Ekonomiyi ateş basıyor

İki önemli veri seti açıklandı: İlki sanayi üretimi, ikincisi ‘Hazine Nakit Dengesi’. Ocak ayı sanayi üretimi geçen yılın ocak ayına göre yüzde 18.9 oranında artış göstermiş bulunuyor. Bu çok önemli bir sıçrama, çünkü geçen yılın ocak ayında da sanayi üretimi 2009 yılının ocak ayına göre yüzde 12.8 oranında artmıştı. Yani 2009 yılındaki artış baz etkisinden kaynaklanıyordu, ama bu kez baz etkisi de söz konusu değil. Ocak ayında imalat sanayiinde kapasite kullanım oranı % 73 olarak açıklandığında sanayi üretimindeki gelişmenin bu yolda olacağının işaretleri ortaya çıkmaya başlamıştı zaten. Çünkü geçen yılın aynı ayında kapasite kullanımı % 68’in altındaydı. Her ne kadar takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış endekste bir önceki aya göre değişim yüzde 0.5 çıkmış olsa da bir önceki ayın değişimi de çok yüksek olduğu için bu önemli bir artış olarak değerlendirilmelidir.
Ekonomi ısındı
Sanayi üretimindeki bu artış eğilimi, cari açığın da yönünü ve miktarını belirliyor. Merkez Bankası’nın son beklenti anketinde yıl sonu cari açık, tahmini 50 milyar doların üstüne çıkmış görünüyor. Oysa yılbaşında beklenti 40 milyar dolar dolayındaydı. Bir süredir ekonominin ısındığına ilişkin söylemler alıp yürüdü. Bu görüş hükümet nezdinde de geçerli hale geldi ve elbirliğiyle cari açığı düşürecek önlemler alınmaya başladı. Para politikası çerçevesinde alınan faiz ve karşılık oranları önlemlerine eşlik etmek üzere maliye politikası da devreye sokularak kumaş ve hazırgiyimde koruma önlemleri alındı. Henüz bu önlemlerin sonuçlarını tartacak aylara gelmedik, ama ilk iki ayın verileri ekonominin ciddi biçimde ısındığını ortaya koyuyor.
Sanayi üretiminin artmasına kimsenin diyecek bir şeyi yok, ama iktisatçının sorması gereken ilk soru, “Ne pahasına” sorusudur. Bizim sanayi üretimindeki artış da cari açığın artması pahasına gerçekleşiyor. Bu açıdan önlemlerin sonuçlarının alınacağı ve işe yarayıp yaramadıklarının test edileceği mart ayı sonuçları çok önemli. Ondan sonra eğer ekonomideki ısınma devam ediyorsa ek önlemler almak gerekebilir.
Nakit dengesi açılmaya başlıyor
Ocak ayında 393 milyon TL fazla veren Hazine nakit dengesi, şubat ayında 5.4 milyar TL açık verince ocak–şubat nakit dengesi toplam olarak 5 milyar TL açık verdi. Bütçe açıklandığında nakit bazındaki bu değişmenin bir benzeri de orada ortaya çıkacak. Ocak ayında fazla ortaya çıktığında bu resme bakıp yorum yapanlara acele etmemeleri gerektiğini, ocak ayının tek başına iyi bir gösterge olmadığını söylemiştim. Bunun nedeni, ocak ayında harcamaların genel olarak çok düşük kalmasıdır. Onun da nedeni, Maliye Bakanlığı’nın ocak ayında ödeneklerin büyük bölümünü geç tarihte serbest bırakması ve dolayısıyla harcamacı kuruluşların harcamalarını tam olarak yapamamasıdır. Bu gelenek ocak ayında hep böyle yanıltıcı bir sonuç çıkarır ortaya. Ödenekler serbest bırakılınca harcamalar katlanarak artmış görünüyor. Buna bir de şubat ayının kısalığı nedeniyle KDV ve ÖTV gibi vergi gelirlerinin tahsilat düşüklüğü de eklenirse açığın niçin büyüdüğü ortaya çıkıyor. Buna karşılık önümüzdeki dönemde eğer cari açık ve dolayısıyla ona neden olan ithalat artışı böyle devam ederse ithalde alınan KDV geliri artacağı için cari açık da düşük görünecektir. Cari açık açısından kritik gösterge, petrol fiyatının nerede dengeleneceği konusudur.
Ekonomiyi şimdilik ateş basıyor. Bakalım önlemler ateşi söndürebilecek mi?

MAHFİ EĞİLMEZ - RADİKAL