Slumpflasyon tehlikesi

Ekonomide en yaygın görülen durum, enflasyonlu büyüme durumudur. Bir ekonomide GSYH hem reel hem de nominal olarak artıyorsa, yani ekonomide üretilen mal ve hizmetlerin hem miktarı hem de fiyatları artıyorsa buna enflasyonlu büyüme diyoruz. Türkiye’nin 2010’da yaşadığı durum budur. Türkiye ekonomisi 2010’da yüzde 8 dolayında büyürken bir yandan da yüzde 6.5 dolayında bir enflasyon yaşadı.
Daha az görülen durum olan stagflasyonda GSYH nominal olarak büyürken reel büyüme sıfır dolayında gerçekleşiyor. Japonya’da geçmiş yıllarda bu duruma rastlandı ve ekonomi büyümezken % 1 dolayında enflasyon gerçekleşti. Yine geçmişte, özellikle petrol şoklarının yaşandığı dönemlerde birçok ülke stagflasyon olgusuyla karşılaştı.
Slumpflasyon, enflasyon içinde büyüme veya durgunluk içinde enflasyon (stagflasyon) gibi kavramlara göre ekonomide daha az bilinen ve kullanılan bir kavramı ifade ediyor. Oysa krizlerde en çok rastlanılan durum budur. Slumpflasyonu, ekonomik küçülmeye enflasyonun eşlik ettiği durum olarak tanımlamak mümkün. 2009 yılında Türkiye ve daha birçok ekonomi bu olguyla karşılaştı. Türkiye ekonomisi bir yandan yüzde 4.7 küçülürken bir yandan da yüzde 6.8 oranında enflasyon yaşadı.
Genellikle enflasyon, stagflasyon gibi kavramlar yaygın olarak kullanıldığı halde insanlar slumpflasyon deyimini kullanmak yerine resesyon, depresyon gibi deyimleri kullanmayı tercih ediyorlar. Ama durumu en net biçimde ifade eden deyim slumpflasyondur.

Petrol fiyatı belirleyici olacak
Ortadoğu’da giderek yayılma işaretleri veren isyanlar, 2011 yılında ekonomiler açısından petrolü belirleyici faktör olarak ortaya çıkarıyor. IMF’nin Dünya Ekonomik Görünümü raporunda petrol fiyatının yaklaşık olarak 80 dolar/varil olacağı varsayılmış ve senaryolar bu varsayım üzerine kurulmuştur. Geçenlerde yayımlanan revize raporda ise bu tutar yaklaşık olarak 90 dolar/varil düzeyine çekilmiştir. Oysa ocak–şubat ortalaması Brent petrolü esas alındığında 100 dolar/varilin üzerinde gerçekleşmiştir. Görülen odur ki petrol fiyatları varsayımlara uygun düzeyin oldukça üzerinde bir düzeyde olacak ve 2011’in görünümüne damgasını basacak.
Petrol fiyatları yüksek düzeyde seyrederse başta sanayileşmiş gelişmiş ekonomiler olmak üzere bütün ekonomilerin bundan zarar görmesi kaçınılmaz olacak. İşte bu aşamada karşımıza slumpflasyon tehlikesi çıkıyor. Hızla yükselen petrol fiyatlarının petrol ithal eden ekonomiler açısından yüksek bir ek maliyet yaratmasının zaten gevşek maliye politikalarının ortaya çıkardığı sorunlar üzerine ek sorunlar getirmek suretiyle enflasyonu körükleyeceği düşünülüyor. Yine aynı şekilde, tam toparlanma aşamasına gelmeye başlamış olan birçok ekonomi açısından bu gelişme, ekonomilerin yeniden küçülmeye başlamasına yol açabilir. Petrol fiyatlarının dengeleneceği düzey, bize hangi ekonominin enflasyonlu büyüme, hangilerinin stagflasyon ve hangilerinin slumpflasyon içine gireceğini gösterecek.
Türkiye’nin 2011 yılı petrol fiyatı varsayımı 80 dolar/varil idi. Şimdi oluşmaya başlayan fiyat bizi de ciddi biçimde etkileyecek. Türkiye’nin stagflasyon ya da slumpflasyona girmesi riski olmadığını, ama cari açığı ve enflasyonu beklediği kadar düşüremeyeceğini, 2011’i enflasyonlu büyüme içinde geçireceğini tahmin ediyorum. Bunun anlamı, faiz indirimlerine veda demektir.
MAHFİ EĞİLMEZ-RADİKAL