Sıfır araç alımında nakit dönemi

Türkiye’de otomotiv pa­zarı satış tarafında son yılların en iyi dönemle­rinden birini yaşıyor. Yılın ilk 8 ayında sıfır araç satışları ge­çen yıla göre, rekor seviyelere ulaştı. Ocak-Ağustos 2025 dö­neminde neredeyse her dö­nem ay bazında yeni rekora imza atıldı. Ancak bu rekorun ardındaki tablo alışılmışın dı­şında kaldı. Satışların bu denli hızlı vites yükseltmesine rağ­men kredili satışlar tam tersi bir tablo izledi. Satış adetlerine göre, kredili satışların toplam­daki payı geriledi. Bu da nakit dönemin devam ettiğini grafik­lere yansıttı. Otomobil ve hafif ticari araç pazarı Ocak-Ağustos 2025’te bir önceki yılın aynı dö­nemine göre, yüzde 7,24 artarak 817 bin 345 adedi gördü. Sadece otomobil satışları aynı dönem­de yüzde 8’in üzerinde büyüme ile 654 bin 413 adede hafif ticari ise yüzde 4,1 yükselişle 162 bin 932 adede kadar çıktı. Bireysel taşıt kredisi hacmi ise Banka­cılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine gö­re, (3 Ocak 2025) 74.5 milyar TL seviyesinden, (12 Ağustos 2025) 52 milyar TL’ye kadar düştü.

Borçlanmalar elden döviz ve altın cinsiyle

BDDK verilerine göre, birey­sel taşıt kredilerinde ocak ayın­dan bu yana aşağı yönlü bir dü­şüş söz konusu. Kredi hacminin gittikçe daraldığı görülürken, aynı dönemde sıfır araç satış­larının her ay çift haneli büyü­mesi dikkatlerden kaçmadı. Bunda en büyük etken ise yük­sek faiz olarak görüldü. Kre­diye ulaşamayan tüketici, sı­fır araç alımında nakit satışa dönmeye çalışıyor. Uzman­lar bu dönemde borçlanma­ların büyük bir kısmının elden döviz ve altın cin­siyle olduğunu söylü­yor. Ortalama taşıt kredisi faizleri he­men hemen yüz­de 40-45 sevi­yelerinde.

Belli bir kesim ulaşabiliyor

Yüksek faizlerin devam ettiği sürece, kredili sa­tışlarda bir artış beklentisi şimdilik yok. Fakat nakit ağırlıklı satışlar bu tabloda belli bir ke­simin sıfır araca ulaştığını gösteriyor. Or­ta ve alt gelir grubundaki vatandaşlar için sıfır araç hayali gittikçe uzaklaşı­yor. Faizlerdeki düşüş döngüsünün devam etmesi ve bankacılık siste­minin buna hızlı adapte olmasıy­la birlikte yeniden düşük faiz dönemi kaçınılmaz. Tempo böylece bir üst seviyeye bi­le çıkabilir. Çünkü ihtiyaç sahipleri devreye gire­bilir. Fakat tam tersi bir tablo olması du­rumda, satış tem­posu yeniden yavaşlayacak. Nakit döne­mi kalıcı olacak.

Ay bazında rekora geldi finansmanda gerileme sürdü

2025 yılı satış tarafında geçen yıla göre, paralel başladı. Ocak ayında 68 bin 654 araç satışı gerçekleşti. Bu veri en iyi ikinci ocak ayı olarak kayıtlara geçti. Bu dönemde bireysel taşıt kredisi hacmi 71 milyar TL seviyesine kadar inmişti. Yılın ikinci ayında 90 bin 730 adetle en iyi ikinci şubat verisi geldi. Burada kredi hacminin 68.4 milyar TL’ye kadar düştüğü görüldü. Mart ayında 116 bin 900 adetle tüm zamanların en iyi ayına imza atıldı. Taşıt kredisi hacmi ise 66.2 milyar TL oldu. Haziran ayında 118 bin 611 adetlik satış da tüm zamanların en iyi ayı olarak kaydedildi fakat kredi hacmi 60 milyar TL’nin altına indi. Ağustos ayı da en iyi dönemlerden biri (101 bin 650) oldu. Ama burada da taşıt kredisinde (53.5 milyar TL) düşüş sürdü.

Tercihler düşük faiz yerine nakit indirimden yana

Sektör temsilcileri satışların büyük bir kısmının, yüksek gelir grubundaki tüketicilere gerçekleştirildiğini söylüyor. Bu dönemde döviz veya altın bozduran, kur korumalı mevduatın sona ermesiyle elindekini değerlendirmek isteyen yatırımcılar birikimlerini otomobile yönlendiriyor. Bu yüzden sadece sıfır araçta yokluk dönemi değil yüksek kredi döneminde de otomobil yatırım aracı olarak görülmeye devam ediyor. Özellikle sıfır faizli kredilere talep olsa da miktardaki düşüklük tüketiciye geri adım attırıyor. Üretici destekli düşük faizli krediler de gündeme gelse de talep burada da oldukça zayıf. Zaten ağırlıklı bir bölümün nakit döndüğü sektörde ‘nakit alım indirimi’ daha cazip görülüyor. Ayrıca sıfır alınan otomobilin ikinci el piyasasında hızla nakit karşılığında satılması, kısa vadeli yatırım aracı olarak cazibesini güçlendiriyor.

Ticari taşıt kredisinde tablo farklı

Dünya'nın haberine göre, bireysel taşıt kredilerinde düşüş tam gaz devam ederken ticari taşıt kredilerinde tam tersi bir tablo var. Bu tarafta kredi imkanları biraz daha geniş bir yelpazede sunuluyor. Daha Ocak 2025 başında 242 milyar TL seviyesine yaklaşan ticari taşıt kredileri, BDDK verilerine göre geçen hafta 307 milyar TL seviyesine ulaşmış durumda. Özellikle bu alanda lojistik, tarım, inşaat gibi sektörler için araç bir yatırım fırsatı olarak değil devamlılık için görülüyor. Ticari kredilerin faiz giderleri vergi matrahından düşülebiliyor. Aynı zamanda alınan araç tarafında da vergi kolaylığı sağlanıyor. Şirketlere açılan krediler daha güvenli görülüyor; bankalar ticari kredide daha esnek davranıyor. Burada tablo bu yüzden sürekli yukarı doğru ivmeleniyor.

Otomobil ithalatına yeni vergi yükü

Kredi kartı faiz oranları düşürüldü

BDDK'dan taşıt kredisi kararı