Doları vuracak bilek güreşi

Dünyayı ekonomik krize sürükleyen önemli noktalardan biri, ABD ile Çin arasında kurulan saadet zinciri idi. Çin ucuza mal üretiyor, bunu ABD'ye satıyordu. Karşılığında ciddi bir gelir elde ediyor, ama aldığı parayı götürüp yeniden ABD Hazine kağıtlarına yatırıyordu. Böylece parası bol olan ABD tüketicilere ucuza yeni krediler verebiliyor, onlar da bu parayla tüketimi sürdürüyordu. Özellikle konut tarafında fiyatların şişmesinin ardından bu balon patladı ve tüm dünyayı saran kriz ortaya çıktı. ÇİN ABD KAĞITLARINDAN ÇIKIYOR Ancak, kriz döneminde de ABD ile Çin arasındaki bu ilişki bozulmadı. Çin, yıllardır ABD Hazinesi'nin bono ve tahvillerinin en büyük alıcısıydı. Ta ki, Aralık ayına kadar. Dün açıklanan veriye göre yabancı yatırımcıların Aralık ayında, ABD Hazine kağıtlarına yatırdıkları para rekor düşüş gösterdi ve 53 milyar dolar geriledi. Bu gerilemenin ardındaki temel neden ise Çin'in elindeki kağıtların 34 milyar dolar azalmasıydı. Böylelikle Çin, elinde en çok ABD kağıdı bulunduran ülke olma özelliğini de Japonya'ya kaptırdı. Çin'in elinde Aralık itibariyle 755.4 milyar dolar, Japonya'nın elinde ise 789 milyar dolarlık ABD Hazine kağıdı bulunuyor. TÜM DENGELER DEĞİŞİR Bu son derece önemli bir gelişme. Çünkü dünyadaki parasal dengeleri ciddi anlamda etkileyebilecek bir tavır değişikliğinin somut göstergesi. Peki bu satışın perde arkasında ne var? Çin geçen yıl kriz döneminde elindeki dolara bağlı menkul değerlerin yüksekliği nedeniyle endişe duyduğunu açıkça bildirmişti. ABD ise yumuşatıcı açıklamalarla bu çıkışı karşılamaya çalışmıştı. Hatta bu konu Obama'nın Çin gezisinde de gündeme gelmişti. YUMUŞAMA OLMADI Ancak, Çin'in yine de dolara endeksli kağıtlarını azaltma yoluna gittiği görülüyor. Bunun arkasında Çin'in ABD'den kaynaklanan riski dağıtma çabası olduğu gibi kendini ABD güdümünden çıkarma çabasının da yattığı konuşuluyor. Aralık ayında yaşanan gelişmelere bakıldığında da bu net olarak ortaya çıkıyor. BÜYÜK BİLEK GÜREŞİ İki ülke arasında son dönemde yaşanan tartışmalara bakıldığında şunlar öne çıkıyor: 1) Çin parası YUanın değeriyle ilgili ABD'nin endişeleri. (ABD Yuanın çok değerli olduğunu ve değer düşüşüne izin verilmesi gerektiğini savunuyor. Çin buna karşı çıkıyor.) 2) Ülkeler arasında ticari anlaşmalardaki restleşme (serbest ticaret anlaşmalarını zorlayacak, daha yüklü gümrük tarifelerini ve tarife dışı engelleri gündeme getiren ürün tartışmaları.) 3) İnternet sansürü. Başta Google olmak üzere internet sitelerine erişimin Çin'de kısıtlanması. Dışişleri Bakanı Clinton'ın açıklamalarına kadar giden çetin bir tartışmaya neden olmuştu. 4) ABD'nin Tayvan'a silah satışı. Çin'in tehdit olarak gördüğü Tayvan'a, ABD tarafından silah satışı yapılması, büyük yankı uyandırmıştı. çin, bu adımı bir intikam hareketi olarak değerlendiriyor. İki ülke arasındaki iplerin tam olarak gerildiğini söylemek güç. Ama çeşitli konularda karşılıklı kol bükme hareketleriyle ABD ve Çin bu bilek güreşinde kendilerine yol açma ve elini güçlendirme çabası içinde. BİZİ DE ETKİLEYECEK Bu bilek güreşi, tüm dünyadaki para piyasalarını doğrudan etkiliyor ve uzun vadede Türk piyasalarına da etkisinin olmaması mümkün görünmüyor. Çin'in ABD kağıdı satışı devam ederse, ABD Hazinesi daha yüksek faizle borçlanmak zorunda kalabilir. Bu durumda Fed faiz artırımlarına beklediğinden daha erken başlamak zorunda kalır. Senaryo böyle olursa Türkiye'nin de kendini ayrıştıramayacağı yeni bir satış dalgasıyla karşılaşmak da mümkün görünüyor. HABER ANALİZ/AÇIL SEZEN / GAZETEPORT