10 yıl önce 10 yıl sonra... Bugün 12 tane 200 TL lazım

Yüksek enflasyon ve TL’nin gerileyen alım gücü küçük kupürlü banknotları hızla piyasadan silerken büyük kupürlü banknotların zirveye yerleşmesini sağlıyor. Ama en büyük kupürlü banknot 200 TL bile tek başına 10 yıl öncesine göre oldukça zayıf durumda. 2015 Haziran’da 200 TL’lik bir tek banknotla aldığınız aynı ürünü bugün alabilmek için 12 adet 200 TL’lik banknot yetmiyor. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verirlerine göre en büyük kupürlü banknot 200 TL’nin tedavüldeki payı da 10 yılda 57 puandan fazla artarak yüzde 28,23’ten yüzde 85,3’e yükseldi.

TL'nin payı yüzde 11,17'ye indi

Ekonomim'den Şebnem Turhan'ın haberine göre, Türkiye’de 2021 sonrası uygulanan ekonomik politikalarla değer kaybeden TL, yüksek enflasyon gerileyen alım gücüyle en büyük banknot 200 TL’nin tedavüldeki payının artmasına da neden oldu. 2023 Haziran ile birlikte değişen ekonomi yönetimi sıkı para politikası ve değerli TL ile yüksek enflasyon ile mücadele programını devreye alsalar da 200 TL’nin hükümdarlığı hızla gelişti. Haziran 2025 itibariyle 200 TL’lik banknotların tedavüldeki payı yüzde 85,3 ile yeni zirvesine çıktı. Toplam piyasada 805.9 milyar liralık emisyon hacmi bulunurken 200 TL’lik banknotlar 687.5 milyar liraya ulaştı. Haziran 2025 itibariyle 100 TL’lik banknotların tedavüldeki payı yüzde 11,17, 50 TL’lik banknotların payı yüzde 1,79, 20 TL’lik banknotların payı yüzde 0,69, 10 TL’lik banknotların payı yüzde 0,72, 5 TL’lik banknotların payı da yüzde 0,33 olarak hesaplandı. Haziran 2025’te 100 ve 200 TL’lik banknotlar tedavüldeki paranın yüzde 96,5’ini oluşturuyor.

Küçük küpürlü payı 2 puan geriledi

Bundan bir yıl önce Haziran 2024’te 200 TL’lik banknotların payı yüzde 76,99 idi yani bir yılda 200 TL’lik banknotun payı 8.3 puan arttı. Haziran 2024’te 100 TL’lik banknotların payı da yüzde 17,59 seviyesinde bulunuyordu, bugünün tam 6.4 puan daha fazla yer kaplıyordu. Bir yıl önce tedavüldeki paranın yüzde 3,36’sı 50 TL’lik banknotlardan oluşurken, 20, 10 ve 5 TL toplam payı yüzde 2’yi anca buluyordu. Yani 100 TL altındaki banknotların toplam içindeki payı 1 yıl önce yüzde 5,42 seviyesindeydi. Bugün ise sadece yüzde 3,53 seviyesinde.

10 yıl önce ise her şey daha farklıydı. Haziran 2015’te 200 TL’nin tedavüldeki payı sadece yüzde 28,23 idi ve 100 TL’lik banknotlar yüzde 50,54 pay ile öne çıkıyordu. 50 TL’lik banknotların payı da yüzde 13,85, 20 TL’lik banknotların payı yüzde 4,23, 10 TL’lik banknotların payı yüzde 1,88, 5 TL’lik banknotların payı da yüzde 0,91 seviyesindeydi. O günden bu güne oldukça sert değişim yaşandı. Haziran 2015’te Merkez Bankası verilerine göre 200 TL’lik tek bir banknotla dolan bir sepet bugün 2.414 TL’ye yani en az 12 adet 200 TL’lik banknotla doluyor. Bu 10 yılda 12 kat fiyat artışına işaret ediyor.

2 yıl öncesine göre 23.33 puan artış yaşandı

İki yıl öncesine göre de 200 TL’lik banknotların nasıl hızlı ağırlık kazandığı görünüyor. Merkez Bankası verilerine göre 2023 Haziran’ında 200 TL’lik banknotların toplam içindeki payı yüzde 61,97 seviyesindeydi yani bu yıldan tam 23.33 puan daha azdı. Son iki yılda en çok hasarı en büyük ikinci kupürlü banknot 100 TL aldı. 100 TL’nin 2 yıl önce tedavüldeki payı yüzde 30,79 iken bu yıl sadece 11,17 yani neredeyse 20 puanlık bir düşüş yaşandı. 50 TL’lik banknotlar da 2 yıl önce tedavüldeki payını yaklaşık yüzde 5 seviyesinde tutuyordu.

10 yılda TL'nin reel değeri 30 puan geriledi

Merkez Bankası verilerine göre Haziran 2025’te TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi 69.97 seviyesine indi. Geçen yıl haziranda 66,84 olan endeks değeri 10 yıl önce Haziran 2025'te ise 99.63 seviyesindeydi. 10 yılda TL'nin TÜFE bazlı reel değeri 30 puana yakın düştü. Haziranda endeks mayısa kıyasla 1.19 puan azaldı. Haziran 2025'te Yİ-ÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi mayısa göre 0.98 puan düşüşle 92.71’e indi.