Kayhan Öztürk [email protected]

Hayallar hedef oldu, hedefler gerçek olacak mı?

2001 krizi Türkiye açısından tarihi bir dönemeç olduğunu söylersek abartmış olmayız. 20'yi aşkın banka, 40 milyar dolar civarında bir hasar yaratak battı. Krizden sonra Türkiye 24 Ocak kararlarından sonra tarihinin en önemli ekonomik reform paketini yürürlüğe koydu. Alınan bu kararlar Türkiye'nin ekonomik altyapısında önemli ve köklü değişikliklere yol açtı. Merkez Bankası siyasi otoriteden bağımsız karar alan bir yapıya kavuşturulurken, BDDK, EPDK, Rekabet Kurumu gibi stratejik sektörleri denetleyen ve gözetleyen bağımsız yapılar oluşturuldu.

2001 krizi, ekonomik altyapıda köklü değişimlerin yapılmasını zorlayacı bir zemin hazırlamasının dışında siyasi sonuçları da oldu. Krize neden olan dönemin iktidar partileri siyaset sahnesinden tasfiye oldular. ANAP ve DYP tarih olurken, DSP'nin oy oranı tek haneli düzeye geriledi. Krizden sonra 2003 tarihinde yapılan ilk seçimlerde yeni kurulan AKP tek başına iktidara geldi. Kimi siyasi analizlere göre ANAP nasıl ki 12 Eylül'ün sonucu ortaya çıkan bir siyasi parti ise, AKP'de 2001 krizinin ürünü bir siyasi oluşum olarak değerlendiriliyor ki; bu değerlendirme çok da haksız sayılmaz.

İşte 10 yıl önce, 2001 krizinden hemen sonra bir grup akademisyen, sivil toplum ve özel sektör temsilcisi Türkiye'nin gündemindeki sorunların ele alındığı, uluslararası bir platform olarak oluşturulan “Forum İstanbul” adlı bir oluşum başlattılar. O tarihten sonra her yıl yapılan Forum İstanbul'da Cumhuriyetin 100. yılı nedeniyle 2023 yılı hedef alınarak, bu tarihte halay ettikleri Türkiye için görüş ve düşünceleri tartışıldı.

“100. yılda 101 hedef”

Forum İstanbul, bu yıl ''Küresel Yeni Gerçeklerle 2023'e Doğru'' temasıyla 10. kez gerçekleştirilecek. Forum İstanbul Başkanı Yavuz Canevi, 21-22 Nisan'daki toplantı öncesinde stratejik ortakları Akbank Genel Müdürü Ziya Akkurt, TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, Hedef Alliance Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ethem Sancak ve Vodafone Türkiye Kurumsal İlişkiler ve Regülasyondan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Hasan Süel'in katılımıyla düzenlediği basın toplantısında 10 yıl önce yola çıkarken yaşadıklarını anlattı. 10 yıl önce 2023 vizyonunu dile getirdiklerinde kriz sonrası olması nedeniyle ''Biz bir hafta, bir ay sonrasını göremiyoruz. Siz nasıl 2023'ten bahsedebiliyorsunuz?'' diye eleştirildiklerini hatırlatarak, ''Hayalimiz hedef oldu, hedefimiz gerçek olacak. Hedefimizi gerçekleştirmek için 12 yılımız var'' dedi.

Canevi, Forum İstanbul kapsamında Cumhuriyetin 100. yılında ''101 hedef'' adıyla bir doküman hazırladıklarını anlattı. Bunun içinde şirketlerin, kurumların ve derneklerin 2023 hedefleri bulunuyor.

“Hasta adam Avrupa”
Türkiye'nin AB üyelik sürecine de değinen Canevi, ''Bir zamanlar Avrupa'nın hasta adamı olan Türkiye, bugün hasta adam Avrupa'ya bakıyor. Hasta adam Avrupa, zor durumda. Hasta adam Avrupa, Türkiye'yi çıpa olarak kullanmaya karar verirse doğru yolu bulur. Bu yolda hiç taviz vermeden, kendimizi acındırmadan ısrarlı şekilde devam etmeliyiz. Bir gün anlayacaklar ki biz onlara yük değil, onlara çıpa, sıçrama tahtası olacağız. AB yolunu doğru yol olarak görüyorum'' şeklinde konuştu. Yavuz Canevi, Cumhuriyetin 100. yılında Türkiye'nin yapması gerekenlere dikkati çekerek, şöyle devam etti:

''Adil ve hassasiyetli demokratikleşme için reformların tamamlanması, önümüzdeki 12 yılın artık olmazsa olmazı... Büyüme gerçekleştirilebilir, kötü yönetişim altında da gerçekleştirilebilir. Ama sürdürülebilir, istikrarlı ve insani boyutlu refah devleti olmak için mutlaka iyi yönetişim gerekir. Bunun için reformların mutlaka 12 yılda tamamlanması gerekir. Demokrasi, bizim gerçekten birincilik sloganımız. İyileştirmek, mükemmelleştirmek istediğimiz bir alan. Türkiye, demokratikleşmede en iyiye layık. Dolayısıyla beklentimiz önümüzdeki 12 yılda reformların tamamlanması. Eğitim de önemli bir öncelik. 2040 yılı Türkiye'nin yaşlanma dönemecidir. 2040 yılına kadar açık olan demografi penceresinin yarattığı fırsatın heba edilmemesi için özel, çağdaş bir eğitim ve verimlilik reformu yapılarak eylem seferberliği planının hazırlanması gerekir. Enerji verimliliği, enerji tasarrufu ile yenilenebilir enerji perspektifinden etkin bir ulusal planın hazırlanması ve uygulanması, üretim ve ihracattaki teknolojik ürün oran ile kapasitesinin artırılması da gerçekleştirilmesi gereken önceliklerdir.''

“Parlayan yıldız Türkiye”
Toplantıda konuşan Akbank Genel Müdürü Ziya Akkurt da, son dönemde uluslararası yatırımcıların ve uzmanların gözünde tamamen farklı bir Türkiye ve İstanbul algısının oluştuğunu, yatırım yapılabilir kredi derecelendirme seviyesine doğru ilerleyen Türkiye'nin, ciddi potansiyele sahip bölgesinin parlayan yıldızı konumunda bulunduğunu vurguladı.
Akkurt, Türkiye'nin uluslararası arenada artan gücü ve öneminin İstanbul'un artık ''bölgesel bir finans merkezi'' olarak gösterilmesine, konumlandırılmasına da yansıdığını ifade ederek, ''2023 devler ligine doğru rüzgarı arkamıza aldık. Bununla birlikte yapacak daha çok işimiz var. İhracatını çeşitlendiren, üretimde bir üst değer zincirine geçen, Ar-Ge harcamalarını artıran, KOBİ'lerin rekabetçiliğini yükselten ve global girişim sermayesi içindeki payını yukarılara taşıyan bir Türkiye'yi kimse tutamayacaktır'' dedi.
İstanbul finans merkezi olduğunda Londra veya New York gibi merkezlerin tamamlayıcısı olacağını, dolayısıyla bunları zincirin halkaları gibi düşünmek gerektiğini kaydeden Akkurt, ''Benim düşüncem, Şanghay ve Londra arasındaki en önemli halka olarak yer almalıyız. Türkiye, belli düzeltmeleri yaparsa çok cazip bir finans merkezi olabilir. Bundan da sadece İstanbul değil bütün Türkiye, bölge yararlanacaktır'' şeklinde konuştu.

Hedef'in hedefi
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi de, Forum İstanbul'u Türkiye'nin 2023 gündeminin tartışıldığı, geleceğe yön veren liderlerin buluştuğu, kriz sonrası küresel düzenin gözden geçirildiği çok önemli bir etkinlik olarak gördüğünü vurguladı.
Sürdürülebilir büyümede ithalatın ihracatı karşılama oranının büyük önem taşıdığına dikkati çeken Büyükekşi, Forum İstanbul'da yeni pazarlar ve yeni sektörlerle ilgili oturumlar düzenleyeceklerini, bu oturumlarda hangi bölgelerde ve hangi sektörlerde neler yapılabileceğinin tartışılacağını anlattı.
Hedef Alliance Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ethem Sancak ise 4 ülkede ilaç dağıtım işini yaptıklarını hatırlatarak, ''Bu sene 4 ülke daha ekleyeceğiz. 10 yılda 10 ülkede ilaç dağıtımını gerçekleştirirsek, 5 milyar dolar düzeyindeki ciromuzun 10 yıl sonra 50 milyar dolar olması uzak değil'' dedi.

Vodafone Türkiye Kurumsal İlişkiler ve Regülasyondan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Hasan Süel de, günümüzde mobil iletişimin, tüm sektörlerdeki iş yapış biçimlerine etki eden ve süreçleri hızlandıran fırsatlar yarattığını söyledi. Süel, bugün 63 milyon cep telefonu kullanıcısı bulunan ve 30 yaş altı nüfusun yaklaşık yüzde 65 gibi oldukça yüksek bir orana ulaştığı Türkiye'nin, bu özellikleriyle hem büyük bir potansiyel hem de ciddi bir gücü bünyesinde barındırdığını vurguladı.

Türkcel'e 600 milyon dolar vermediler

Toplantının devamında gazetecilerin sorularını yanıtlayan katılımcılar,Türkiye'nin geçmişteki durumu ile bugün geldiği noktayı kıyaslarken, Türkiye'nin önümüzdeki dönemde nasıl bir Türkiye olacağına ilişkin düşüncelerini de paylaştılar. Yavuz Canevi 1994 yılında yabancı bir bankada yönetici olarak çalışırken, Fransız Telekom'un Türkcell'i satın almak için kendilerini yetkilendirdiğini, bu aşamada aracı banka olarak Çukurova'nın patronu Karamehmet ile yapılan görüşmelerde yaşananları şu sözlerle aktardı:

“Fransız Telekom300-350 milyon dolar gibi bir fiyat belirledi. Karamehmet ise 600-700 milyon dolar gibi bir para istedi. Anlaşma sağlanamadı ve Fransızlar gitti. Aradan çok değil, 3-4 yıl sonra Türkcell 15 milyar dolar piyasa değeriyle halka açıldı. Fransız Telekom'un yetkilileri ise 'biz neyi kaçırdık' diye dövündüler.”

Canevi, son yıllarda yabancıların Türkiye'ye ilgisinin altında buna benzer başarı hikayelerinin yattığını söyledi.

Vodofone'den Hasan Süel, 1990'lı yılların başında cep telefonu kullanıcısı sayısı 60-70 binlik seviyelerde iken 2010 yılı için yapılan analizlerde Türkiye'de cep telefonu kullanıcı sayısının 600 bin civarında hesaplandığını hatırlatarak, bugün 63 milyon cep telefonu abonesi olduğunu vurkguladı ve bu analizlerdeki yanılma payının Türkiye'nin büyüme ve gelişme potansiyeline bağladı.

“Petrolün fiyatı Ceyhan'da belirlenecek”

Genel Müdürü Ziya Akkurt Türkiye'nin otomotiv, enerji gibi bir çok alanda öne çıktığını belirterek, bundan 10-15 yıl önce kimse Nabucco'yu bilmezken, biz bu ve benzeri projelerin Türkiye'nin önünde açağı ufku hesapladıklarını söyledi. Akkurt, bu kapsamda önümüzdeki dönemde Ceyhan'ın dünya petrol piyasasının merkezlerinden biri olacağını, petrol fiyatlarının belirleneceği bir merkez olacağını belirtti.

Hayallerimizi örgütleyen atam: Mustafa Kemal

Hedef Alliance’ın sahibi Ethem Sancak sohbet sırasında Mustafa Kemal'i “Hayallerimizi örgütleyen adam” olarak tanımladı. Eski solculuğu ve Başbakan Erdoğan'a yakınlığıyla tanınan Sancak, bir röportajında kendisini ‘Tayyip Erdoğan sevdalısı” olarak tanıtmıştı.

“Tavuklar bu yemi yer mi?”

Forum İstanbul, 10 yıl önce yola çıkarken içinde bulunulan kriz ortamı, 2023 yılına dönük hedeflerin “hayal” olarak nitelendirilmesine neden oluyordu. Şimdi ise Canevi “Hayalimiz hedef oldu, hedefimiz gerçek olacak” diyor.

Bir toplumun hayallerini, hedeflerini gerçekleştirmesinde bir çok faktör vardır. Ama bunların içinde bence en önemlisi ve önde geleni o toplumu, ülkeyi yönetenlerin izlediği politikalardır. Biz de bugünlerde seçim sürecine girdi. 12 Haziran'da Türkiye'yi yönetecek siyasi kadroları seçeceğiz. Toplantıdaki konuşmacılara Türkiye'yi yönetmeye talip olan siyasi kadroların artık hayalden hedefe dönüşen düşüncelerinizi gerçekleştirmeye ne kadar yakın olduğunu sordum.

“Biz siyasi değiliz, Türkiye'nin geleceğine ilişkin hedeflerimizi paylaşıyoruz, buradan ne ders çıkaracaklarını bilemem” diyerek yanıtlayan Canevi sözlerini şu fıkrayı anlatarak bitirdi:

Bir çiftçi tavuklarına yem niyetine bir torba boncuk almış. Komşusu da 'tavuklar bunu yer mi?' diye soracak olmuş, Çiftçi de 'ben yem diye vereceğim, yiyip yemecekleri onlara kalmış' demiş. Biz de bu bilgileri kamuoyu ile paylaşıyoruz, katılıp katılmamak herkesin tercihine bağlı.

Forum İstanbu'un programı
Swissotel'de 21-22 Nisan'da ''Küresel Yeni Gerçeklerle 2023'e Doğru'' ana temasıyla gerçekleştirilecek Forum İstanbul'da stratejik partnerler ile yuvarlak masa toplantısının yanı sıra, ''Krizin getirdiği yeni gerçekler, krizden geride kalanlar'', ''Türkiye'nin dış ticaretinde ve yatırım ilişkilerinde yeni dinamikler'', ''Ekonomi politik denge ve barış arayışları'', ''Gelecek gündemi 2023'', ''Değişen değerler, değişen piyasa dinamikleri karşısında finansal mimari'', ''Uluslararası finans ve para sistemi ile kurların geleceği: Avro-dolar-yuan-TL'', ''Şehirlerin geleceği 2023'', ''2023'e doğru İpekyolu: Türkiye-Orta Asya ilişkileri'', ''Değişen dünyanın değişmeyen değerleri: Tarım ve gıda'' ile ''Daha iyi bir çevre-daha güvenli ve sağlıklı bir yaşam için sürdürülebilir büyüme: 2023'e doğru ilerlerken yaşanabilir bir gelecek için neredeyiz, nereye gidiyoruz?'' konulu oturumlar yapılacak.