Uganda bizi geçti!

Selim Karaahan / HT Gazete
İSO 500 listesinden sadece 86 şirketin borsaya kote olması birçok dev firmanın sermaye piyasalarına karşı çekingenliğini yine gözler önüne serdi.
2011 sonu verileri karşılaştırıldığında borsaya kote firmaların GSYH'ye oranı Türkiye'de yüzde 26.1, Uganda'da ise yüzde 46 olarak gerçekleşti.
Bu hafta açıklanan en büyük 500 sanayi kuruluşunun sıralandığı İSO 500 listesinde sadece 86 firmanın borsaya kote olması, gerekli büyüklüğe ve kurumsallığa ulaşmış şirketlerin bile halka arz konusunda isteksizliğini ortaya çıkardı. Analistler halka arzın aylar süren bir hazırlanma süreci olması nedeniyle, 2011'de dünya borsalarının kötü performansının büyük arzları seneye ertelediğini belirtiyor. 2013'te beklenen bu hızlanmaya rağmen borsaya kote şirketlerin toplam değerinin milli gelire oranına bakıldığında Türkiye'nin daha alması gereken çok yol olduğu ortaya çıkıyor.
IMF ve Dünya Bankası'nın verilerine göre Türkiye'de bu oran 2011 sonunda yüzde 26.1 olarak gerçekleşti ve dünyada 57. sırada yer aldı. Listenin tepesindeki kıtasının uzun süre en büyük finansal merkezi olmuş bir özerk şehir devleti olan Hong Kong ile Türkiye'yi karşılaştırmak haksızlık olur.

 ŞİRKETLERİN DEVAMLILIĞI SAĞLANIYOR
Ancak az gelişmiş ekonomilerle karşılaştırdığımızda da Türkiye geride kalıyor. Borsaya kote şirketlerin piyasa değerinin GSYH'ye oranı 2011 sonunda Fiji'de yüzde 36, Uganda'da yüzde 46, Fas'ta ise yüzde 60 olarak gerçekleşti. Gelişmekte olan ülkeler Rusya ve Brezilya'ya baktığımızda da durum değişmiyor.Türkiye'de bazı büyük firma yöneticileri İMKB'de yeterli derinliğin olmadığı gerekçesiyle hisselerinin manipülasyona konu olmasından çekindiklerini söylüyor. Bu korkuya hak vermemek mümkün değil ancak halka arz şirketlere sıcak para girişinin yanında kurumsallaşmayı da hızlandırıyor. Küresel executive search firması Heidrick & Struggles'ın araştırmasına göre aile şirketlerinde 3. kuşakta başarı oranı yüzde 13'te kalıyor. Yani halka arzla sayesinde yönetimde kaybedilen belli orandaki kontrol aslında şirketin devamlılığının sigortası oluyor
ABD ŞİRKETLERİNİN DEĞERİ 15.6 TRİLYON DOLAR
2011'de piyasalardaki olumsuz hava ABD borsalarında işlem gören şirketlerinin değerinin yüzde 9 düşmesine sebep oldu. Bu düşüşe rağmen şirketler 15.6 trilyonla hiçbir ülke borsasının hayal edemeyeceği bir toplam değere sahip oldu. Japonya'da borsalara kote firmaların toplam değeri 3.5
trilyon dolar olurken Türkiye'de bu rakam 201.8 milyar dolarda kaldı. Toplam değer sıralamasında Türkiye, kendine 29. sırada yer buldu.
EKONOMİK HAYAT DEMOKRATİKLEŞİYOR
Halka arz şirketlerin yanında tüm ülkenin ekonomik hayatının da demokratikleşmesine katkıda bulunuyor. Liberal ekonomilerde dev firmalar, yarattıkları istikrar ve mali performanslarıyla tüm ülkeyi etkiliyor. Bu yüzden az bir sermayeyle hissedar olarak bu şirketlerin yönetiminde söz sahibi olmak sokaktaki vatandaş için de önemli hale geliyor. Bunun en önemli örneğini bu sene içerisinde İngiltere'de yaşadık. Son 50 yılın en derin ekonomik durgunluğuyla boğuşan ülkede hissedarlar üst düzey yöneticilerin aldıkları yüksek ücretlere isyan etti ve Aviva, Trinity Mirror ve AstraZeneca gibi devlerin CEO'ları görevlerini bırakmak zorunda kaldı. Bu isyan tüm ülkenin iş iklimini değiştirerek bir çok önemli yöneticinin bonuslarından feragat etmesini sağladı.