Piyasayla imtihan

Melis Şenerdem/MİLLİYET Küresel piyasa aktörlerinin euro gibi para birimlerini al aşağı etmesi, hisse senetlerinin ve tahvillerin değer kaybedeceğine oynayıp karlarını büyütmesine karşı siyasiler bayrak açmış durumda. Avrupa Birliği'nde (AB) finans piyasalarına yönelik kısıtlamaların bayraktarlığını Almanya Başbakanı Angela Merkel yürütürken, Atlantik Okyanusu'nun öte yakasında Obama yönetimi ABD'nin 1930'lardan bu yana gördüğü en kapsamlı finansal reformunu yasalaştırmaya iyice yaklaştı. Finans çevreleri tepkilerini hem piyasaları aşağı çekerek, hem de siyasileri bu yoldan döndürmek için yoğun lobi çalışması yaparak gösteriyor. Önümüzdeki günlerde hangi tarafın daha dişli olduğu ortaya çıkacak. Kanun kozunu oynadılar Siyasilerin elindeki en önemli koz yasal düzenlemeler. Almanya, hafta içinde yaptığı gece operasyonuyla bunun en açık mesajını verdi. Bazı yatırım enstrümanlarında çıplak açığa satışı yasaklaması piyasaları tam anlamıyla gafil avladı. Şimdi de tüm finansal işlemlerden küresel çapta belli bir vergi toplanması ve bu gelirin ileride oluşabilecek krizlerde kaynak olarak kullanılması için G-20 ülkelerini ikna etmenin peşinde. ABD'de ise Senato'dan geçen finans reformu daha önce onaylanan başka bir taslakla birleştirilerek Başkan Barack Obama'nın oyuna sunulacak. Bu tasarı yasalaşırsa mevduat bankacılığı ile yatırım bankacılığı arasına kalın bir duvar örülecek, bankaların hedge fon ya da girişim sermayesi operasyonları yapması engellenecek. Sıfır faiz lobisi 2008'de Lehman Brothers çöktüğünde çıkan paniği yatıştırmak için G-20 ekonomileri 5 trilyon dolar kaynak ayırmak zorunda kaldı. Bankaların ve finans kuruluşlarının elindeki batık kağıtları ve borçları devletler devraldı. Şimdi ise devletlerin borçları ve bütçe açıkları finans piyasalarındaki huzursuzluğun ve kayıpların nedeni olarak gösteriliyor. Siyasiler ise spekülatörlerin işi çığrından çıkardığını ve kar etme güdüsüyle durumu olduğundan da kötü hale getirdiklerini savunuyor. Finans çevreleri AB'nin Uluslararası Para Fonu'yla (IMF) birlikte geliştirdiği 750 milyar euro’luk kurtarma mekanizmasının nasıl işleyeceğinden emin olamadığı için çabuk burun kıvırdı. Euro'nun dolar karşısından son dört yılın en düşük seviyelerine gerilemesine yol açtı. Sonunda Avrupa Merkez Bankası'nı (ECB) riskli devlet tahvillerini almaya ikna etti. Şimdi ECB'nin yüzde 1 seviyesindeki gösterge faizi sıfıra indirmesi için lobi başladı. Obama'nın Ekonomi Danışmanı Paul Volcker Yatırım bankası ve hedge fonlara hayatı dar edecek tasarının fikir babası. Bankaların hedge fon ve girişim sermayesi faaliyetlerinden çıkmasını şart koşan maddeye şimdiden onun adı verilmiş durumda. Volcker'e hem Demokrat hem Cumhuriyetçi kanadın saygısı var. ABD Senatosu Bankacılık Komitesi Başkanı Christopher Dodd Hem ücretsiz sağlık hizmetinin yaygınlaşmasını sağlayan sağlık reformunu, hem de finansal reform taslağının Senato'dan geçmesinde en büyük rolü oynadı. Dodd, Temsilciler Meclisi'nde daha önce kabul edilen taslakla Senato'nun onayladığı versiyonun birleştirilmesi için kurulan komitede de görev alacak. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Jean-Claude Trichet Bugüne kadar piyasaları ters köşeye yatırdığı için "oyuncu, tricky" lakabıyla anılan Trichet, euro'nun dolar karşısında eridiği dönemde piyasaların önünde değil arkasından koştu. Piyasa oyuncularının Avrupa Merkez Bankası'ndan (ECB) değeri yerde sürünen riskli Euro Bölgesi devlet tahvillerini alma çağrısına önce karşı çıktı. Ancak üç gün sonra geri adım atarak tahvil alımını başlattı. Almanya Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble Ünlü açığa satış yasağını kamuoyuna duyuran hükümet üyesiydi. Finans piyasalarının hükümetlere ne yapacaklarını dikte etmesinden duyduğu rahatsızlığı gizlemiyor. Hafta içinde Financial Times gazetesinde yayımlanan röportajında, "Piyasaların gerçekten kontrolden çıktığına ikna oldum" diyordu. Finans enstrümanlarının fiyatlamalarıyla malların ve hizmetlerin değeri arasında oransal olarak uçurumlar olduğunu söyleyen de oydu. Almanya Başbakanı Angela Merkel Önce Yunanistan'a, ardından da Euro Bölgesi'ndeki diğer riskli ülkelere yönelik kurtarma paketlerinin şekillenme sürecinde belirleyici rol oynadı. Başta kurtarma paketlerine karşı olan, hatta yükümlülüğünü yerine getiremeyen ülkelerin Euro Bölgesi'nden çıkarılmasını isteyecek kadar ağır rest çeken Merkel, daha sonra rota değiştirdi. Siyasi kredisini harcama pahasına ülkesine bu paketleri kabul ettirdi. Merkel, finans piyasalarına da yüklenmeye başladı. Gece yarısı operasyonuyla Almanya'da çıplak açığa satışın yasaklanmasını sağlayan Merkel, finansal işlemlere küresel vergi ödenmesi için G-20 ülkelerini ikna etmenin peşinde. Lüksemburg Başbakanı, Eurogroup Başkanı Jean-Claude Juncker Kısa süre önce piyasaların Avrupa'daki borçlu ülkeler söz konusu olduğunda rasyonel hareket etmediğini söyledi. Juncker'in başkanlık ettiği Euro Bölgesi maliye bakanları şu aralar bütçe açığını dizginleyemeyen üyelere yeni yaptırım tartışmalarıyla meşgul. Finans piyasalarına uygulanacak yeni düzenlemeleri, Avrupa'da kurulacak bir kredi derecelendirme kuruluşu gibi konular da sırada. ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner 48 yaşındaki Geithner, Obama'nın reform paketinin geçmesi konusunda en çok güvendiği isimlerden. ABD yönetiminin Avrupa kriziyle ilgili görüşlerinin de sözcüsü. Hafta içi Merkel’le Euro Bölgesi'ndeki gelişmeleri görüşecek. Geithner’ın Merkel ve diğer liderlere zordaki ülkeleri kurtarmada daha hızlı davranma tavsiye edeceği belirtiliyor. Temsilciler Meclisi Finansal Hizmetler Komitesi Başkanı Barney Frank Obama'nın önemli müttefiklerinden. Frank, Temsilciler Meclisi'nin taslağıyla Senato'nun taslağını harmanlayacak komitede. Finansçılar, hukuk kökenli Frank'in türev işlemlerin sadece büyük takas merkezlerinde yapılabilmesi ya da batma riski altındaki finans kuruluşlarına devletin el koyması gibi radikal maddelere itiraz edeceğini umuyor. Küresel vergiye ABD soğuk Almanya Maliye Bakanı Wolfgang Schaeuble Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung gazetesinde bugün yayımlanacak röportajında, ABD’nin finansal işlemlerden vergi alınmasını istemediğini söyledi. Schaeuble, "Korkarım Amerikalılar finansal işlem vergisi istemiyorlar. Eğer bu olmazsa Alman hükümeti Avrupa çapında bir çözüm bulmak için çalışacak" dedi.