Yüksek getiride 4 seçenek

Enflasyon ve faizdeki düşüşe paralel olarak mevduat, bono gibi sabit getirili yatırım araçlarındaki getirilerin dibe vurması, hisse senedi gibi yatırım araçlarındaki risklerin ise tavan yapması, yatırımcıları yeni arayışlara itiyor. Bankalar ve aracı kurumlar da bu nedenle, müşterilerinin arayışlarına finans mühendisliğinin olanaklarını kullanarak türev ürünlerle yanıt vermeye çalışıyor. Böylece düşük faiz ortamında özellikle gelişmiş batılı ülkelerde geçmişte oldukça yaygın olarak kullanılan “sentetik” yatırım enstrümanlarıyla Türk yatırımcısı da tanışıyor. Daha çok özel bankacılık müşterilerine önerilen veya bu müşterilerin talep ettiği bu türev ürünlerinden dördü ön plana çıkmış durumda. Bunlardan en çok rağbet göreni ise Dual Currency Deposit (DCD)… Kur Riskine Prim Veren Mevduat, Opsiyonlu Mevduat İşlemi veya Tam Teminatlı Opsiyon İşlemi olarak da adlandırılan bu enstrüman, mevduata dayalı bir opsiyon işlemi. DCD’nin ardından tercih edilen diğer türev ürünler ise; Tünel Mevduat (Range Accrual), Riskli Tünel Mevduat (Double No Touch), Kur Riskini Dilimleyen Mevduat (Wedding Cake) şeklinde sıralanıyor. DCD gözde Bu enstrümanlar içinde şu anda en yaygın olanı DCD, kur veya paritede yatırımcı tarafından bir opsiyon kullanım fiyatının belirlendiği, vade sonunda kurun veya paritenin kullanım fiyatı ile karşılaştırılması sonucunda yatırımcının anaparasının diğer para birimine çevrilme ihtimalinin bulunduğu bir yapılandırılmış mevduat ürünü. Alınan bu riske karşılık yatırımcı, mevduat faizinin yanı sıra opsiyon primi de elde ediyor. Örneğin, müşteri 1 aylık dolar mevduatına yüzde 2 faiz alırken, bankaya 1.52 dolar/TL kullanım fiyatlı bir opsiyon satarsa, yüzde 8’lik bir prim getirisi elde ederek toplam getirisini yüzde 10’a çıkarabiliyor. Müşterinin bu işlemdeki riski, kurun vade sonunda 1.52’nin üzerinde olması durumunda dolar mevduatının anaparasının 1.52’den TL’ye dönülmesidir. Müşteri bu durumda, faiz ve primini başlangıçtaki para birimi cinsinden almakla birlikte, anaparanın dönüşümü sonucu eline geçen TL’yi tekrar dolara dönmek isterse spot kur ile kullanım fiyatı olan 1.5200 arasındaki fark kadar zarar edecektir. Dolayısıyla bu işlemde anapara koruması yoktur. Örnekte de görüldüğü gibi bu ürünün en önemli özelliği, yatırımcının bankada tutuğu mevduatını belli bir vade sonunda banka ile yapılan sözleşme ile önceden belirlenen bir kur seviyesinden başka bir para birimine çevirme hakkını bankaya devrediyor olması. Bankaya bu hakkı, teknik deyimiyle opsiyonu veren yatırımcı ise normal mevduat faizinin üzerinde ek bir prim alıyor. Tünel Mevduat (Range Accrual) Yüksek getiri arayışlarının ortaya çıkardığı yeni türev enstrümanlardan biri de Tünel Mevduat (Range Accrual)… Bu üründe kur veya paritede alt ve üst sınırlar yatırımcı tarafından belirleniyor. Belirlenen vade içinde kurun veya paritenin bu sınırlar dahilinde işlem gördüğü gün sayısı için yatırımcının getiriyi opsiyon primi cinsinden elde ettiği, yapılandırılmış bir mevduat ürünüdür. Kur veya paritenin söz konusu alt ve üst limitlerin dışına çıktığı günler için ise yatırımcının mevduatına opsiyon primi işletilmiyor. Daha çok yüksek tutarlı mevduat için uygulanıyor. Örneğin, TL mevduatı olan müşteri kurun dar bantta hareket etmesi beklentisiyle 1.47-1,52 aralığını sınır olarak belirleyip, Tünel Mevduat yaptığını varsayalım. Kurun bu aralıkta kaldığı her gün için yatırımcı, önceden belirlenen ve sıradan bir mevduat faizine göre yüksek düzeyde olan getiriyi hak ediyor. Kurun bu aralıkta kalıp kalmadığı her gün izleniyor, kalmadığı günler için getiri hesabı yapılmıyor. Müşterinin bu işlemdeki riski, kurun vade boyunca veya sıradan mevduata göre daha düşük net getiri oluşturacak şekilde vade döneminin önemli bir bölümünde belirlediği aralık dışında kalmasıdır. Bu durumda müşteri, vade sonunda kazanç elde edemeyebilir veya göreceli olarak düşük düzeyde getiri elde edebilir. Ancak vade sonunda anaparasının azalma riski yoktur. Riskli Tünel Mevduat (Double No Touch) Bu enstrüman da Tünel Mevduat gibi, kur veya paritede alt ve üst sınırların yatırımcı tarafından belirlendiği, tüm vade boyunca kurun veya paritenin bu sınırlar dahilinde işlem görmesi durumunda yatırımcının getiriyi opsiyon primi cinsinden elde ettiği yapılandırılmış bir mevduat ürünüdür ama küçük görünse de önemli bir farkı var… Kur veya parite vade içinde herhangi bir gün, söz konusu alt ve üst limitler dışına çıkması durumunda, vade sonuna kadar kur veya parite tekrar alt ve üst limitler dahilinde işlem görse dahi, yatırımcı opsiyon primi alma hakkını tamamen kaybediyor. Anapara korumalı bir ürün olup tünel mevduata göre riski yüksek olduğu için getirisi de daha yüksektir. Örneğin, müşteri kurun 1 ay boyunca 1.47-1.52 arasında kalması beklentisiyle Riskli Tünel Mevduat yaparsa sıradan ya da tünel mevduata göre daha yüksek bir getiri elde edecek, ancak kur 1 ay boyunca herhangi bir gün bu aralık dışına çıkarsa getiri sağlamıyor. Kur Riskini Dilimleyen Mevduat (Wedding Cake) Bu enstrüman, kur veya paritede üç alt ve üç üst sınırın yatırımcı tarafından belirlendiği, her kademenin aşılmasına bağlı olarak yatırımcının alacağı opsiyon priminin değişkenlik gösterdiği yapılandırılmış bir mevduat ürünüdür. Riskli Tünel Mevduat’a benzer bir ürün olup, birden fazla aralık belirlendiği için risk daha düşüktün ve anapara koruma altındadır. Örneğin, sınırlar 1.47-1.52, 1.45-1.54 ve 1.43-1.56 olarak belirlenirse, her bir aralık ile ilişkilendirilmiş bir getiri merdiveni söz konusu olur. Ancak vade süresince aralığın dışına çıkıldığı durumlarda tekrar aynı aralık üzerinden getiri elde edilemiyor. Bu anlamda, kur aralıklarının müşteri tarafından iyi belirlenmesi kritik öneme sahip. İşlem, en geniş kur aralığının dışına çıkarak ortadan kalkmazsa, vade süresince kur hangi aralıkta kalırsa o aralığa karşılık gelen getiri elde ediliyor. Kur, en yüksek getiriye sahip ve en dar olan ilk aralık dışına çıkmazsa, o aralığa ait getiri elde edilir. Eğer kur vade sonuna kadar herhangi bir gün örneğin 1.53 değerini almışsa ilk aralık dışına çıktığı için en fazla ikinci aralığa ait getiriyi elde edecektir. Vade süresince yine herhangi bir gün örneğin 1.55 değerini almışsa en fazla üçüncü aralığa ait getiri elde edilebiliyor. Daha dar aralığa karşılık gelen getiri diğerlerine oranla daha yüksektir. Kur, en geniş aralığın dışında bir değer alırsa müşteri herhangi bir getiri elde edemez. Görüş “Getiriyle birlikte risk de artıyor” Senar Akkuş İş Bankası Hazine Müdürü “TL faizlerin yüksek olduğu dönemde daha çok DTH sahiplerinin getirilerini artırmak için kullandıkları yapılandırılmış mevduat ürünleri, son dönemde gerek TL gerekse DTH faizlerinin tarihi düşük seviyelere gerilemesiyle birlikte tüm yatırımcıların ilgisini çekmeye başladı. Mevduat bağlantılı türev işlemlerin hacmi ile yatırımcı sayısının 2009 yılında tüm yılların en yüksek seviyesine ulaşmış olmasına rağmen halen toplam mevduat içinde küçük bir paya sahip. Temel olarak bu ürünler mevduatın, vadesine ve miktarına uyumlu olan bir opsiyon işlemiyle birleştirilmesiyle oluşturuluyor. Opsiyon işlemi sayesinde getiri artarken müşteri kur veya parite riski alıyor.” Kayhan Öztürk/ Ekonomist