Dolar yine tırmanışa geçti

Onlar dışardan, biz içeriden doları 2.0 TL’nin üzerine çıkarmak için elimizden geleni yapıyoruz.
Doların fiyatındaki tırmanışın durmamasının (1) Temel sorunu var: Cari açık (döviz açığı) küçülmüyor. Küçüleceği söyleniyor ama, henüz küçüleceğinin işareti görülmedi. (2) Her gün kendi kendimize bir sorun yaratmada, kendi ayağımıza kurşun sıkmakta bir numarayız. Durup dururken Rekabet Kurulu “Bando mızıka çalarak”
12 banka hakkında soruşturma başlattı. Kafaları karıştırdı.
Dünyada işler karışık. (1- AB’de işler karışık. İtalya ve Yunanistan’da atanmış teknokratlar yönetimi devraldı ama, değişen bir şey yok. Bir şeylerin değişeceği hakkında ümit yok. Sarkozy ve Merkel’in beceriksizlik ve çaresizlikleri giderek belirgin hal alıyor. İspanya’da iktidar değişti, Fransa’nın kredi notunun düşürüleceği söylentileri gene gündemin başına oturdu. (2) ABD’de bütçe kısıntısı ile ilgili tartışmalar borsayı olumsuz etkiliyor. Bu durumda geçen hafta piyasaya her gün 50 milyon dolar salan Merkez Bankası bu hafta 140 milyon dolar satmaya başlasa, Türk lirasının miktarı ve faizi ile oynayarak döviz talebini kısmaya çalışsa da... Anadolu tabiri ile “Ne yazar?” Bir yanda reel gösterilerin etkisi, öte yanda moral bozukluğu... Dolar ile işi olsun olmasın, insanın sinirlenmemesine imkân var mı? Sabahtan akşama ekonominin sağlığını dolar fiyatına bakarak izleyenler için doların 1.84’TL’nin üzerine çıkması hiç de iyi bir gelişme değildir.
Gel de korkma: Özelin döviz borcu 149+107 milyar $
Merkez Bankası dün özel sektörün yurtdışından sağladığı kredilerin eylül ayı sonunda 149 milyar dolara ulaştığını açıkladı. BDDK’nın açıklamalarına göre ise bankalarımızın yurtiçinde kullandırdıkları toplam 661 milyar TL kredilerinin 194 milyar TL’lik bölümü yabancı para cinsi kredi. Demek ki özel sektörün yurtiçindeki bankalara da 105 milyar dolar dolayında borcu var.
Toplayalım iki kaynaktan sağlanan döviz kredilerini: Toplam 256 milyar dolar eder.
Bu krediler dolar fiyatı 1.50 TL’lerde dolanırken kullanıldı. Harcandı. Şimdi dolar 1.80 TL’nin üzerinde.
Merkez Bankası’nın açıklamalarına göre, özel sektörün yurtdışından kullandığı kredilerin 123 milyar doları uzun, 26 milyar doları kısa vadeli kredi. Toplam 149 milyar dolarlık dış kredinin 55 milyar doları bankalar tarafından kullanılan krediler.
Bankalar ve finans kuruluşlarının yurtdışından kullandıkları krediler toplamdan düşülünce firmaların borç rakamları elde ediliyor. Firmaların yurtdışındaki yabancı bankalara borçları 40 milyar dolar, yurtdışındaki Türk bankalarından kullandıkları kredilerin toplamı 24 milyar dolar, finansal olmayan borçları ise 10 milyar dolar dolayında.
Finans kesimi ve bankalar dışındaki özel sektör kuruluşlarının döviz kredilerinde en büyük alacaklının Türk bankaları olduğu anlaşılıyor. Bankaların içeriden kullandırdıkları döviz kredileri 107 milyar dolar, dışarıdan kullandırdıkları 24 milyar dolar olduğuna göre, Türkiye’deki yerli ve yabancı bankaların özel sektör firmalarından toplam döviz alacakları 131 milyar dolar dolayında demektir. Bu rakamların önemi şurada: Döviz fiyatındaki tırmanış durmaz ise döviz borçlusu özel sektör kuruluşları borç ödemekte zorlanır. Onlar zorlanır ise onlara kredi kullandıran banka sisteminin dengeleri alt-üst olur. 
Güngör Uras - Milliyet