Uzmanlar uyardı! Termal fişte büyük tehlike

Günlük yaşamın hemen her alanında karşılaştığımız plastikler ve içerdiği kimyasallar, yalnızca ambalajlarda, suda ya da havada değil; hiç fark etmeden elimizle temas ettiğimiz alışveriş fişlerinde de bulunuyor. Marketten, restorandan ya da akaryakıt istasyonundan aldığımız bu küçük kâğıt parçaları, sağlığımızı tehdit eden kimyasalların kaynağı olabilir.

Parlak yüzey, gizli tehlike

New York Üniversitesi (NYU) Langone Sağlık Merkezi’nde pediatri profesörü ve çevresel sağlık araştırmacısı olan Dr. Leonardo Trasande, fişlerin çoğunlukla termal kâğıttan üretildiğine dikkat çekiyor. Bu kâğıtların üzerindeki parlak kaplamanın aslında bir tür polimer, yani plastik türevi olduğunu belirten Trasande, bu maddelerin cilt yoluyla vücuda geçebileceğini ve zararlı olabileceğini söylüyor.

Uygun fiyat, yüksek sağlık riski

Termal fişler, işletmelere hızlı ve düşük maliyetli çözümler sunarken, yapımında kullanılan özel mürekkep ve kimyasallar sağlık açısından büyük risk taşıyor. Bu kâğıtların çoğunda bisfenol türevleri özellikle BPA ve onun yerine geçen BPS bulunuyor. Bu maddeler, plastik sanayisinde yaygın olarak kullanılsa da ciddi sağlık sorunlarıyla ilişkilendiriliyor.

Avrupa’da yasak, ABD’de tartışmalı

BPA’nın kalp rahatsızlıkları, kısırlık, meme ve prostat kanseriyle bağlantısı bilimsel araştırmalarla ortaya konmuş durumda. Bu nedenle ABD’de birçok üründen çıkarılan BPA’nın yerine, benzer etkiler gösterdiği düşünülen BPS kullanılmaya başlandı. Ancak BPS de Avrupa Birliği’nde gıda ambalajlarında yasaklandı. Kaliforniya eyaleti ise BPS’yi üreme sistemine zarar verdiği gerekçesiyle riskli kimyasallar arasında sınıflandırıyor.

10 saniyelik temas yeterli

2024’te Çevre Sağlığı Merkezi tarafından yürütülen bir çalışmada, büyük mağaza zincirlerinden toplanan 32 fiş incelendi. Araştırma, yalnızca 10 saniyelik temasın, Kaliforniya yasalarına göre sağlık uyarısı gerektirecek düzeyde BPS maruziyeti oluşturduğunu ortaya koydu. Bu bulguların ardından kuruluş, ilgili şirketlere yasal uyarı gönderdi.

Plastik fişlere alternatif şart

Fişlerin içerdiği kimyasalların yanı sıra, zamanla parçalanarak ortaya çıkan mikro ve nano plastikler de vücudumuza sızabiliyor. Şu ana kadar bu parçacıkların beyin, damarlar ve sindirim sistemi gibi çeşitli organlarda tespit edildiği biliniyor. Kronik iltihap, kanser türleri, üreme sorunları ve kalp hastalıkları gibi birçok sağlık sorunuyla ilişkileri araştırılmaya devam ediyor.

Dr. Trasande, “Her şeyi kontrol etmemiz mümkün değil ancak riskleri azaltmak için bireysel adımlar atabiliriz” diyerek, dijital fiş kullanımının teşvik edilmesi gerektiğini ifade ediyor. Asıl çözümün ise plastik üretiminin küresel ölçekte azaltılmasında yattığını vurguluyor.

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın verilerine göre, mevcut üretim hızıyla plastik üretimi 2060’a kadar üç katına çıkabilir. Trasande, bu duruma engel olmak için uluslararası bir plastik anlaşmasına ihtiyaç olduğunu belirtiyor. Birleşmiş Milletler’in, söz konusu anlaşma için ağustos ayında yeni görüşmelere başlaması bekleniyor.