Bütçe iyi ama nakit yok

Maliye Bakanlığı şubat ayı bütçe uygulama sonuçlarını açıkladı. Açıklanan verilere göre bütçe gelirleri 48.1 milyar TL olurken bütçe giderleri 46.1 milyar TL olarak gerçekleşmiş. Buna göre bütçe ilk iki ayda 2 milyar TL fazla vermiş bulunuyor. Bu son derecede olumlu görünüme en büyük katkı bütçe gelirlerinde geçen yılın aynı dönemine göre ortaya çıkan yüzde 22 dolayındaki artış ile faiz giderlerinde görülen yüzde 6.5 oranındaki düşüşten gelmiş görünüyor. Faiz dışı giderlerdeki artış yüzde 5.3 ile sınırlı kalmış. Sonuçta toplam bütçe giderlerinde geçen yıla göre artış yalnızca yüzde 2.5 olarak ortaya çıkmış bulunuyor.
Nakit dengesi farklı şeyler söylüyor
Bütçe gelirlerinde önemli bir artış olmasını doğal karşılıyoruz. Çünkü sanayi üretiminin gösterdiği gibi ekonomi büyümeye devam ediyor ve piyasalar canlı kaldığı sürece de vergi tahsilatı artıyor. Öte yandan ithalat da hızlı bir artış içinde bulunuyor. Bu da ithalde alınan vergilerin artmasına ve bütçeyi desteklemesine yol açıyor. Buna karşılık yanıtını bulamadığımız soru, harcamaların nasıl olup da bu kadar düşük kaldığı konusu.
Kısa bir süre önce Hazine Müsteşarlığı, nakit dengesini açıkladı. Biliyorsunuz nakit dengesi harcanan ve toplanan paraları sayarak bulunurken bütçe dengesi giderleri tahakkuk bazında gösteriyor. Yani henüz harcanmamış bir paraya ilişkin gider kaydı yapıldığında nakit dengesine girmiyor ama bütçe dengesine giriyor. Ya da ödenmiş paralar nakit dengesinde ödenmiş olarak göründüğü halde eğer gider tahakkuku yapılmamışsa bütçeye gider yazılmıyor. Bu nedenle Hazine nakit dengesiyle bütçe dengesi arasında bazı farklılıklar olabiliyor.
Aşağıda yıllar itibariyle bütçe ve nakit dengelerini gösteren bir tabloyu sunuyorum (sayılar milyar TL olarak okunmalı). Son yedi yılda bu iki denge arasında hep bir fark bulunduğunu, farkın bazen bütçe dengesi bazen de nakit dengesi lehine olduğunu görüyoruz. Tablonun en şaşırtıcı bölümü, 2011 yılının ilk iki ayına ilişkin sırası. Son altı yılda yıllık bazda en fazla 4.6 milyar TL’lik bir farka yol açan bu iki denge arasındaki ilişki birdenbire sanki 2011 yılının başında kopmuş gibi görünüyor. 2011 yılında 2 aylık fark 7 milyar TL olarak karşımıza çıkıyor. İki denge arasındaki ayrıntılara bakınca nakit gelirlerin ilk iki ayda 40.9 milyar TL, buna karşılık bütçe gelirlerinin 48.1 milyar TL olduğu ve bunun bir bölümünün kurumlar vergisindeki artıştan kaynaklandığı görülüyor ve sanki bazı gelirlerde bir kaydırma olduğu izlenimi doğuyor.
Yılın ilk ayında Hazine nakit dengesi 5 milyar TL açık verdiği halde bütçe dengesi nasıl oluyor da 2 milyar TL fazla veriyor? Bütçe tablolarını gördüğüm ve nakit tablosuyla karşılaştırdığım andan itibaren bu soru aklıma takıldı kaldı. Birisi yanıtını açıklarsa biz de öğrenmiş olacağız.

MAHFİ EĞİLMEZ - RADİKAL