Mehmet Bingöl [email protected]

Aracı kurumlarda hizmet ihracı ve KDV istisnası

17.01.2019 tarihli yazımızda Aracı Kurumların bazı faaliyetlerinin KDV kapsamında olduğunu belirtmiştik. Esasen BSMV konusu gelirleri olan bu kurumlar arizi nitelikte de olsa zaman zaman KDV kapsamına girerler.

Bu günkü yazımızda, diğer firma ve kişilere verilen danışmanlık hizmeti gelirlerinin yurt dışındaki kişilere yönelik yapılması halinde ortaya çıkan durumu ele alacağız. Daha önce de belirttiğimiz gibi BSMV kapsamında olmayan yatırım danışmanlığı hizmetleri esasen[1] KDV kapsamındadır.

Bununla birlikte danışmanlık hizmetlerinin yurt dışındaki firma veya kişilere yönelik olması halinde bu faaliyetlerin “hizmet ihracı” kapsamında değerlendirilmesi söz konusu olabilecektir.

Katma Değer Vergisi mevzuatına göre; “yurtdışındaki müşteriler için yapılan hizmetler” vergiden istisna edilmiştir. Bunun için;

- “Hizmetin yurtdışındaki bir müşteri için yapılması ve

- “Hizmetten yurtdışında faydalanılması gerekir.

“Hizmetin yurtdışındaki  bir müşteri için yapıldığı, yurtdışındaki müşeri adına düzenlenen fatura ve benzeri belge ile tevsik edilir. Hizmetten yurtdışında faydalanılmasından kasıt, Türkiye’de yurtdışındaki müşteri için yapılan hizmetin, müşterinin yurtdışındaki iş, işlem ve faaliyetleri ile ilgili olması; Türkiye'deki faaliyetleri ile ilgisi bulunmamasıdır.”

Örneğin; Türkiye’deki bir aracı kurumun, Türkiye’de ihraç edilmiş hisse senetleri (menkul kıymetler) ile ilgili olarak yurt dışındaki bir finansal kuruma kendi müşterilerine tavsiyelerde bulunmak üzere danışmanlık hizmeti vermesi halinde hizmet ihracından bahsedebiliriz. İşin konusu yurt dışındaki finansal kurumun yine yurt dışında mukim müşterilerine bilgi vermek/rapor sunmak amacını taşımaktadır. Buna göre aracı kurumunca verilen danışmanlık hizmetinden (Türkiye’de hazırlanan rapordan) yurt dışında faydalanıldığının kabulu gerekir. Zira hizmetten faydalanılma yeri, hizmetin yöneldiği hedef müşterilerin yaşadığı ülke (Örneğin Almanya) olmaktadır.

Burada menkul kıymetler Türkiye’de işlem gördüğü için hizmetten yurt dışından faydalanılmadığı iddiasıyla dar bir yorum yapılmamalı. Zira, alınan danışmanlık hizmetinden istifade eden yurt dışında mukim kişiler tabii ki Türkiye’deki piyasalardan hisse senedi ve diğer menkul kıymet alımı gerçekleştirecekler. Çünkü alış-satış yeri ülkemizdeki İstanbul Borsası. Bu kıymetler sadece BİST’te alınıp satılabilir. Yurt dışı yatırımcı kendi ülkesindeki aracı kuruma alım emri verir, o kurum da Türkiye’deki aracı kurumlar vasıtasıyla alışı işlemini gerçekleştirir. Böylece Türkiye’de işlem gören ve saklaması da Türkiye’de yapılan menkul kıymetler yabancı kişilerce satın alınmış ve ülkeye döviz girişi gerçekleşmiştir. Bu durumda yurt dışı aracı kuruma verilen yatırım danışmanlığı işinin hizmet ihracı koşullarını taşıdığı kuşkusuzdur. Çünkü görüldüğü üzere bu hizmetten yurt dışında faydalanılmaktadır.

Tabii kabul etmek gerekir ki; hizmetten faydalanma (tüketimi) konusunun malın tüketiminden farklı ve tespitinin zor olduğu şüphesizdir. Burada sunulan hizmetin yurt dışındaki müşterinin hangi süreçlerine yönelik olduğunun dikkate alınması ve tüketim yerinin (faydalanma yerinin) hizmetin hedef aldığı bu sürecin gerçekleştiği yer olarak kabul edilmesi gerekir. Aksi halde Kanun ile getirilmiş istisna hükmü uygulanamaz olur. Yukarıdaki örnekte; yurt dışında ikamet eden kişi o ülkedeki aracı kurumun kendisine tavsiyesi üzerine Türkiye’deki Borsa’dan menkul kıymet almaktadır. O kuruma Türkiye piyasasına ilişkin danışmanlık veren de Türkiye’deki aracı kurumdur.

Sonuç olarak yurt dışına yönelik bu hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplanmasına gerek yoktur. Bununla beraber, her olayı kendi özelliği ve şartları içinde değerlendirmek gerekir.