşmek bir yana kötüleştiğini kanıtlıyor. FED, TALF programını 200 milyar dolar genişletti FED'in pazartesi günü açıklanan çeyrek dönemlik raporu kredi çeşitlerinin tümünde rekor batıklar oluşmaya başladığını ortaya koyuyor. Bir yandan da FED, gevşek para politikasından ne zaman çıkacağı tartışmalarının alevlendiği bir dönemde tüketici ve işletmelere doğrudan kredi sağladığı borçlanma penceresi olan TALF programını uzatma ve büyüme kararı alıyor. Yine pazartesi günü alınan karar çerçevesinde şu ana kadar 30 milyar dolar harcanan TALF programı 6 ay daha uzatılıp, 200 milyar dolar daha genişletilecek. Diğer taraftan ise ABD'li bankalar batık kredi sorununda adeta "devede kulak" denilebilecek gelişmelere umut bağlamaya çalışıyor. ABD'nin en büyük bankalarından Bank of America, pazartesi günü açıkladığı raporda, aylardır ciddi tırmanışlar yaşayan batık kredi oranının temmuz ayında yüzde 13,86'dan 13,81'e gerilediğini belirtti. Yani aslında "iyileşme" olarak yansıtılan gelişme sadece on binde 5'lik bir düzelmeden ibaret. Batık beklentisi 70 milyar dolar JP Morgan Chase, Citigroup ve Discover Financial Services gibi bankalar ve finans kurumları da batık kredilerinde düşüşler olduğunu söylüyor ancak uzmanlara göre bu gelişmeler hayra alamet değil. Çünkü bir yandan artan işsizlik, diğer yandan ödenemeyen emlak kredileri ile mortgage krizinden daha beter bir icra sorunu ile karşı karşıya kalınabilir. Moody's Economy.com'un araştırmasına göre bu yılın sonuna kadar 1.4 milyon kredi sahibinin evlerini kaybetmesi, 2010'da bu rakamın 1.8 milyona çıkması bekleniyor. Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch'in haziran başında yaptığı açıklamaya göre, kredi borçlarının geri ödemelerindeki gecikme ülke çapında artan işsizlik ve derin resesyonun etkisinden kaynaklandı. Buna karşılık ülkede haziran ayı kredi borcu gecikmelerinde 5 ay sonra ilk kez düşüş kaydedildi. Fitch'in beklentilerine göre ise önümüzdeki aylar içinde gecikmeler yüzde 10 seviyesini geçecek. Kredi kartı kayıplarının bu yıl yüzde 10'u geçmesi halinde ise batık kredi oranının 70 milyar doları bulması bekleniyor. Uluslararası Para Fonu (IMF) da kısa bir süre önce ABD'deki 1 trilyon 914 milyar dolarlık tüketici kredisinin yüzde 14'ünün geri ödenemeyeceğini öne sürmüştü. ABD'li bankaların yüzde 35'i kredi koşullarını sıkılaştırdı ABD'li bankacılar ise kredi sıkışıklığının süreceğini düşündükleri için kredi koşullarını en az 1 sene daha sıkılaştırmayı planlıyor. FED pazartesi günü yayımlanan çeyrek dönemlik bankalar araştırmasında, bankacıların en azından bir yıl daha kredi musluklarını kolay kolay açamayacaklarını ortaya koydu. Bankaların yüzde 35'i en büyük müşterilerine bile kredi koşullarını sıkılaştırırken, bir çok banka da ekonominin belirsizliği nedeniyle koşullarını gevşetmediklerini belirtti. FED'in araştırmasına katılan bankalar eski kredi koşullarına ne zaman geri dönecekleri konusunda da muğlak ifadeler kullanıyor. Bankaların sadece yüzde 13'ü 2010 ortası gibi normal kredi koşullarına geri dönebileceklerini belirtirken, yüzde 36'sı da en erken 2010 sonu eskisi kadar rahat koşullar sunabileceklerini belirtiyor. Kredilerde batık sadece ABD'nin sorunu değil KANADA: Kanada'da bu ay başında yapılan açıklamaya göre haziran ayı itibariyle kredi kartlarında 90 günden fazla gecikmeye giren borçların oranı yüzde 1,56'yı buldu. Kredi takip şirketi Equifax'ın verilerine göre bu oran 2008 yılının haziran ayına oranla yüzde 24'lük, mayıs ayına göre de yüzde 3'lük bir artış anlamına geliyor. Ülkede kredi borçlarındaki gecikmelerin en fazla görüldüğü şehir ise verilen kredilerin yüzde 2,03'ünün 3 aydan fazla gecikmeye girdiği Toronto. ÇİN: Kredi kartının yoğun bir şekilde kullanıldığı Çin'de de gri ödemeler konusunda sıkıntı yaşanıyor. Kriz başladığından beri kredi borçlarının vadesini geciktirenlerin oranı yüzde 3'e fırlamış durumda. Bu, iki yıl öncesinde yüzde 1 seviyesini ancak buluyordu. Bol likidite döneminde kredi kartı patlaması yaşayan Çin'de bankalar şu ana kadar 1.8 milyon banka kartı ile 150 milyon adet kredi kartı dağıttı. AVRUPA: IMF'nin tahminlerine göre Avrupa'da 2.5 trilyon dolarlık tüketici kredisinin yüzde 7'si geri ödenemeyecek. En büyük batık sorunu ise İngiliz bankalarında ortaya çıkacak. Moody's'in son verilerine göre ise İngiltere'de mayıs ayında kredi kartlarındaki temerrüde düşme oranı bir önceki yılda yüzde 6,4 iken bu mayısta yüzde 9,3'e yükseldi. REFERANS