Asya dolardan vazgeçiyor: Dolar tahtını kaybedecek mi?

FINANSINGUNDEMI.COM – DIŞ HABERLER SERVİSİ

Asya ülkeleri, jeopolitik belirsizliklerden, para politikalarındaki değişimlerden ve kur riskinden korunma çabalarının etkisiyle dolardan uzaklaşma stratejilerini kademeli olarak hızlandırıyor.

Son dönemde, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN), 2026–2030 Ekonomik Topluluk Stratejik Planı kapsamında yerel para birimlerinin ticaret ve yatırımda kullanımını artırma taahhüdünde bulundu. Plan, döviz kuru dalgalanmalarına bağlı şokların azaltılmasını, yerel para birimi ödemelerinin teşvik edilmesini ve bölgesel ödeme bağlantısının güçlendirilmesini öngörüyor.

CNBC’nin haberine göre, ING döviz stratejisti Francesco Pesole, “Trump’ın öngörülemez ticaret politikası kararları ve dolardaki ciddi değer kaybı, muhtemelen diğer para birimlerine yönelmenin daha hızlı olmasını teşvik ediyor” dedi.

Asya’da bu dönüşüm belirginleşse de dünya genelinde de doların payı azalmaya devam ediyor. Küresel döviz rezervlerinde doların payı 2000’de yüzde 70’in üzerindeyken, 2024’te yüzde 57,8’e geriledi. Ayrıca bu yıl özellikle nisan ayında ABD politikalarındaki belirsizlik nedeniyle dolar ciddi şekilde değer kaybetti. Yıl başından itibaren küresel dolar endeksi yüzde 8’den fazla zayıfladı.

De‑dolarizasyon yeni bir olgu olmasa da anlatının değiştiği görülüyor. Yatırımcılar ve siyasiler, doların ticaret müzakerelerinde bir kaldıraç ya da açıkça silah olarak kullanılabildiğini fark etmeye başladı. Barclays’in Asya Döviz ve Gelişen Piyasa Makro Stratejisi Başkanı Mitul Kotecha, bu durumu şöyle aktarıyor: “Ülkeler, doların ticarette, doğrudan yaptırımlar gibi yollarla bir nevi silah olarak kullanıldığını gözlemliyor. Bence bu, son birkaç ayda gerçek değişim oldu.”

Finans grubu Mitsubishi UFJ’nin Asya Küresel Piyasalar Araştırma Başkanı Lin Li, özellikle Asya ekonomilerinin döviz riskini azaltmak amacıyla dolar bağımlılığını azaltmak ve kendi para birimlerini değişim aracı olarak kullanmak istediklerini belirtti.

De-dolarizasyon hızlanıyor

Bank of America’nın yakın tarihli bir notuna göre, ASEAN bölgesinde dolardan uzaklaşma süreci iki temel güç tarafından yönlendiriliyor: Kişiler ve şirketler, 2022’den bu yana biriktirdikleri dolar tasarruflarını yerel para birimlerine çevirmeye başladı ve büyük yatırımcılar yabancı yatırımları aktif olarak hedge ediyor.

Bankanın Asya Sabit Getiri ve Döviz Stratejisti Abhay Gupta, “ASEAN’de de‑dolarizasyon muhtemelen hızlanacak. Bunun başlıca yolu, 2022’den bu yana biriken döviz mevduatlarının dönüştürülmesi olacak” açıklamasında bulundu

ASEAN dışında, Hindistan ve Çin gibi BRICS ülkeleri de SWIFT gibi geleneksel sistemleri bypass etmek için kendi ödeme sistemlerini geliştirdi. Çin ayrıca ikili ticarette yuan kullanımını teşvik ediyor.

Barclays’ten Kotecha, “De‑dolarizasyon süreci halihazırda devam eden, yavaş bir süreç. Bunu merkez bankası rezervlerinden de görebilirsiniz; dolar payı kademeli olarak azalıyor. Ticari işlemlerdeki dolar payından da bunu görebilirsiniz” açıklamasında bulundu. Singapur, Güney Kore, Tayvan, Hong Kong ve Çin gibi Asya ekonomileri, büyük ölçüde dış varlıklara sahip oldukları için, yabancı yatırımlardan elde ettikleri kazançları ya da varlıklarını yerli para birimlerine çevirme potansiyeli en yüksek olan ülkeler olarak öne çıkıyor.

ITC Markets’in Asya Döviz ve Faiz Analisti Andy Ji, dolar talebine dair en belirgin düşüşlerin ticarete bağımlı ekonomilerde yaşanacağını belirtiyor ve bu durumu ASEAN+3 (ASEAN ülkelerini, Çin, Japonya ve Güney Kore) ülkeleriyle örneklendiriyor. Kasım itibarıyla ASEAN+3’te ticari fatura işlemlerinin yüzde 80’inin dolar cinsinden yapıldığı ifade ediliyor.

Nomura’ya göre, Asyalı yatırımcılar da dolar pozisyonlarını giderek daha sık hedge ediyor. Döviz yatırımlarındaki finansal koruma işlemleri (hedge), yatırımcının büyük kur dalgalanmalarından korunmak için döviz kurunu sabitlemesi anlamına geliyor. Yatırımcılar dolar riskinden korunmak için dolar satıp, yerel ya da alternatif para birimlerini satın alarak, pozisyonlarının dolar karşısında değer kazanmasını sağlıyor.

Nomura Menkul Kıymetler Küresel Döviz Stratejisi Başkanı Craig Chan, “İncelediğimiz yüksek performanslı para birimleri arasında Japon Yeni, Güney Kore Won’u ve Tayvan Doları yer alıyor” açıklamasında bulundu. Chan söz konusu hedge işlemlerinin esas olarak hayat sigortası şirketleri, emeklilik fonları ve hedge fonlar gibi kurumsal yatırımcılardan geldiğini gözlemlediklerini de sözlerine ekledi.

Nomura’ya göre Japon sigorta şirketlerinin hedge oranı %44 civarında. Kuruluşun tahminlerine göre bu oran nisan ve mayıs aylarında %48’e ulaştı. Tayvan için hedge oranının %70 civarında olduğu tahmin ediliyor.

Dolar hâlâ zirvede mi?

Tüm bu gelişmeler dolardan uzaklaşma sürecinin, geçici bir evre mi yoksa yapısal bir değişim mi sorusunu gündeme getiriyor.

Şimdilik bunun geçici bir durum olduğunu savunan BMI’nın Baş Ekonomisti Cedric Chehab, de-dolarizasyonun yapısal hale gelmesi için ABD’nin yaptırımları daha agresif kullanması gerektiğini söyledi. Chehab’a göre böyle bir ihtimal merkez bankalarını çok fazla dolar tutma konusunda temkinli hale getirebilir. İkinci bir senaryo ise hükümetlerin emeklilik fonlarına varlıklarının daha büyük bir bölümünü yerel şirketlere yatırmaları gibi bir zorunluluk getirmesi olabilir.

Bazı ülkeler dolar pozisyonlarını azaltıyor olsa da analistler doların rezerv para birimi konumunu kaybetmesini zor görüyor. ING’den Pesole, “Hiçbir para birimi dolar kadar likit değil, doların tahvil ve kredi piyasasının derinliğiyle yarışabilecek bir başka para birimi yok. Dolayısıyla burada doların tahtını kaybetmesinden ziyade rezerv cazibesinin azalması söz konusu” dedi.

Union Bancaire Privée’nin Küresel Döviz Stratejisi Başkanı Peter Kinsella da doların zayıflaması ile de‑dolarizasyonu birbirinden ayırmak gerektiğini vurguladı. Kinsella “Doları daha önce çeşitli döngülerde ve rejimlerde zayıfladığını gördük. Ama her zaman rezerv ve hegemonik statüsünü korudu” dedi. Baş stratejist, doların ticaret ve faturalama işlemelerindeki kullanımının hâlâ temel seviyede önem taşıdığını belirtti. Nisan itibarıyla küresel ticaretin yarıdan fazlası dolar cinsinden fatura ediliyor.

Kinsella ayrıca, “Doların rezerv varlık olarak kullanımındaki geniş çaplı düşüşün devam edeceği görülüyor ve bence bundan en fazla altın fayda sağlayacak” dedi.

22 milyar dolarlık tahvil ihalesi! Böylesi görülmedi

ABD enflasyonu yavaşladı!

Trump: Çin ile anlaşmamız tamamlandı