Basel 3'de fiyaskoyla sonuçlanabilir

Basel III çerçevesinde küresel bankalara minumum zorunlu karşılıklarını yükseltmeleri için 5 yıl süre tanınması acil sermaye ihracına gerek bırakmadı. Ancak risklerin hesaplanması konusundaki eksiklikler Basel 3'ün de Basel 2 gibi fiyaskoyla sonuçlanmasına neden olabilir. Küresel kriz sonrası yeniden üzerinde çalışılmaya başlanan Basel 3 düzenlemelerinde minumum zorunlu karşılık oranının uygulanması için bankalara 5 yıl süre tanınması sektöre rahat nefes aldırdı. Hafta sonunda 27 ülkenin merkez bankası başkanları ile sermaye piyasaları regülatörlerinin üzerinde anlaşmaya vardıkları Basel metninde bankaların zorunlu karşılık oranlarını yükseltebilmeleri için acilen sermaye ihtiyacına çıkmak zorunda kalmayacakları anlaşıldı. Basel III'ün bankaların zorunlu karşılıklarını "kademeli" olarak artırmalarını öngördüğü ortaya çıkınca dün Avrupalı banka hisselerinde yüklü alımlar görüldü. Ancak uzmanlara göre uygulama süresinin uzatılması bu 3 yıllık süre içerisinde yaşanacak olası bir kriz karşısında ne olacağı konusunda soru işaretleri oluşmasına neden oluyor. Kurallarla ilgili detaylar kamuoyuna yansımadan Avrupalı bankaların yüzlerce milyar dolarlık ihraca çıkmak zorunda oldukları konuşuluyordu. Sadece Deutsche Bank ile Commerzbank'ın bile yüzde 7 rasyosunu karşılayabilmek için 105 milyar euroluk bir ihraç gerçekleştirmesi gerekiyor. Bu da bankalar için daha az likidite ve hissedarlar için daha az temettü dağıtımı demek. Ancak dün itibariyle netleşmeye başlayan detaylar bu denli yüklü ihraçların zamana yayılacağını, yani bankaların ellerindeki likiditeyi hemen zorunlu karşılığa atmalarına gerek kalmadığını ortaya koydu. Hesaplama yöntemi eksik "Aslında Basel 2'nin de yetersiz olduğu küresel kriz patlak vermeden önce belliydi. Kriz Basel regülasyonlarının yenilenmesini hızlandırmış oldu" diyen Garanti Bankası Türev Ürünler Müdürü Çağlar Kılıç, Basel III'ün de eksik olduğunu savunuyor. Risklerin hesaplanma yöntemi konusunda hala eksiklik bulunduğuna dikkat çeken Kılıç'a göre bu eksiklik giderilmezse bankaların gerçek riskleri tıpkı geçen hafta Avrupa bankacılık stres testlerinde olduğu gibi kamuoyuna eksik yansıyabilir. Basel'de bankalar operasyonel, kredi ve piyasa risklerini ölçmek için bir kaç yöntem arasında seçim yapma hakkı tanınıyor. Basel III'de ise bu konuda bir değişikliğe gidilmedi. "Banka bu durumda kendi işine gelen yöntemi seçerek bu risklerini düşük gösterme şansına sahip" diyen Kılıç, BDDK'nın bu konuda muhafazakar olacağını ve bu yöntemlerden bazılarını zorunlu koşacağını tahmin ediyor. Süre uzatımı radikal değişiklik Garanti Bankası Risk Yönetimi Müdürlüğü'nden Piyasa Riski Yöneticisi Semra Orguner Kuran'a göre ise Basel'de gidilen en radikal değişiklik, eskiden en çok iki ya da üç yıl olan uygulama sürecinin 2018'lere kadar uzatılması oldu. Bu düzenlemelerden en fazla etkilenecek olanın Avrupa bankaları olduğuna dikkat çeken Kuran'a göre; henüz hesaplama yöntemleri ya da tampon uygulamaları gibi alt detaylar netleşmiş değil. Üstelik yeni kurallar uygulamaya geçene kadarki süreçte yaşanacak olası krizler karşısında ne olacağı konusunda kafada soru işeretleri bırakıyor. ASYA VE TÜRK BANKALARINA SERMAYE İHTİYACI DÜŞÜK Dünya bankacılık sektörü geneline bakıldığında özellikle Asya bankalarının sermaye rasyoları zaten yüksek olduğundan bu bankalar en az sermaye ihracına ihtiyacı olan isimlerin başında gelecek. Bölge genelinde Avustralya bankaları yüzde 10'a yaklaşan zorunlu karşılıkları ile en az sermaye ihracına ihtiyaç duyacaklardan biri olacak. Türk bankalarının ortalama Tier 1 rasyosu oranı ise yüzde 16 civarı ile zaten Basel 3 ile öngörülenin oldukça yukarısında bulunuyor. Uzmanlar ise Türk bankacılık sektörünün Basel 3'den çok etkilenmeyeceğini, sermaye rasyosunun zaten yüksek olmasının yanısıra kredi risklerinde de büyüme olmadığına dikkat çekiyor. Minumum rasyo için 2015'e, koruma tamponu için 2019'a kadar süre var Haftasonunda İsviçre'nin Basel kentinde düzenlenen ve 27 ülkenin merkez bankası başkanları ile sermaye piyasaları regülatörlerinin katıldığı iki günlük zirvede uluslararası bankacılık standartları olarak bilinen Basel 2 uygulamaları genişletilmişti. Yeni regülasyonlar çerçevesinde bankaların ellerindeki riskli varlıklar karşılığında ayırmaları gereken zorunlu sermaye rasyosu yüzde 7 olarak belirlendi. Tier 1 sermayesi olarak da bilinen zorunlu karşılık oranının yüzde 7'ye çıkarılması için ise bankalara 2013 yılına kadar süre tanınıyor. Öte yandan bankaların Tier 1 sermayesi için minumum rasyosunun da 2015 yılına kadar yüzde 2den yüzde 4,5'a çıkarması isteniyor. Sermaye koruma tamponunun ise 2019'a kadar yüzde 2,5'e çıkarılması tavsiye ediliyor. Bir anlamda yeni Basel bankalara sermayelerini artırmaları için bolca zaman tanımakla beraber bu süre içerisinde temettü artırımına devam etmelerine de şans tanıyacak. TÜRK BANKALARININ AVANTAJLARI • Tier 1 zorunlu karşılık oranı zaten ortalama yüzde 16 ile talep edilen yüzde 7'nin üzerinde. • Türk bankalarında son dönemde karlar dağıtılmayıp sermayeye eklendiği için acil sermaye ihtiyacı yok. • Türk bankalarında kredi risklerinde bir büyüme yok, sabit görünüyor. • Türk bankalarının elinde karmaşık ürünler olmadığ için krizden Avrupalı bankalar kadar sert etkilenmedi. • 2001'de yaşanan kriz sonrası Türk bankacılık sektöründe oluşan risk yönetimi geleneği sayesinde Avrupa'ya göre çok daha likit konumdayız. Sıla Özçelik-Referans