“VOB, İMKB’yi geçecek”

“VOB, İMKB’yi geçecek” 2005 yılında kurulan ve hızla büyüyen bir piyasa olan VOB, şu an itibariyle işlem hacminde İMKB’nin yüzde 75-80’ine ulaşmış durumda. Yeni ürünlerle birlikte zaman içinde VOB’un İMKB’yi geçeceğini düşünen VOB Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez, “Ancak bu İMKB açısından olumsuz değil. İMKB’nin işlem hacmine de olumlu katkısı olacak” diyor. Talip Yılmaz/ Ekonomist Son dönemde İMKB ile VOB arasında basına da yansıyan bir gerginlik yaşanıyor. Gerginliğin nedeni ise hisse senedine dayalı vadeli işlem sözleşmeleri ve İMKB’nin VOB’da büyük ortak olmak istediği yönünde haberler. VOB Yönetim Kurulu Başkanı Işınsu Kestelli, bu girişime büyük tepki gösterdi. Geçen hafta içinde İstanbul’da Esma Sultan Yalısı’nda yapılan VOB’un 5’inci yıl kutlamasında İzmir çıkarması yaşandı. İzmir Valisi, Büyükşehir Belediye Başkanı ve ilçe belediye başkanları, sanayi ve ticaret odasının başkanları ve yöneticileri toplu olarak İstanbul’daki kutlamalara katıldı. Kestelli, VOB’un İzmir’den İstanbul’a taşınması gibi bir duruma, şehir olarak karşı çıktıklarını açıkladı. SPK Başkanı Prof. Dr. Vedat Akgiray da, ne SPK’nın ne de İMKB’nin VOB’da hisse artırımı gibi çalışmasının olmadığını söyledi. Yaşanan bu gelişmelerden rahatsızlığını dile getiren İMKB Başkanı Hüseyin Erkan ise diğer ortaklardan hisse alarak VOB’da büyük ortak olma gibi bir çalışmalarının olmadığını, hisse kontratlar konusunda ise İMKB’nin yasal olarak yetkisinin bulunduğunu belirtti. Erkan, endeks kontratlar başta olmak üzere diğer kontratlarda da ise böyle bir talep ve yasal yetkilerinin olmadığını da kaydetti. İMKB ve VOB, bu sözleşmelerin kendi çatıları altında işlem görmesini istiyor. Yaklaşık beş ay önce göreve atanan SPK Başkanı Akgiray ise bu işin ilerde neler getireceğini piyasanın gelişimine ne gibi katkılar sağlayacağını hesap etmeden karar vermek istemediğini belirtiyor. Akgiray, tüm tarafların ortak bir noktada buluşmasını istiyor. İşte üzerinde bu kadar fırtınalar kopartılan, İstanbul-İzmir bölge tartışmasına kadar giden VOB’u, Genel Müdürü Çetin Ali Dönmez’e sorduk. Ekonomist: Üzerinde bu kadar fırtınalar kopartılan hisse kontlartlarda son durum nedir? Çetin Ali Dönmez: Bilindiği gibi hisse senedine dayalı vadeli işlem sözleşmelerin borsamızda işleme açılması, projelerimizden bir tanesi. Bu kapsamda Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği bir araştırma yaptı. Bu araştırmaya göre katılımcılar, bu sözleşmelerin VOB’da işlem görmesi gerektiğini belirtti. Bizler, VOB olarak hisse senedine dayalı vadeli işlem sözleşmelerin borsamızda sorunsuz bir şekilde işlem görebilmesi için tüm teknik hazırlıklarımızı tamamladık. Kurulduğu günden bu güne VOB’un geldiği yer neresidir? Bu noktadan memnun musunuz? Dönmez: VOB olarak 4 Şubat 2005 tarihinden bugüne, ülkemiz finansal piyasalarında türev araçların tanıtımını en doğru şekilde yapmak ve kullanımını yaygınlaştırmak konusunda büyük çabalar sarfedip büyük aşama kat ettik. Bugün ulaştığımız noktada VOB, tüm bu çabalarının sonucu olarak sadece Türk finansal piyasalarında değil, dünya finansal piyasalarında da adından başarıyla bahsedilen bir borsa konumuna geldi. Bu durum, ülkemiz açısından gurur verici. Ancak bu noktadan sonra özellikle opisyon sözleşmeleri başta olmak üzere yeni sözleşmeleri işleme açmayı, ayrıca tarım ve enerji konusunda vadeli piyasaların gelişiminde önderlik yapmayı planlıyoruz. Dünyadaki VOB’larla karşılaştırıldığında VOB’un yeri neresi? Dönmez: VOB dünya genelinde de hızlı bir yükseliş trendi sergiledi. Futures Industry Association’in (FIA) son yayınladığı rapora göre VOB Ocak-Şubat 2009 döneminde işlem hacmi bakımından dünya türev borsaları arasında 22’inci sırada. Yine FIA verilerine göre 2008 yılında VOB, dünyanın en hızlı büyüyen üçüncü borsası olmayı başardı. Önümüzdeki dönemde gerçekleştireceğimiz projeler ile VOB, bu yükselişini ulusal ve uluslararası alanda devam ettirecek. VOB’un zaman içinde spot piyasadan daha üst bir noktada olmasını bekliyor musunuz? Dönmez: Gelişmiş finansal piyasalara sahip ülkelerde türev piyasaların spot piyasaları zamanla işlem hacmi bakımından geçtiği bir gerçek. Türev araçların yatırımcılara sunduğu çeşitlilik, bu gelişmede etkili oluyor. VOB’da ürün çeşidinin artması ile birlikte VOB’un da dünyadaki benzerleri gibi bir gelişim sergilemesini bekliyoruz. Bu İMKB açısından kötü bir şey değildir. Bu piyasa, spot piyasadaki işlem hacmini de artırıcı rol oynar. VOB’da göreceğimiz yeni ürünlerle ilgili bilgi verebilir misiniz? Opsiyon tarafı ne zaman işlemeye başlayacak? Dönmez: Şu andaki en önemli projelerimizden biri olan yazılım sisteminin yenilenmesi konusunda çalışmalarımız yabancı bir kuruluş ile işbirliği içinde sürdürülüyor. Proje tamamlanır tamamlanmaz, opsiyon sözleşmelerini de işleme açacağız. Opsiyon sözleşmelerin dışında da üzerinde çalıştığımız birçok yeni ürünü yatırımcılarımıza sunmaya hazırlanıyoruz. Bundan sonraki yıllarda VOB’un işlem hacminde yeni ürünlerle birlikte nasıl bir eğilim göreceğiz? Dönmez: VOB’da işlem görecek yeni ürünlerle birlikte işlem hacminin daha da artacağına inanıyoruz. Bu yıl sonu itibarıyla işlem hacminin 300 milyar TL’ye ulaşmasını bekliyoruz. Özellikle BSMV ve stopaj muafiyeti sağlanması durumunda, döviz sözleşmelerinde işlem hacmimizin çok daha hızlı artacağını düşünüyoruz. Yatırımcı sayısından memnun musunuz? Yatırımcı sayısının artması için ne gibi çalışmalar yapacaksınız? Dönmez: Borsamızda işlem yapan yatırımcı sayımıza her gün yeni yatırımcılar ekleniyor. Sertap Erener’li bir reklam kampanyası başlatıyoruz. Reklam kampanyası ile VOB’u daha fazla yatırımcıya tanıtmayı hedefliyoruz. Ayrıca hedefimiz, yatırımcı sayısını ne olursa olsun arttırmaktan ziyade yatırımcıların vadeli piyasalar ve işlem gören sözleşmeler hakkında bilgilenmesini sağlamak. Hızlı büyümeden daha ziyade, istikrarlı ve bilinçli bir yatırımcı kitlesi ile büyümeyi hedefliyoruz. Spekülasyon iddiaları son dönemde en çok konuşulan konulardan biri oldu. Bu konularda VOB ne yapıyor? Dönmez: Piyasalarımızın kötüye kullanılmasını engellemek amacıyla gerekli tüm önlemler alındı. Bu önlemlerin başında Gözetim Müdürlüğü’müz ve tamamı borsamız kaynakları kullanılarak tasarlanan ve 2009 yılında devreye alınan gözetim sistemimiz yer alıyor. Gözetim sistemimize giren tüm veriler, olağanüstü durumları tespit edecek şekilde geliştirilen filtrelemelere tabi tutularak analiz ediliyor. Analiz bulguları, piyasa normallerini temsil eden parametreleri aştığı takdirde sistem, otomatik olarak uyarı üretiyor. Gözetim sistemimizde hesap bazındaki bilgiler, müşteri bazında birleştirilebiliyor, beraber hareket eden hesapları takip edebilmek için müşteri gruplandırmaları yapılabiliyor. Gözetim Müdürlüğü’müzde görevli uzman personelimiz V-OBserver adını verdiğimiz gözetim sisteminin yardımıyla, piyasalarımızda gerçekleşen her hareketi sürekli takip ediyor. Tespit edilen şüpheli durumlar, SPK’ya iletiliyor. Ayrıca gerçek zamanlı teminat kontrolü, hesap bazında belirlenen pozisyon limitleri, uzlaşma fiyatına gerektiği zaman müdahale edebilen uzlaşma fiyatı komitesi, rahatsız edici aktiviteleri caydırmak için getirilen dolaylı işlem maliyetleri, aldığımız diğer önlemler arasında sayılabilir.