Çaktırmadan devalüasyon olur mu?

G-20 devreye girdi, kur savaşları sona erdi derken ABD çaktırmadan doları devalüe etmeye başladı bile. Amerikan Merkez Bankası’nın para basma kararından bahsediyorum. 2011 ortasına kadar piyasadan tahvil alıp, karşılığında 600 milyar dolar pompalayacak. Bu kadar parayı ortaya dökerseniz, o para birimi kolay kolay başını kaldıramaz. Anlayacağınız önümüzdeki en azından birkaç ay boyunca dolar baskı altında kalmaya devam edecek. Asyalılar bu duruma uyandılar. Çin kur politikası ve sermaye kontrollerini kullanarak bir ‘güvenlik duvarı’ oluşturmaktan bahsediyor. Güney Kore sıcak paraya karşı ‘agresif önlemler’ alma fikrine yakın olduğunu açıkladı. Brezilya duruma kayıtsız kalamayacağını söylüyor. Avrupalılar da durumun farkındalar ama otomobilin far ışığında hareketsiz kalmış tavşan durumundalar. Yüksek bütçe açıkları ve borçluluk oranları ellerini kollarını bağlamış. Doların değer kaybetmesi sayesinde önce Amerika’nın toparlanmasını ve daha sonra sıranın kendilerine gelmesini bekliyorlar. Bizde ise ‘bir şey olmuyormuş’ havası var. Hükümet, haziran seçimine kadar durumu idare etmek istiyor. Seçim öncesi güçlü liradan vazgeçmek kolay değil. Değerli TL sayesinde milli gelir dolar bazında daha yüksek görünür, kişi başına gelir rakamsal olarak artar, bütçe açığı ve borç stoku gibi verilerin milli gelire oranı düşer, enflasyon nispeten düşük kalır ve kamuoyundaki istikrar algılaması güçlenir.

Euronun babasının yeni isteği dünya parası
1999 Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazanan Robert Mundell’in lakabı ‘Euronun Babası’dır. Ama gönlünde yatan aslan bir dünya parasıdır. ‘Tek dünya, tek para’ ister o. FED kararının ardından Mundell’e sormuşlar “Şimdi ne olacak” diye. Euronun dolara karşı daha da değerleneceğini öngörmüş. Bu öngörüyü yapmak için Nobel ödüllü olmaya gerek yok ama Mundell, CNBC ile söyleşisinde “Bir şeyi değiştirme şansı verilseydi neyi değiştirirdiniz” sorusuna “Ortak bir dünya para birimi oluştururdum” diyor. Dolar, euro, yen, sterlin ve bir de yuan bir araya gelecek. Kulağa hoş geliyor ama inanılır değil. Başta ABD istemez böyle bir şeyi; doların halinden memnun. İngilizlerin ise ulusal paralarından vazgeçip, merkez bankasının anahtarını başkasına vereceklerini düşünemiyorum bile.

‘Tatlı cadı’nın dikkat çektiği detay
ABD, FED’in para basmasıyla krizden çıkar mı? Roubini umutsuz. “Bu kadar para ile olmaz, daha çok basmalı” diyor. Krizin yarattığı gurulardan biri de Meredith Whitney. Piyasalarda ‘Tatlı Cadı’ olarak tanınır. Bir zamanların ünlü TV dizisi Tatlı Cadı’nın başrol oyuncusu Elizabeth Montgomery’e olan benzerliğinden dolayı bu lakabı almış. Sıkıcı finans piyasalarında renkli bir tip. Oppenheimer’da araştırmacıyken ün kazanmaya başladı, sonra kendi danışmanlık şirketini kurdu. Öngörüleri çıkıyor. Uyarılarına kulak veriliyor. 2007’de Citibank hakkında bir rapor yazdı, herkes “Olur mu öyle şey” dedi. Aşırı kötümser olmakla suçlandı. Ama öngörüleri gerçekleşti. Forbes tarafından ‘En İyi Analist’ seçildi. Lehman batmadan, Merrill Lynch zora düşmeden önce uyarılarda bulundu. Fortune tarafından ‘İş Dünyasının En Güçlü 50 Kadını’ arasında gösterildi. Whitney uyarılarına hâlâ devam ediyor. Bizim görmediğimiz bir detaya dikkat çekiyor: Eyaletlere. ABD’de yeni sorunun eyaletlerde patlayabileceğini, eyalet tahvillerinin geri ödemesinde ciddi sorunlar çıkabileceğini söylüyor.

SERVET YILDIRIM -Radikal