Dehlizlerdeki sıcak para

Şubat ayının ilk günlerinde Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in bir konuşmasında yer alıyordu, “8 milyar dolar çıktı” diye. Merkez Bankası’nın ‘faizi düşür, karşılıkları arttır’ temelli yeni para politikasının uygulamaya konulması sonucunda, 8 milyar dolarlık bir sıcak para çıkışı olmuştu. Oysa bilinen ve izlenebilen verilerde böyle bir durum yoktu.
Sonuçları neredeyse bir ‘şehir efsanesi’ gibi yayılan bir gelişme vardı. O da, bankalardaki döviz tevdiat hesaplarında ortaya çıkan 8 milyar dolarlık bir azalıştı. Bankacılık sistemindeki döviz hesapları, bu politikanın uygulamaya başlanacağının ilk izlerinin ortaya çıktığı aralık ayı başından 28 Ocak tarihine kadar 8 milyar dolar azalış göstermişti. Bu sayılar, “Politika başarılı oldu, sıcak para çıktı” biçiminde ‘başarı’ dayanağı olarak gösterilmesine tanık olundu. Oysa buna bankaların rezervlerindeki azalış da eşlik etmeliydi. Aralık ayındaki ödemeler dengesi sonuçlarında böyle bir ‘çıkış’ yoktu.
Para geri dönmüş
Sıcak para tanımı içine giren yerleşik olmayanların mevduat, hisse senedi ve tahvil varlıklarında belirgin bir azalış olmadı. Ama hem Devlet Bakanı Ali Babacan hem de Durmuş Yılmaz tarafından “10 milyar dolar çıktı” biçimindeki iddia devam ettirildi. Şimdi, “10 milyar dolar çıktı. Ama sonra geri döndü” deniliyor. Meğerse çıkan para, geri dönerek uzun vadeli tahvillere girmiş yeniden! Merkez Bankası, Milliyet yazarı Güngör Uras’ın iddia edilen bu çıkışı sorgulayan yazısına açıklama göndermiş.
Açıklamada, kısa vadeli fon çıkışının, esas olarak yabancı yatırımcıların para piyasası pozisyonlarını kapatmalarından kaynaklandığı, bu işlemler ödemeler dengesine yansısa da ‘özellikle swap işlemlerinin ödemeler dengesinden takip edilmesinin mümkün olamadığı’ anlatılıyor. Doğru, ama bu işlemlerin sonuçları yansıyor. Banka şunu tam söylemiyor; nasıl oldu da 10 milyar dolar çıktı? Hangi mekanizmayla?
Aynı açıklamada banka, Kasım 2010-Şubat 2011 arası dönemde “Yurtdışı yerleşiklerin özellikle DİBS portföylerini arttırmak suretiyle pozisyonlarını genelde uzun vadeye kaydırdıkları gözlenmiştir” diyor.
Kur neden gerilemedi?
Çıkan paranın nasıl, hangi hesaplardan olduğu bilinmiyor. ‘Uzun vadeye kaydırmak’, mevcut yatırımları akla getiriyor. Ya da çıkanların yeniden girdiği, ama bu defa tahvillere girdikleri anlamına geliyor. Peki, bunların aynı yatırımcılar olduğunu nereden biliyoruz? Ya da şu soruyu sormak gerekir; biri gitsin, başkası gelsin diye mi kurları yukarı ittirdik? Son sorulması gereken de şu; madem çıkan para döndü, kur neden düşmedi? Tüm bu fon hareketlerinin, politika yapıcının uygulamaya koyduğu önlemler sonucu hedefe uygun biçimde hareket ettiği iddiası fazlasıyla zorlama.
Bir başka ‘şehir efsanesi’ de döviz kurlarındaki kabaca yüzde 8’lik yükselişin bu politikanın yürürlüğe girmesiyle olduğu. Oysa 2010’un son üç ayındaki döviz alım ihaleleri ile satın alınan döviz miktarı (5.5 milyar dolar) 2002-2009 dönemindeki yıllık ortalama (5.5 milyar dolar) kadar. Arz miktarlarını sürükleyen bir alım politikası değişikliği önemli bir etken oldu. Ayrıca küresel gıda ve enerji fiyatlarındaki yükseliş ile siyasal gelişmeler de gelişen piyasalardaki risk algısını arttırdı.
Kredi tarafı ise malum; işlemeyeceği belli politika kararlarına karşın serbestçe kredi vermeyi tercih eden bankalara gözdağı veriliyor. Kredide frene basmazlarsa ‘polisiye’ önlemlerle karşı karşıya kalacakları uyarısıyla!
Deneysel para politikası giderek zorlama bir aşamaya geçti ve eğlenceli bir hal alıyor. Ankara dışında bu politikanın ‘başarıdan başarıya koştuğunu’ pek düşünen giderek kalmasa da!

UĞUR GÜRSES - RADİKAL