Vergisiz finansman’ın şifresi

Vergisiz Finansman’ın Şifresi ‘Devret-Kirala-Devral’
Yaklaşık iki yıl önce, sermaye fazlası bulunan Körfez ülkelerindeki fonların Türkiye’ye çekilebilmesi için “faizsiz bono” olarak tabir edilen kira sertifikalarının kullanılması gündeme gelmişti.
Nitekim, 1 Nisan 2010 tarihli Resmi Gazete’de, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından Sertifikalarına ve Varlık Kiralama Şirketlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ yayımlandı. Bu Tebliğ ile kira sertifikalarının Kurul kaydına alınması, ihracı ve satışı ile varlık kiralama şirketlerinin kuruluş ve faaliyetlerine ilişkin esaslar düzenlendi.
Sistem özetle şöyle işliyor: Kaynak kuruluş yani finansman ihtiyacı olan şirket, varlık kiralama şirketine sahibi olduğu her türlü menkul veya gayrimenkul malları ve maddi olmayan varlıkları devrediyor. Daha sonra bu varlıkları kiralayarak kullanmaya devam ediyor. Böylece devir karşılığında fon temin ediyor ve bu fonla finansman ihtiyaçlarını karşılıyor. Varlık kiralama şirketi de ilk etapta devraldığı bu varlıkların finansmanını ihraç edeceği kira sertifikası ile karşılıyor. Söz konusu sertifikaların dönemsel ödemelerini ise kaynak kuruluştan gelen dönemsel kira gelirleri ile gerçekleştiriyor. Vade sonunda ise kaynak kuruluşa geri devredilen söz konusu varlıklardan elde edilen gelir, kira sertifikası sahiplerine payları oranında dağıtılarak ihraç edilmiş olan kira sertifikası itfa ediliyor.
Ancak Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemesine göre, kaynak kuruluşların anonim şirket olması gerekli. Yani bu sistemden yalnızca anonim şirketler faydalanabiliyor. Ve sistem, aslında kısmi halka arz olarak işliyor, yani şirketin tamamı değil, sadece bazı menkul, gayrimenkul ve maddi olmayan varlıkları halka arz ediliyor.
Öte yandan, sisteme pek çok vergi avantajı mevcut. Geçen şubat ayı içinde Resmi Gazete’de yayımlanan ve “Torba Yasa” olarak bilinen 6111 sayılı Kanun ile sistemin işleyişi vergisel açıdan desteklendi. Üç önemli başlıkta avantajlar şöyle:
Katma Değer Vergisi İstisnası
KDV Kanunu’ndaki düzenleme ile varlık kiralama şirketleri tarafından ihraç edilen kira sertifikalarının teslimi katma değer vergisinden istisna durumda. Ayrıca menkul, gayrimenkul ve maddi olmayan varlıkların varlık kiralama şirketlerine devri ile bu varlıkların varlık kiralama şirketlerince kiralanması ve devralınan kuruma devri işlemleri de KDV’den istisna tutuluyor.
Kurumlar Vergisi İstisnası
Torba Yasa ile kaynak kuruluşların varlık kiralama şirketine taşınmaz devri ile bu şirketlerden geri almalarında doğacak kazançlar her iki şirket açısından da kurumlar vergisinden istisna edilmekte. İstisnanın uygulanmasında taşınmazın iki tam yıl aktifte bulundurulması zorunluluğu yok. Ayrıca istisna yüzde 100 oranında uygulanıyor ve bu devirlerden elde edilen kazançların tamamı kurumlar vergisinden istisna kalıyor.
Damga Vergisi ve Harç İstisnası
“Devret - kirala - devral” olarak tabir edilen varlık kiralama şirketleri aracılığıyla finansman temini işlemlerine damga vergisi ve harç istisnası da var. Buna göre; “Menkul, gayrimenkul ve maddi olmayan varlıkların varlık kiralama şirketlerine devri”, “Bu varlıkların, varlık kiralama şirketlerince kaynak kuruluşlara devri”, “Bu devirlere bağlı olarak yapılan ipotek işlemleri” damga vergisi ve harçlardan istisna durumda. Yine bu varlıkların varlık kiralama şirketlerince kiralanması karşılığında düzenlenen kâğıtlar ile kira sertifikaları da, damga vergisinden istisna edilmiş.
Cumhuriyet- Yahya Arıkan