Maden sektöründe devrim gibi kararlar

3 / 3

---

Sanayi teşviki açısından bir takım şeyler getirdik, ilave şeyler de getirilecek tesisleşme yönünden. Esasında bizim yerli bir kaynaklarımız var ve bunları  ham olarak sattığımız durumlar özellikle kromda var. Belki bakırda da var. Altın zaten mecbur külçe haline getirilecek. Tonlarca toprağın götürülmesi mümkün değil, gümüş burada yapılıyor. Bakırda da buna ilişkin düzenlemelerimiz var. Türkiye'de metal bakır üretme zorunluluğuyla verdiğimiz sahalar var. Önümüzdeki dönemde buna yönelik yasal altyapıyı tamamlayacağız. Bazı madenler hep devletin elinde olmuyor. MTA ararsa, özel sektör işletemez de ruhsat düşerse o zaman böyle imkanımız doğuyor. Eğer ülkenin ihtiyacı olan ara malına yönelik bir rezerv varsa, buna ara mal üretme zorunluluğuyla ruhsat vereceğiz. Mümkün olan rezervlerde hammadde olarak satışı engellemeyi düşünüyoruz.
Ruhsatları ihale ile verebiliriz
Altını gözle göremezsiniz. Bunu ancak analizle görebilirsiniz. Üstelik bir yerde toplu da değil. Binlerce metre sondaj ve her metresinden analiz yapacaksınız. 150 milyon dolar para harcayıp, hiçbir şey bulamama ihtimali de var. Bu süreçte ruhsat istiyoruz diyenler çok. Belki ruhsat müracaatlarını da farklı sisteme getirebiliriz. Daha önce koyduğumuz kriterleri de dikkate alarak, öncelik hakkı dediğimiz sistem vardı. Kim önce müracaat ederse onun hakkıydı. Belki bunu ihaleye çevirebiliriz.
Çantacılık tarihe gömüldü ruhsat sayısı 20 bin azaldı
Maden Kanunu'ndaki değişiklik sektöre ne getirdi?
Aramalarda ortalama yüzde 300-400 civarında artış oldu. 2 milyon metrelik arama seviyesinin iki yıl içinde 5 milyon metre civarına çıkacağını bekliyoruz. Böyle devam ederse 10 yıl içinde Türkiye'nin yapısı ortaya çıkar diye düşünüyorum. Daha önce çantacılar, "sonradan satarım" düşüncesiyle ruhsatı alıyordu. Biz 2010 yılındaki kanunla çantacılığı tarihe gömdük.
Bazı özel durumlarda arama yapılmadan ruhsatlar elde bulundurulabiliyor ama elinde tutup hiçbir iş yapmayacaklar için ciddi reform yaptık. Bunu yaparken  uluslararası bir sistem getirdik. Rezerv belirleyici, arama dönemlerini belirli kısımlara ayırdık. Her yıl harcama zorunda oldukları bir miktar para var ve bu harcamanın belgelerinin bize intikal edilmesi gerekiyor. Bunları yapmayanların belgelerini iptal ettik. Ruhsat sayısı 45 binden neredeyse 25 bine düştü. 2 yıl içinde ciddi sayıda azalma oldu. Üstelik, çantacılar başka faaliyetlere de engel oluyordu. Örneğin HES yapılacak, RES yapılacak. Aynı bölgede başka şehirleşme dahil proje uygulanacaksa engel olunuyordu.
Her yıl 3 milyar dolarla Türkiye 15 yılda taranabilir
Türkiye'nin tamamının aranmadığını söylediniz. Peki bu arama nasıl yapılacak? Tamamını arayabilmek mümkün mü?
Türkiye'nin bir an önce arama işini tamamlaması lazım. Arama yapılmadan maden varlığına yönelik somut bir şey söylenemez. Tahminlerle konuşmanın bize faydası yok. Bunu yapmadan sağlam projeksiyon ve planlama yapamazsınız. Bu aramaların devlet eliyle yapılması çok uzun sürer. Yılda 3 milyar dolar ayrılması lazım ki 15 yıl içinde tamamlansın. Zaten böyle bir şey mümkün değil, doğru da değil. Bunun için özel sektörün işin içinde olması lazım. Bunun için önemli sondaj teşviki veriliyor.
Yıldırım'ın dikkat çektikleri
Ekonomik gelişimin temelinde madenler yatıyor. Dünyayı yaşanır hale getiren araç ve gereçlerin neredeyse tamamı doğal kaynaklar/madenler kullanılarak üretiliyor.
Demir-Çelik, enerji ve tarım ürünleri başta olmak üzere tüm sanayi dallarının ürünlerinde ve/veya kullandıkları araçlarda maden ürünlerine ihtiyaç duyuluyor.
Bu kadar önemli bir sektörün Türkiye'deki durumu ise kaynakların yoğunluğuna rağmen inişli çıkışlı bir trend izliyor, potansiyel değerlendirilemiyor.
Ve, madenciliğin GSMH içindeki payı bazı ülkelerde yüzde 50'lere (Rusya yüzde 35, maden yataklarına sahip olmayan Avrupa'da dahi yüzde 8'lere çıkıyor) çıkabiliyorken Türkiye'de yüzde1.5'lar civarına yaklaşabiliyor.
Bu nedenle, Mehmet Hamdi Yıldırım ile ileri gidememenin nedenlerini ve son yıllarda yapılan hamlenin ayrıntılarını konuştuk. Devrim niteliğinde projelerin planlandığını duyunca da bayağı heyecanlandık.(Hüseyin Gökçe / Dünya Gazetesi)