Maden sektöründe devrim gibi kararlar

1 / 3

---

Maden İşleri Genel Müdürü Mehmet Hamdi Yıldırım, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın almaya hazırlandığı sektörde devrim niteliğinde iki kararı Ankara Sohbetleri aracılığıyla kamuoyuna duyurdu. Yıldırım'ın verdiği bilgilere göre, yasal altyapı tamamlandıktan sonra İMKB'de  işlem gören maden şirketlerinin tüm üretim aşamaları akredite bir kurul tarafından denetlenecek. Şirketin rezervleri bilimsel yöntemlerde tespit edildikten sonra hazırlanacak rapor tüm dünya borsalarında geçerli olacak. Böylece artık spekülatif amaçlı rezerv bilgileriyle borsaya etki yapılamayacak. Aynı zamanda yeni bir rezerve ulaşmış şirketler, hem bu rezerve ilişkin hisse çıkarıp satabilecek hem de borsa değerinin artışıyla yeni finansman imkanına kavuşacak. Sektördeki ikinci önemli düzenleme ise hammadde satışına sınırlama getirilmesi şekliyle hayata geçirilecek. Buna göre mümkün olan sektörlerde maden işletmecilerine ara malı üretimi zorunluluğu getirilecek ve bunların hammadde satışı engellenecek.
Maden konusunda çok şey yazılıp çiziliyor ama en yetkili ağızlarda birisi olarak Türk madenciliğinin dünyada nerede olduğu konusunda bilgi verebilir misiniz?
Doğru bu konuda çok çeşitli kriterlere göre sıralama yapılıyor. Ancak hangi sıralama önemli? Üretime baktığınız zaman gerilerdeyiz. Ancak potansiyele baktığınız zaman ilk 10'larda olabiliriz. Türkiye tamamı aranmış bir ülke değil. Dolayısıyla söylenen herşey tahminden biraz daha zayıf bir mümkün. Tahmin bile biraz fazla diyebiliriz. Bir varsayım diyebiliriz.
Mesela sanayiye katkısı, ihracat gibi sınıflamalarda maden bazında baktığınızda ileri olduğumuzu rahatlıkla söyleyebiliriz. Altında iyi gidiyoruz, mermerde, doğal taşlarda çok iyi durumdayız. İhracatımızın önemli bir kesimini oluşturuyorlar. Altında 10 yıl önce neredeyse sıfır noktasındayken, şimdi 30 tona ulaştık.
Avrupa içerisinde iyi durumdayız galiba?
Avrupa ile karşılaştırma doğru değil. Çünkü Avrupa'da maden yok. Avrupa'nın birincisiyiz diyebiliriz ama orada zaten işletme yok. Karşılaştırmaları, Kanada, Avustralya, Rusya gibi ülkelerle yapmamız gerekiyor. Biz kesin ile ihtimal arasında bir noktadayız. Bir ülkede  ne kadar sıcak su var o kadar çok mermer var, o kadar çok altın var, o kadar çok deprem var.  Yani bizim bakışımız böyle. Dolayısıyla rezervler birbirlerinden bölünmüş. Çok hareket etmiş, bunun için madenlere rezerv olarak madenlerimiz fazla. En önemlisi bor ama onun da dünya pazarı sınırlı. Bizim kaynağımız vardı da ihmal ediliyor değil.
Madencilik yatırımlarının özellikle ruhsat yönüyle çok speküle edildiğine yönelik görüşlere ne diyorsunuz?
Doğru daha önce arama işlerinde spekülatif ruhsat alımı vardı. Şimdi artık yok oldu. Ruhsat almak isteyenler, bu işleri doğru dürüst yapmak zorundalar. İşler düzgün gidince, yani arama yapan kişiye sondaj zorunluluğu olunca bunlara teşvik verilebilecek ortam da doğmuş oluyor. Yalan yanlış bazı göstergelerle teşvik olmaz. Bunu değerlendiriyoruz ama ne zaman olur bilemem. Bu biraz da imkanlara bağlı. Şu anda aramalarda yıllık 2 milyon metre civarına ulaştık. Bundan 15 yıl önce 400 bin metreyi geçmezdi. Bunu da büyük oranda MTA yapardı.
Sektörün ülke ekonomisine katkısı konusunda neler söyleyebilirsiniz?
Bu konuda çok çeşitli yorumlar yapılıyor ve rakamlar ortaya atılıyor. GSMH içindeki payı hesaplama yönteminden kaynaklanıyor. Madenciliğin GSMH içindeki payının yüksek olup olmadığı ülkeye göre değişir. Örneğin ABD'deki yüzde 1.5-2 ile Güney Afrika'daki yüzde 10 aynı öneme sahip değil. Burada elma ile armudu karıştırmamak gerekiyor. Türkiye'ye geldiğimizde bizdeki yüzde 1.5 civarında pay hammadde bazında olan bir değerlendirme. Yani malzemenin ham üretimi şeklinde değerlendirme. Örneğin alüminyumdan metal üretiyorsunuz ama madencilik sektörünün dışında kalıyor. Levha değil, hurdadan demir çelik değil ama hammaddeden üretilen demir çelik, bakır, çimentoyu dahil ettiğiniz zaman ciddi yekun teşkil ediyor. Böyle baktığınız zaman rafine ürün bazında çok rahat yüzde 10'lara kadar yükseliyor.