Yüz binlerce Suriyeli yakında işbaşı yapacak

Türkiye yaklaşık 3 yıldır savaştan kaçan Suriyelilere ev sahipliği yapıyor. Suriyelilerden önemli bir bölümünün ilk etapta barınma merkezlerinde hayatlarına devam ettiğini gördük. Ancak bir süre sonra barınma merkezlerinden çıkarak şehirlerde kendilerine yaşam alanları bulmaya başladılar.

Başbakanlık Kamu Diplomasisi Koordinatörlüğü’nün verilerine göre Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde 900 bine yakın Suriyeli yaşıyor. 219 bin civarında Suriyeli ise barınma merkezlerinde hayatlarını sürdürüyor. Toplamda 1.1 milyondan fazla Suriyelinin ülkemizde bulunduğunu görüyoruz.

Kamp dışında hayat zor
Kamplarda yaşayan Suriyeliler için pek çok faaliyet yürütülüyor. Sağlık hizmetlerinden, spor alanlarına, eğitim hizmetlerinden ibadethaneye kadar pek çok konuda mültecilere önemli hizmetler sunuluyor.

Geçici barınma merkezleri içerisinde en yüksek nüfus 25.530 Suriyelinin bulunduğu Şanlıurfa Akçakale’de. Akçakale’yi Kilis Elbeyli 23.730, yine Şanlıurfa Ceylanpınar 20.197 Suriyeli ile takip ediyor.

Fakat belki de asıl sorun kamp dışındakiler. Kampın dışında hayatlarını sürdürmeye çalışan Suriyeliler hem barınma merkezlerinde sunulan hizmetlerden yararlanamıyorlar, hem de toplumun bazı kesimlerince farklı muamelelere maruz kalabiliyorlar. Diğer yandan yoksulluk riski ile karşı karşıya oldukları ve kaybedecek hiçbir şeyleri de olmadığı için gündelik hayatta çok zor durumlara düşebiliyorlar. Barınma merkezlerindeki Suriyeliler için yürütülen pek çok hizmete karşın, kamp dışındaki Suriyeliler için yürütülen tek hizmet ne yazık ki kayıt altına almaya çalışma oluyor.


Yeni yönetmelik çıkacak

Kamplarda yaşayan Suriyelilerin “ikamet tezkereleri” olmadığı için bu kişiler çalışma izni başvurusunda bulunamıyor. Bu kişiler ancak kamp içerisindeki işlerde çalışabiliyor. Ancak kamp dışında yaşayan Suriyeliler için durum daha farklı. Biyometrik kimlik sahibi olan Suriyeli sayısı yüz binleri aşıyor.

Ancak biyometrik kimlik de çalışma iznine başvuru imkanı sağlamıyor. İşte bu durumdaki kişilerin çalışma usul ve esaslarına dair bir yönetmeliğin Bakanlar Kurulu Kararıyla çıkarılması gerekiyor.

Suriyeliler 6458 sayılı Kanunun geçici koruma olarak ifade ettiği statüdeler. Bu statüde olanların haklarının nasıl düzenleneceğine ilişkin bir yönetmelik çıkarılması gerekiyor.
Bu yönetmelik çıkarılırsa Suriyelilerin çalışma izni için başvuru yapabilmesinin önü açılacak. Yönetmelik yalnızca çalışma usul ve esaslarını değil, bu kişilerin bütün diğer haklarını da belirleyeceği için çok önemli. Bu konudaki çalışmalarda sona gelindi. Bu yönetmeliğin çıkarılması an meselesi.


NORMALİ %32.5 SURİYELİNİN PRİMİ %2

İşveren düşük prim ödeyecek
Çalışma Bakanlığı’nın konuyla ilgili yaptığı planlara göre Suriyeli çalışanların istihdam edilmesi için prim tarafında da bir takım yenilikler düşünülüyor. Buna göre işverenler çalışma izni olan Suriyeliler için yüzde 2 prim ödeyecek. Bu rakam da iş kazaları ve meslek hastalıkları sigortasına prim ödemeleri anlamına geliyor. Türkiye’de normal çalışanlar için işverenlerin ödediği sigorta primlerinin yüzde yüzde 32.5’lara geliyor.
Öte yandan çalışma izni alan Suriyeliler bulundukları illerde çalışmaya başlayabilecekler ve bu sayede büyükşehirlere doğru devam eden göçün de önüne geçilmesi planlanıyor.


Diğerlerinden çok farklı!

İçişleri Bakanlığı 12 Ekim 2012 tarihinde çıkardığı 59 sayılı genelge ile daha önce beşer aylık olarak verilen ikamet izinlerinin birer yıllık sürelerle verileceğini karara bağlamıştı. Bu karar ikamet izni olan Suriye vatandaşlarının çalışma izni sorununu çözüyor.
İkamet izni olan Suriyeliler çalışma iznine başvurabiliyorlar. Ancak geçici koruma statüsünde bulunanlara ikamet izni verilememekte. İkamet izni olmayanlar çalışma izni başvurusu yapamadıkları için geçici koruma statüsünde bulunanlar için yönetmeliğin bir an önce çıkarılması gerekiyor.

Yabancıların çalışma iznini düzenleyen mevzuat gereği ülkemizde 6 aydan fazla ikamet izni alan yabancıların yurtiçinden çalışma iznine başvuru hakları bulunuyor. Bu bağlamda başvurmaları durumunda; Çalışma Bakanlığı tarafından belirlenen kriterlere niteliklerinin ve çalışacakları işyerlerinin uyması durumunda çalışma izni verilebiliyor.

Kriterler kaldırılacak!

Çalışma Bakanlığı bu sorunun çözülmesi adına daha önce 6 aylık ikamet tezkeresi almış olanlar ile1 yıllık ikamet tezkeresi olan bütün Suriyelilere çalışma izni verilebilecek düzenlemeyi planlamış durumda.Bu düzenleme hayata geçerse yaklaşık 1 Milyon Suriyeli, işverenler tarafından yasal yollardan çalıştırılabilecek. Savaştan kaçıp gelen Suriyelilerin bir bölümü Doğu ve Güneydoğu illerinde tekstil işinde istihdam ediliyor.



Birçok muafiyet uygulanabilir

Edinilen bilgilere göre çıkarılacak yönetmelik uyarınca ikamet tezkeresi alan Suriyeliler Çalışma Bakanlığına çalışma izni için başvurabilecek. Çalışma Bakanlığı bu noktada şu an ki işe uyum kriterini kaldırarak çalışma izni verme hakkına sahip. Yani gerekirse coğrafi bölge, sektör ve meslek muafiyetleri uygulanarak çalışma izninde geniş bir yaklaşım benimsenebilir. Bu şekilde Suriyeliler için kişinin işe ve mesleğe uyum kriterine uyup uymadığına bakılmaksızın çalışma izni verilmesi söz konusu olabilir.Örneğin Gaziantep ilinde çalışma izni için başvuru yapan kişiler hakkında muafiyet uygulanarak kişinin işe uyumu gözetilmeksizin çalışma izni verilmesi söz konusu olabilir. Aynı şekilde mesleki veya sektörel muafiyetler de doğrudan Çalışma Bakanının yetkisiyle uygulanabilir.