Piyasalar neden tedirgin?

2009 rallisinin 2010'da da devam edeceği umudu ve yeni yıla girmeden ABD'den beklenenden az gelen işsizlik başvurularının morali ile yükselen piyasalar dün yılbaşından bu yana ilk kez terse döndü. Üstelik 2009 mart ayından bu yana düşüşte olan korku endeksi VIX çarşamba günü 19,16 puan ile son 16 ayın en düşük seviyesine bile gerilemiş, ABD'den gelen hizmetler sektörü verisinin beklenenden iyi çıkması da piyasalara moral vermişti. Ancak Japonya'nın ihracat merkezli bir toparlanma için para biriminin daha da düşmesi gerektiği yönündeki açıklamalar ve Avrupa'nın hasta adamı Yunanistan'a ilişkin endişelerin artmasıyla piyasalar 2010un ilk kan kaybını yaşadı. Japonya'nın önceki gün atanan yeni maliye makanı Kan Japon ekonomisinin canlanması için yen'in dolar karşısında 95 seviyelerine kadar gerilemesi gerektiğini açıkladı. Bu açıklama 2010'da ne yapacağı en fazla merak edilen Japonya Merkez Bankası'nın gevşemekten kurtulamayacağı yönünde algılanınca yen dolar karşısında 92,87 seviyelerine kadar geriledi. Asya piyasaları ise Japonya'da iyileşmenin uzun süreceğini fiyatlayınca yüzde 1'e yakın düşüşler kaydetti. Japon Nikkei endeksi yüzde 0,46, Hong Kong'un Hang Seng endeksi yüzde 0,66, Singapur'un Straits Times endeksi ise yüzde 0,59 çakıldı. Düşüşler 2009 sonunda iflas etti edecek denen Yunanistan'ın istikrar programına bağlanması ile ilgili görüşmelerin yürütüldüğü, üstüne üstlük Avrupa bankalarının 500 milyar dolara yakın yeni zarar yazmasının beklendiği hassas bir dönemde Avrupa borsalarına da yansıdı. İngiltere Merkez Bankası'nın (BoE) para kurulu toplantısından ise faizleri değiştirmeme kararı çıktı. BoE hem faizini yüzde 0,5 seviyesinde tuttu hem de varlık satın alma programını 200 milyar sterlinle (319 milyar dolar) sınırlı bıraktı. Bunun etkisiyle İngiliz FTSE 100 endeksi yüzde 0,04 yükseldi ancak, Asya etkisi ile Alman DAX endeksi yüzde 0,40, Fransız CAC40 endeksi yüzde 0,03 düştü. İşsizlik maaşı başvurusu az arttı Gözler ise ABD'den cuma günü gelecek olan tarımdışı istihdam verilerinde. Beklenti işsizlik oranının azalacağı böylece ABD ekonomisinde iyileşmenin devam ettiği sinyalinin geleceği yönünde. Aralık ayı sonunda açıklanan işsizlik başvuruları hem ABD hem de dünya piyasalarının 2010'a iyi girmesini sağlamıştı. 2009'un son haftasında işsizlik maaşı almak için başvuranların sayısı 22 bine düşerek son 17 ayın en düşük seviyesine gerilemişti. Üstelik düşüş beklentilerden bile büyük olmuş, istihdam piyasasının iyileşmeye başladığı gündeme gelmişti. Son verilere göre ise geçen hafta ABD'de işsizlik maaşı başvurusu yapanların sayısı iki haftalık düşüşün ardından ilk kez yükselişe geçti ve 1000 kişi artarak 434 bine yükseldi. Ancak yine de 447 binlik analist beklentilerinin altında kalması moral veriyor. Öte yandan ülkede ev fiyatları da istikrara kavuşmaya başladı. Sene başından beri ise euro bölgesine ilişkin kaygılar, İzlanda'nın kredi notunu kaybetmesi ile artan riski, son olarak Arjantin'de geçen gün devlet başkanının merkez bankası başkanını görevinden alması piyasalar tarafından takip edildi. Bundan sonraki gidişhatı ise VIX'in eğilimi, istihdam piyasasının gerçek bir iyileşmeye girip girmediği ve FED'in gevşek para politikasından çıkış yönündeki zamanlaması belirleyecek. Ancak istihdam piyasası iyileşme gösterse bile ABD'li yetkililer tedbiri elden bırakmak istemiyor. Haftaiçinde açıklanan FED'in son para kurulu (FOMC) tutanaklarına göre merkezin mart ayında sona ermesi planlanan tahvil alımı programı ekonomideki iyileşme süreci sekteye uğrarsa birkaç ay daha ötelenebilir. Bu da gevşek para politikasından hemen çıkılamayacağı, piyasaların da 2010'da zaman zaman dün yaşanan benzer kaygılara sürüklenebileceğinin işareti. FED'in son toplantısının tutanakları ise tahvil alımının mart ayının da ötesine uzatılması ihtimali üzeirnde duruyor. VIX yıllarca piyasa için gösterge oldu Uzmanlara göre risk iştahının arttığını gösteren VIX endeksindeki gerilemeye rağmen dün piyasalara satış gelmesinin sebebi yatırımcının temkinli davranmak istemesinden kaynaklanıyor. Yatırımcının piyasalarda beklediği oynaklık riskine işaret eden ve "korku endeksi" olarak da bilinen VIX endeksi piyasaların yükselip yükselmeyeceği konusunda da öncü gösterge olarak alınıyor. 2008'in mart ayında piyasalar dibi gördüğünde VIX endeksi 80 baz puanı geçerek tarihinin en yüksek seviyelerinden birine fırlamıştı. Piyasalarda dibin görülmesiyle ucuzlayan varlık fiyatları, ekonomi ve şirket bilançolarından gelmeye başlayan iyi verilerle yatırımcıyı cezbedince ise 9 ay süren bir ralliye girilmişti. Ralli boyunca da VIX endeksinin düşüşe geçtiği görülmüştü. Kimi uzmanlara göre VIX ile piyasalar arasında doğrudan bir bağlantı olsa da bir diğer kesim VIX'in artık piyasaların termometresi olmaktan çıktığını savunuyor. Örneğin ekonomi tarihine "Kara Ekim" olarak geçen 2008 yılının ekim ayında VIX'deki düşüşe rağmen S&P 500 endeksi yükselişe geçmemiş, yatay bir seyir izlemişti. S&P 500 2008 ekiminde son 21 yılın en büyük aylık kaybını yaşadığında VIX endeksinde anormal bir çakılma görülmemişti. Lehman Brothers çökmeden bir hafta önce VIX endeksi 24,39'dan kapanmıştı. Yani S&P 500'ün yıllık bazda yüzde 24,39'dan fazla oynaklık göstermeyeceği anlamına geliyordu. Ancak bir ay sonra S&P 500 endeksi 899.22 puandan yani VIX'in tahmin ettiğinden yüzde 23 aşağıda bir seviyeden kapandı. 2008'in 15 Mayıs'ında VIX endeksi 16,30 puan ile dip yapmış, S&P 500 endeksi ise 1,423 puana çıkmıştı. Lehman Brothers'ın çöktüğü ekim ayında ise VIX 79,13 puana fırlamış, S&P 500 endeksi ise 876,77 puana gerilemişti.