Şarap endeksine yatırıma hazır mısınız?

Şarap endeksine yatırıma hazır mısınız? Sanat eserleri, tablolar, şaraplar ve klasik otomobiller sadece koleksiyonu yapılan parçalar olmaktan çıkıp, önemli bir yatırım aracına dönüşmeye başladı. Bu konuyu anlatmak üzere Yapı Kredi Private Banking tarafından Türkiye’ye getirilen Emotional Asset Management & Research LLP’nin kurucusu Bernard Duffy’e kulak verin. Mine Zeybekoğulları / Ekonomist Çinlilerin müzik aletlerine yatırım yaptığını ya da Çin seramiğine yatırımın yüksek getirisi olduğunu bilmek, eğer bu alana özel bir ilginiz yoksa pek mümkün değil. Tüm dünyada koleksiyonerler çeşitli sanat eserlerine, tablolara ya da pullara her yıl milyarlarca dolar para ödüyorlar. Bu sadece bir duygu tatmini değil kuşkusuz. Aynı zamanda bir yatırım da yapmış oluyorlar. ‘Tutku yatırımları’ olarak adlandırılan bu alanda uzman olan Bernard Duffy, krizle birlikte kağıt bazlı varlıklara yönelik bir güven kaybı başladığına dikkat çekiyor. Peki yerine ne geliyor? İşte Duffy’nin söyledikleri: Ekonomist: Tutku yatırımlarının kriterleri neler, hangi varlıkları tutku yatırımı olarak tanımlayabiliriz? Bernard Duffy: Tutku yatırımları tanımı, bizim bu konuya bakış açımızı da ortaya koyuyor. Koleksiyonerler, satın aldıkları varlıklara karşı tutku ya da duygusal bağ duyarlar. Bu geniş bir alan ve giderek büyüyor. Tabii burada ilk söylenecek şey, bazı piyasalar küçükken bazılarının çok büyük olması. Topladığınız ya da koleksiyonunu yaptığınız her neyse, bu bir tablo ya da madeni sikke olabilir, ona sahip olmaktan dolayı duygusal bir getiri alıyorsunuz zaten. Duygusal getiri, duygusal kayıp ve duygusal değer nedeniyle bu varlık sınıfına yatırım böyle adlandırılıyor. Bizim kasım ayında çıkardığımız yatırım fonu bu varlık sepetinde koleksiyon pazarındaki 15 sektöre yatırımı kapsıyor. Neden bu varlıklara yatırım yapmak gerekiyor? Duffy: Çünkü bunlar öncelikle elle tutulabilir, fiziksel varlıklar. İkincisi, uzun vadede değer kazanan varlıklar. Üçüncüsü, yaşanan finansal krizle birlikte kağıt bazlı varlıklara yönelik endişeler ve güven kaybı ortaya çıktı. Krize bağlı yaşanan sıkıntılardan dolayı, insanların elle tutulur varlıklara yatırım yapma dönemi başladı. Bu yüzden gelecek birkaç yıl içinde, insanlar bu varlıklara daha fazla yatırım yapmaya başlayacaklar. Bu doğrultuda bu varlık grubuna yatırım yapan yeni fonlar oluşmaya başladı. Fotoğraf fonları, pul fonları, sikke fonları, müzik aletleri, pırlanta fonları gibi… Ne kadar az bulunur ve zor ulaşılır bir şeyse, getiri beklentisi de o kadar yüksek oluyor. Bu varlıklara yönelik yatırımların dünyadaki büyüklüğü nedir? Duffy: Bunu rakamsal olarak ortaya koymak çok zor. Müzayede kuruluşlarından aldığımız rakamlar var ancak birçok satın alma işlemi kapalı kapılar arkasında gerçekleşiyor. Şu anda bu grupta yer alan birçok varlık sınıfı için bu rakamlara sahip değiliz. Ancak sanat piyasasının büyüklüğü milyar dolarlarla ölçülüyor. Yıllık 7-8 milyar dolarlık bir büyüklükten bahsetmek mümkün. Bu varlıklara yatırım yaparken geçerli olan doğru ya da uygun fiyat nedir? En pahalı, her zaman en iyi seçim midir? Duffy: Bir genelleme yaparsak, fiyat ve kalite arasında bir bağ var. En iyi işler en yüksek fiyata satılır. Burada problem, arz tarafında… Çok zengin kişiler ve büyük müzeler bu varlıkları ağırlıklı olarak aldığı için, arzda daralma oluyor. Pul, bir sanat eseri ya da bir müzik aleti olsun; tek bir ürün için 5-6 kişi yarışıyor ve bu da tabii fiyatları artıyor. Yatırımcıların bu varlıklara portföylerinde hangi oranda yer vermesi faydalı olacaktır? Duffy: Bizim tavsiyemiz genel olarak yüzde beş oranında portföylerinde bulundurmaları yönünde. Burada yatırımcının nakit akışının iyi takip edilmesi önemli. Ama mesela çok varlıklı yatırımcılar olabiliyor ve bu kişiler bu oranın üzerinde yatırım yapabiliyorlar ancak orada da en fazla yüzde 15-20’ye çıkıyor bu oran. Bu tarz yatırımlar profesyonel danışmanlık olmadan bireysel olarak yapılamaz mı? Duffy: İki yolu var. Birincisinde bir müzayede evine gidebilir, parasını vererek istediğini satın alabilir; o zaman bankaya gelmesine gerek yok. Ama eğer sanattaki yatırım potansiyeline bakıyorsa, bunu bir yatırım aracı olarak kullanmak istiyorsa ve yatırım yapacak parası varsa, bu aynı zamanda bankalar için de büyük bir fırsat. Müzayede evleri artık finansal piyasalara girmeye başladılar dolayısıyla bankaların da sanata, koleksiyon dünyasına ilgi göstermeye başlaması lazım. Bizim gelecek vizyonumuza göre, sanat piyasasıyla finans piyasaları birbirinin içine geçecekler ve bunlar beraber yürüyecekler. Bunun da sanat dünyasındaki sonuçları çok büyük olacak. Bu benim şirketimin de stratejik vizyonudur. Yani bankalar için yeni bir alan mı doğuyor? Duffy: Öngörüsü olan bankalar için, evet. Örneğin; Citibank, Deutsche Bank, JP Morgan ve HSBC gibi bankaların sanat danışmanları şu anda mevcut. Şahsi fikrim, çok yakında bankaların mevcut yatırım modellerinin içine bu varlık grubunu da koyacakları yönünde. Şu anda bu grupta en popüler ve en çok gelir getiren varlıklar hangileri? Duffy: Sanat eserleri, fotoğraflar, çağdaş tasarımlar en iyi performans gösterenler olarak sıralanabilir. Mesela Çin seramiğinin çok iyi getirisi olduğunu söyleyebilirim. Çok istikrarlı, getiri grafiği sabit olanlar da var. Mesela pul piyasasında tek bir yıl bile düşüş yok. Türkiye piyasasını, Türk sanatçıları takip ediyor musunuz? Yatırım anlamında potansiyel görüyor musunuz? Duffy: Takip etmeye başlayacağız. Direktörlerimizden bir tanesi Türk ve buradaki sanat piyasasına hakim. Kendisi bize danışmanlık anlamında destek olacak. Sanatçı ismi zikretmek de doğru değil, dikkatli olmak gerekiyor. Mesela, İslam sanatında büyük bir potansiyel var. Aslında bu piyasaların çoğunda büyük potansiyel görüyoruz ancak bu piyasaların derinliği önemli ve şu anda bunu araştırıyoruz. Fonlar nakit akışının olduğu, derin piyasaları severler. Ayrıca bu varlıklara yatırım yaptığınızda, çıkış stratejinizi hazırlamış ve çıkış noktanızı biliyor olmanız lazım. MİMARI ÇİZİMLER GELECEKTE KOLEKSİYON PARÇALARI OLACAK Bernard Duffy şu anda tutku yatırımı sınıfına girmeyen ancak gelecekte bu gruba dahil olabilecek varlıklar konusunda şunları söylüyor. "Kısıtlı sayıda üretilen sanat kitapları, fotoğrafçılık üzerine yazılmış kitaplar iyi birer yatırım olacak. Şu anda bu gruba dahil değiller ama gelecekte olabilirler. Bir temaya odaklanıp onun koleksiyonculuğunu yapmak da gelecek vaat ediyor. Belli bir döneme ait, örneğin 1920’lere ait antikalar, sanat eserleri ya da takılar… Güzel yapıların mimari çizimleri de ileride koleksiyon parçaları olacaklar, bu da çok ilginç bir alan. Ayrıca belki de 50 yıl sonra bugünkü teknolojiler de bu grubuna girebilir. Eski ve pahalı dolmakalemler de bu anlamda değerlenecek. Ama bunu şimdiden almak yatırım yapmak demek değil; o şu an spekülasyon oluyor. Bizim işimiz ise yatırım yapmak."