Euro, zorlu sınavı aşabilecek mi?

Avrupa ortak para birimi Euro’nun üzerini kara bulutlar kapladı. Para birliği en çetin sağlamlık testiyle karşı karşıya. Emekli iktisat profesörü Joachim Starbatty 1997 yılında üç meslektaşıyla birlikte, ortak para birimine geçilmesine dair Amsterdam Antlaşması’nın iptal edilmesi için Almanya Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuş ama başarılı olamamıştı. Starbatty son mali krizin kendilerini haklı çıkardığını söylüyor. “Euro, ekonomi politikası kimlikleri farklı ülkeler tarafından paylaşıldı. Bazıları istikrar paktı kurallarını yerine getirmiş, diğerleri ise kuralları ihmal etmişti. Bu nedenle para birliğine giriş somut kriterlere bağlandı." diyen Starbatty sözlerini, "Ama kriterler gevşek tutuldu ve çoğu zaman Euro adayları denetlenmedi. Bunun sonucunda da ekonomik ve sosyal politika felsefeleri birbirine uymayan ülkeler aynı para birimini kullanmaya başladı” şeklinde sürdürüyor. Avrupa Para Birliği tarifi icabı kur oynamalarına imkan tanımıyor. Eski Almanya Merkez Bankası Başkanı Helmut Schlesinger Amsterdam Antlaşması’nın ekonomik koşulları yerine getirme görevini milli hükümetlere verdiğini söylüyor. Schlesinger, “Enflasyon, ücret zamları ve kamu bütçelerinin sağlamlığı gibi alanlarda ortaklarıyla uygun adım ilerleme görevi milli hükümetlere düşüyor” diyor. Yunanistan, İtalya, İspanya ve Portekiz gibi ülkeler uzun yıllar para birliği sayesinde ekonomik canlanmaya ortak oldular. Ama Euro dopinginin etkisi zamanla geçti. Ücretler ortalamanın üzerinde artarken işgücü verimliliği düştü ve rekabet gücü eriyen bu ülkelerin ödemeler dengesi açıkları rekor oranda arttı. Ekonomistler bu dengesizliğin ancak yüzde 30 ila 40 oranındaki devalüasyonla giderilebileceğini belirtiliyor. Ancak aynı para biriminin paylaşıldığı Euro ortaklığında münferit ülkelerin bu yola başvurması mümkün değil. Alman Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü uzmanlarından Jürgen Matthes aşırı borç altındaki ülkelerin para birliğinden ayrılıp devalüasyon ve enflasyon politikasıyla ayağa kalkmalarının teorik açıdan düşünülebileceğini ama pratikte mümkün olmadığını belirtiyor. "Finans piyasasının son derece asabileştiği bir dönemde para birliğinden çıkacak ülkenin mali durumu daha da kötüye gider" diyen Matthes'e göre,"Para birliğinden ayrılma devalüasyon amaçlı olacağından, buna yalnızca spekülatörler sevinir.” HATALAR UNUTULMAMALI Euro kulübü sadece para değil, aynı zamanda kader ortaklığı da olduğundan krizdeki ülkelerin tutarlı ücret ve mali politikalarla kendilerini kurtarmalarından başka çare kalmıyor. Euro bölgesindeki dengesizliklerden küresel mali krizi sorumlu tutmak, doğru değil. Krizden çok önce büyük hatalar yapıldı. Genel ekonomik kriz nedeniyle bütün ülkelerin dev konjonktür programları uyguladığı bir dönemde para birliğinin hasta ülkelerinden bunun tam tersini yapıp, sıkı tasarruf politikaları uygulamaları ve ücretleri verimlilik artışına endekslemeleri bekleniyor.