Bankalar yeni kaynak peşinde

Merkez Bankası zorunlu karşılıklarda artırıma giderek banka müşterilerini mevduat vadelerini uzatmaya teşvik etti ancak tasarruf geleneğinin Türkiye’de henüz fazla yerleşmemiş olması bankaları farklı enstrümanlarla kaynak yaratma arayışına itiyor.
Türkiye’de mevduatın vadesinin uzaması için bankaların milyoner kabul edilen müşterileriyle konuşarak hesaplarını uzun vadeye yatırmaları için ikna etmeleri isteniyor. Ancak bankalar mevduat vadesini uzatmanın mudilerle konuşarak yapılabilecek bir iş olmadığını, kendilerinin de uzun vadeli kaynak aktarımı yapabilmek için uzun vadeli kaynak toplamaya ihtiyaçları olduğunu söylediler.
Kısa vadeli mevduatın uzun vadeye kayması için de henüz verilen faizler arasında çok büyük farklar oluşmuş değil. Bunun uzun vadeli ekonomik istikrar ile mümkün olacağına inanan Türk bankaları Türkiye’de tasarruf sahiplerinin davranış biçimlerinin yıllar içinde değişmesini bekliyor.
Mevduatın vadesi kısa
Türkiye’deki mevduatın yapısının kısa vadeli olması sıkıntısını sürekli gündemde tutan Türk bankaları, bu yıl uzun vadeli banka bonosu ve tahvili ihraç etmeye başladılar.
Yıl sonunda ilk adımı atan Akbank’ı Garanti ve İş Bankası izledi. Diğer özel bankaların da başvurularını BDDK’ya yapmaları bekleniyor.
Banka bonoları, genellikle Hazine’nin gösterge tahvil bileşik faizinin üzerine yüzde 0.50-0.65 civarında ek getiri oranı sağlayabiliyor. Dünkü valörlü kapanışa göre 7 Kasım 2012 itfalı gösterge tahvilin bileşik faizi yüzde 8.05 seviyesinde. Bu da bir banka bonosunun getirisinin yüzde 8.55’e kadar çıkabileceği anlamına geliyor.
Mudi doğrudan alabiliyor
Yüzde 10 oranında stopaj vergisi uygulandığında ise getiri, yüzde 7.7’yi buluyor. Bankalar bir aylık TL mevduat için yüzde 6.25, bir yıllık mevduat için ise yüzde 7 civarında faiz veriyor. Bilançolarındaki aktif-pasif arasındaki vade dengesizliğini mevduat ürünleriyle çözemeyen bankalar, bir sermaye piyasası yatırım aracı olan uzun vadeli banka kağıdında piyasa oluşturmaya çalışıyorlar.
Daha önce sadece yatırım bankalarının çıkarma yetkisinde olan banka tahvil ve bonolarını yapılan yeni düzenlemeden sonra ticari bankalar (mevduat bankaları) da çıkarmaya hak kazandı. Önceki yıl Finansbank’ın girişimi ile başlayan ancak, BDDK engeli ile karşılaşan banka bonolarının önünde artık hiç bir yasal engel bulunmuyor.
En az altı ay ile başlayan ve bir yıl ile üzerindeki vadeleri kapsayan banka kağıtlarını (bono ve tahviller) isteyen bireysel  yatırımcılar bankaların açıkladığı talep toplama tarihlerinde kendi kişisel başvurularıyla alabiliyorlar.
Devletin sattığı Hazine bonosu ve devlet tahvilinde ise yapılan arza bireyler değil bankalar katılıyor. Daha sonra ikincil piyasada işlem gören devlet kağıtlarını bankalar müşterilerine satıyorlar.
Devlet garantisi yok
Devlet kâğıdı ile banka kağıdı arasında müşteri açısından iki önemli fark var, devlet kağıdını müşteri aracısız, doğrudan kendisi alamıyor, ancak bu kağıtların arkasında devlet garantisi var. Banka kağıtlarında ise müşteri bireysel olarak banka tarafından ihraç edilen banka bonosunu satın alabiliyor, ancak bu kağıtların arkasında mevduatta olduğu gibi 50 bin TL’ye kadar bir devlet garantisi (Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu - TMSF) yok.
Bankalar yatırımcıyı uyarıyor
Bankalar bono ve tahvil ihraçlarında devlet garantisi olmadığını sirküler açıklamalarında şöyle duyuruyorlar:
“Söz konusu iskontolu tahviller, Sermaye Piyasası Kanunu’nun 4’üncü maddesi uyarınca Sermaye Piyasası Kurulu (Kurul)’nca .......... tarih ve .... sayı ile kayda alınmıştır. Ancak kayda alınma ortaklığımızın ve iskontolu tahvillerinin Kurul veya kamuca tekeffülü anlamına gelmez. İskontolu tahvillere ilişkin olarak ihraççının yatırımcılara karşı olan ödeme yükümlülüğü Kurul veya herhangi bir kamu kuruluşu tarafından garanti altına alınmamış olup, yatırım kararının, ihraçcının finansal durumunun analiz edilmesi suretiyle verilmesi gerekmektedir.”
Türkiye’de faaliyet gösteren bir kredi kuruluşunun yurt içi şubelerinde gerçek kişiler adına açılmış olan ve münhasıran çek keşide edilmesi dışında ticari işlemlere konu olmayan Türk Lirası, döviz ve kıymetli maden cinsinden tasarruf mevduatı hesaplarının anaparaları ile bu hesaplara ilişkin faiz reeskontları toplamının 50 bin TL’ye kadar olan kısmı, TMSF aracılığı ile sigorta kapsamındadır. Ancak banka tarafından ihraç edilecek iskontolu tahviller ile borçlanılacak olan tutar,  TMSF’ye tabi değil.
KOBİ’ler borsaya açılıyor
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin sermaye piyasası imkanlarından azami ölçüde yararlanabilmelerini sağlamak üzere, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB), İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği (TSPAKB) arasında 4 Şubat’ta bir protokol imzalanacak. Milliyet  - Kadife Şahin