Kur hareketine karşı yatırım taktikleri

Son dönemde döviz kurunda yaşanan dalgalanma piyasalarda endişe yaratıyor. Son olarak geçen hafta Merkez Bankası’nın da ani 25 baz puanlık faiz indirimine gitmesi bunu daha da tetikledi ve dolar sert yükseliş yaşadı. Döviz kurundaki bu hareket, bazı şirketlerde yabancı para pozisyon açığı doğuruyor. Bu da bilançolara zarar olarak yansıyabiliyor. Uzmanlara göre döviz açığı ve döviz fazlası olan şirketler yakından takip edilmeli. 
Gözde Yeniova/Ekonomist
Gelişmekte olan ülkelerin para politikalarında sıkılaşmaya gidebilecekleri beklentileri piyasalardaki satış baskısının genele yayılmasına neden oldu. Merkez Bankası’nın açıkladığı 25 baz puanlık faiz indirimi kararının ardından İMKB’de geçen hafta düşüş süreci başladı. Bununla birlikte dolarda sert yükselişler yaşandı. Son dönemde döviz kurunda yaşanan bu hareket oldukça dikkat çekiyor. Çünkü döviz açığı olan şirketler bu hareketten olumsuz etkileniyor ve şirketler kur farkı zararı yazabiliyor. Diğer yandan da yabancı para varlıkları yükümlülüklerinden daha fazlaysa bu kur artışı şirketlerin bilançolarına kur farkı olarak yansıyor. Bu açıdan şirketlerin yabancı para pozisyonu önem taşıyor.
Pozisyon açıkları ne olacak?
Yabancı para pozisyon açığı, şirketlerin yatırımlarının ve varlıklarının Türk Lirası üzerinden fiyatlandığı, buna karşılık yükümlülüklerinin döviz üzerinden fiyatlandığı bir durumda ortaya çıkıyor. Yani eğer bir şirket, döviz üzerinden borçlanmış ve temin ettiği krediyi Türk Lirası varlıklara yatırmış ve bu varlıkların getirisi de Türk Lirası üzerinden ise döviz pozisyon açığı yaşıyor demek oluyor. Böyle bir durumda kurlar artarsa şirketin yükümlülükleri ve varlıkları artıyor. Son dönemde kurdaki yukarı hareket de dikkatleri döviz açığı olan şirketlere çekti. Çünkü 30 Eylül'de dolar 1.45, Euro ise 1.97 iken, 31 Aralık’ta rakamlar 1.55 ve 2.06 olarak gerçekleşti. Ortalama yüzde 4-5 civarı bir kur artışı söz konusu oldu.
Bu durum, döviz açığı olan şirketlerin açıklarına kur zararı olarak yansıyacak. Döviz açığı nedeniyle bilançolarında zarar yazabilme ihtimali olan şirketler bu nedenle yakından takip ediliyor. Ancak bunları hedge etmeleri de sözkonusu. Çünkü bazı şirketler özellikle mali sektörde yer alanlar, koruma amaçlı bu pozisyonların bir kısmını vadeli işlem piyasalarında hedge ettiler.
Şirketler genelde hedge pozisyonlarla kendilerine korumaya çalışmalarına karşın, yatırımlarından dolayı kurdaki ciddi hareketlenmelerde genelde pek başarılı olamadıkları da söyleniyor. Kâr marjlarının azalması, maliyetlerin artması, şirketlerin zaten esas faaliyet kârlılığında zorlandığı bu dönemlerde kurdaki hareketsizlik esas faaliyet dışı gelirlerin kârlılık üzerinde belirgin olmasına neden oluyordu. Turkish Yatırım Araştırma Müdürü Mehmet Baki Atılal’a göre şimdi ise kurdaki hareketlik şirketlerin kârlarının erimesine neden olacak.
Bankalar öne çıkıyor
Biz de borsadaki şirketlerin yabancı para pozisyonlarını inceleyerek döviz fazlası ve açığı olan şirketleri ortaya çıkardık. Döviz fazlası ve açığı olan ilk 20 şirketi belirledik. Buna göre döviz pozisyonu en fazla açık veren şirketler arasında bankalar öne çıkıyor. Bunda özellikle yurt dışından alınan sendikasyon kredileri etkili. Bankalar, yabancı para cinsinden aldıkları krediler ve diğer döviz yükümlülüklerini karşılayacak miktarda döviz varlığına sahip olmamaları durumunda döviz pozisyon açığı veriyor. Akbank, Finansbank, Türk Telekom, Koç Holding ve Denizbank döviz açığında ilk sıralarda yer alıyor.
Bankalar haricinde büyük sanayi şirketlerinin de açığı olduğuna dikkat çeken İnfo Yatırım Araştırma Müdürü Şenol Korkmaz, bunun şirketlerde yatırım kısmını yurt içi ve yurt dışı kredilerle sağlamalarından kaynaklandığını söylüyor.
Son çeyrekte dolar ve Euro kurlarındaki değer artışının dikkat çektiğini söyleyen Gedik Yatırım Araştırma Uzmanı Tuğba Saygın’a göre ise, gelişmeler satış gelirlerinin önemli bir bölümü Euro ve dolar bazda olan şirketler için olumlu sonuçlar doğuracak. Ancak sadece maliyetlerinin önemli bir kısmının Euro ve dolar bazda olması şirketin kâr marjlarını olumsuz etkileyebilir. 
Kar yazacak şirketler
Bu konuda uzmanlar uyarıyor. Yatırımcılar şirketlerin açıkladığı son mali tablolardaki kârın ne kadarlık kısmının kur farkı zararı ile yok olacağına bakmalı. Bilhassa şirketlerin açıkladığı kârın tamamına yakını kur farkından geliyorsa bu dönemde o kârlılığı göremeyecekler.
Ayrıca şirketlerin döviz pozisyonu tablosuna da bakılmalı. Çünkü eğer yabancı para varlıkları yükümlülüklerinden daha fazlaysa bu kur artışı gelir tablosuna kur farkı geliri olarak yansıyabilir. Döviz pozisyonu fazlası olan şirketler ise iki banka dışında tabloda iştirakleri olan holdingler bulunuyor. Enka İnşaat, Garanti Bankası, GSD Holding, Yapı Kredi Bankası ve Eczacıbaşı İlaç bu anlamda öne çıkıyor. Bu şirketlerin büyük bölümü gelirleri döviz bazında olduğundan ve ihracatları bulunduğundan bilançolarında kur geliri elde edecekleri ifade ediliyor. Ayrıca Tuğba Saygın’a göre bu kur artışından THY, T.Şişecam ve Bagfaş olumlu etkilenebilir.
Tavsiyeler…
Yatırımcılara uzmanların tavsiyeleri ise yabancı para pozisyonlarını iyi değerlendirmeleri yönünde. Yatırımcıların bu dönemde döviz pozisyonu az olan veya olmayan şirketlere yönelmelerinde fayda olacağını ifade eden Şenol Korkmaz, “Çünkü önümüzdeki aylarda dış piyasalardaki dalgalanma devam ettiği sürece döviz kurlarında yukarı yönlü eğilim dönemsel olarak devam edecek” diyor. Mehmet Baki Atılal ise bu dönemde kurdaki artıştan yararlanmaları için yatırımcılara Enka İnşaat, Eczacıbaşı İlaç, TAV, THY, Reysaş, Soda Sanayi, Trakya Cam ve Bagfaş gibi şirketlere yönelmelerini tavsiye ediyor. 
“Bilançolarda zarar yazıyorlar”
Anıl Erk Yılmaz/Ulus Menkul Değerler Yön. Kur. Bşk.
“Yıl içerisinde döviz fiyatlarında yaşanan bu dalgalanmalar bize şirketlerin döviz pozisyonlarını hangi dönemlerde aldıklarının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gösteriyor. Bankaların büyük çoğunluğunun yanı sıra Petrol Ofisi, Türk Telekom, Erdemir, Vestel, Doğan Yayın Holding, Hürriyet, Acıbadem, Turkcell, Tüpraş, Tofaş, Doğan Holding, Akfen, Aksa Enerji’nin döviz açığı bulunuyor. Aslında bu şirketlerin bir çoğu yaptıkları iş gereği yıllardır döviz pozisyonu taşıyorlar ve bu risklerinin verdikleri hizmet ve sattıkları ürünlerde döviz fiyatlarını baz alarak karşılıyorlar. Bir kısmı bunu hedge ederek korunmaya çalışıyorlar ama neticede bir kısmı ise bilanço döneminde bunu kur farkı olarak zarar göstermek durumunda kalabiliyor.”