Ülkeler borç batağında, merkez bankaları baskı altında

FİNANSİNGUNDEMİ.COM/DIŞ HABERLER SERVİSİ

Son dönemde dünya genelinde enflasyonun yanı sıra, hükümetlerin bütçe ihtiyaçlarının ve açık finansmanının, merkez bankaları üzerinde doğrudan bir baskı oluşturduğu 'mali baskınlık dönemi' gündemde. Bu dönemde, para politikası araçlarının hükümetlerin mali hedefleri doğrultusunda şekillenmesi, merkez bankası bağımsızlığının zedelenmesine neden oluyor.

Ekonomistler Thomas Sargent ve Neil Wallace’ın yıllar önce teorileştirdiği bu “hoş olmayan” ikilem, günümüzde politik baskılarla daha görünür hale geliyor. Enflasyon dönemleri genellikle geçici olsa da, mali baskınlık hem para politikasının etkinliğini azaltıyor hem de ekonomik istikrarı tehdit ediyor. Para politikasının hükümetin kısa vadeli amaçlarına hizmet etmesi halinde, merkez bankası adeta hükümetin kasası haline gelebiliyor.

SİYASI RİSKLER

Çoğu gelişmiş ülkede merkez bankası bağımsızlığı yasal olarak güvence altına alınmışken, özellikle son yıllarda ABD de dahil olmak üzere birçok ülkede bu bağımsızlığa yönelik müdahale girişimleri yeniden artıyor. Geçmişin acı deneyimi, ekonomik gerçekler belirli koşulları oluşturduğunda, siyasi ortamı şekillendiren unsurun ‘mali popülizm’ olabileceğini gösteriyor.

BORÇLAR YÜKSELİYOR

Son veriler, G7 ülkelerinde mali açıkların GSYİH’nin ortalama %6’sına yaklaştığını gösteriyor. Kamunun toplam borç yükü GSYİH’nin üzerinde seyrediyor ve bu rekor seviyeler demografik baskılar, iklim değişikliğinin maliyetleri ve siyasi vaatlerle daha da yükseliyor. Bu ortamda, merkez bankaları da gevşek mali politikalara dolaylı destek vermek zorunda kalıyor
Küresel finansal kriz ve Covid-19 sonrası dönemde merkez bankaları, devlet tahvili alımları şeklindeki niceliksel genişleme programları ile önemli destek sağladı. Ancak, bu politikalardan geri adım atmanın maliyetinin yükseldiği ve finansal piyasalarda baskı oluşturduğu artık açıkça görülüyor. Yükselen reel faiz ortamında, merkez bankaları gelecekte uzun vadeli repo işlemleri gibi daha esnek araçlara yönelebilir.

YAPISAL TEHDİTLER

Artan bütçe açığı ve borçlanma ihtiyacı hükümetleri kısa vadeli tahvil ihraçlarına yöneltiyor. Bu ise merkez bankalarını, faiz oranlarını düşük tutmaları için dolaylı baskı altına sokuyor. Sıkılaştırılan tahvil piyasaları ve artan faizler, mali popülizmin etkileri ile birleştiğinde, ekonomik dengenin bozulma riski artıyor.

ABD başta olmak üzere birçok gelişmiş ekonomide borç vadelerinin kısalması, uzun vadeli faizlerde yükseliş ve merkez bankası bağımsızlığına yönelik siyasi baskılar artıyor. Tahvil piyasaları kısa vadede dengeleyici olabilir; ancak küresel mali popülizm rüzgarı, ekonomilerin ve merkez bankalarının esnekliğini test edebilir. Hiçbir ekonomi, güçlü yasalar veya geçmiş itibarıyla bu risklerden muaf değil.

Tarifeler oyuncak sektörünü vurdu, siparişler yarı yarıya azaldı

POS üzerinde vergi kaçakçılığı takibe alınıyor

Bessent'ten Fed çıkışı: İncelenmeli