Varlık vergisi nedir, kimler ödeyecek?

3 / 9

Fotoğraf: Tamar Bahar (Leon Bahar'ın büyük kızı, solda), Leon Bahar (ortada), Jenny Bahar (Leon Bahar'ın eşi, sağda)

NE AMAÇLANDI?

Peki, söz konusu vergi kağıt üstünde neyi amaçlıyordu?

BBC Türkçe'nin derlediği habere göre; Kanunla, İkinci Dünya Savaşı döneminde olağanüstü kazanç ve servete sahip olan kişilerden bir defaya mahsus olmak üzere vergi alınmasını öngörülüyordu.

Başbakan Şükrü Saracoğlu, TBMM'de yaptığı bir konuşmada verginin amacının "piyasadaki para arzını azaltmak, fiyat artışlarının önüne geçmek ve Türk parasını kıymetlendirmek" olduğunu belirtiyordu.

Vergi miktarlarının belirlenmesi ve toplanması amacıyla her ilde kurulan vergi tespit komisyonlarında şehrin en yetkili mülkiye ve mal memurları yer alıyordu.

Kanunda vergi oranı ile ilgili doğrudan bir ifade yer almazken, vergi miktarı ile ilgili tespit ve takdir hakkı da bu komisyonlara bırakılıyordu. Vergilerin tahsili için verilen süre ise 15 gündü.

Dönemin İstanbul Defterdarı olan Faik Ökte, Varlık Vergisi uygulamasından vazgeçilmesinden yıllar sonra yazdığı "Varlık Vergisi Faciası" isimli kitabında, pek çok gayrimüslimden servetlerinin ve gelirlerinin çok üstünde bir vergi talep edildiğini yazacaktı.

15 günlük süre zarfında gayrimüslimlerin bir kısmının vergiyi ödeyemediğini kaleme alan Ökte, bir kısmının ise malı mülkü olmasına rağmen, vergi tutarını ödemek için yeterince nakit parası olmadığı yönündeki beyanlarını aktarıyordu. Bu kişiler gayrimenkullerini satışa koyduklarını söylüyor ve bu yüzden de devletten ek süre talep ediyordu.

Ancak bu süre verilmediği gibi, kanunda mükerrer olmadıkça vergilerle ilgili itirazların da yapılamayacağı belirtiliyordu. Mükerrer vergi itirazlarında ise miktarca çok olan alınıyordu.