Trump'ın Filistinli olmayan Gazze'si

ABD’de Gazze’ye yönelik diplomatik temaslar sürerken, Wall Street Journal gazetesi Washington yönetiminin bölgenin geleceğine ilişkin kapsamlı bir plan üzerinde çalıştığını yazdı. Habere göre Trump yönetimi, “Project Sunrise” adı verilen projeyle Gazze’yi uzun vadede sahil metropolüne dönüştürmeyi hedefliyor.

Gazetenin aktardığına göre plan, Başkan Donald Trump’ın damadı Jared Kushner ile Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un liderliğinde hazırlandı. Beyaz Saray’dan üst düzey yetkililerin katkı sunduğu çalışma, 32 sayfalık bir sunum halinde Washington’da ilgili birimlere iletildi.

Sahil boyunca turizm, ulaşım ve enerji yatırımları

“Gizli olmayan ancak hassas” ibaresi taşıyan sunumda, Gazze’nin sahil şeridi boyunca lüks tatil merkezleri, yüksek hızlı tren hatları ve yapay zekâ destekli enerji altyapısının kurulması öngörülüyor. Plan, bölgenin ekonomik potansiyelinin uzun vadede küresel sermaye için cazip hale getirilmesini amaçlıyor.

Ancak sunumda, yeniden inşa sürecinin hangi ülkeler ya da şirketler tarafından finanse edileceğine ilişkin net bir çerçeve çizilmiyor. Finansman yapısının detayları, ilerleyen aşamalara bırakılmış durumda.

Filistinlilerin geleceğine dair belirsizlik

Planın en tartışmalı başlıklarından biri, Gazze’de yaşayan yaklaşık 2 milyon yerinden edilmiş Filistinlinin inşa sürecinde nerede yaşayacağına dair belirsizlikler oldu. Sunumda geçici veya kalıcı yerleşim alanlarına ilişkin ayrıntılı bir yol haritası bulunmuyor.

Habere göre bu durum, Washington’da da ciddi soru işaretlerine yol açıyor. Bazı ABD’li yetkililer, sahadaki güvenlik ve siyasi gerçeklikler göz önüne alındığında planın uygulanabilirliğine şüpheyle yaklaşıyor.

Washington’da da görüş ayrılığı var

Wall Street Journal’a konuşan ABD’li yetkililer, Hamas’ın silah bırakmayı kabul etmeyeceğini ve bu koşul sağlansa bile uluslararası yatırımcıların yüksek riskli bir bölgeye büyük ölçekli sermaye ayırmakta isteksiz davranabileceğini ifade ediyor.

Ortadoğu uzmanı Steven Cook ise, “Ne kadar ayrıntılı sunum hazırlanırsa hazırlansın, İsrail’de mevcut durumun köklü biçimde değişeceğine inanan kimse yok” değerlendirmesinde bulundu.

Projenin maliyeti 112 milyar dolar

Taslağa göre “Project Sunrise”ın toplam maliyetinin 10 yıllık süreçte 112,1 milyar dolara ulaşması bekleniyor. ABD’nin, yaklaşık 60 milyar dolarlık kısmı hibe ve borç garantileri yoluyla üstlenerek projede “çapa finansör” rolü oynaması planlanıyor.

Dünya Bankası’nın da finansman sürecinde yer alması öngörülürken, uzun vadede Gazze sahil şeridinin ekonomik değere dönüştürülmesi sayesinde borçların geri ödenebileceği savunuluyor.

“Yeni Refah” yönetim merkezi olacak

Yol haritasına göre süreç, yıkıntıların kaldırılması ve patlamamış mühimmatın temizlenmesiyle başlayacak. Ardından geçici barınaklar ve sağlık hizmetleri devreye alınacak. Kalıcı konutlar, okullar ve hastanelerin inşası ise sonraki aşamada gerçekleştirilecek.

Çalışmada, sürecin güneyde Refah ve Han Yunus’tan başlayarak Gazze kentine doğru ilerlemesi planlanıyor. “Yeni Refah” adı verilen yerleşimin ise yönetim merkezi olarak kurgulandığı belirtiliyor.

Kırmızı çizgi: Güvenlik ve silahsızlanma

Planın en net şartı ise Hamas’ın tüm silahlarını ve tünel ağını tasfiye etmesi olarak tanımlanıyor. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio’nun da bu çerçevede, “Yakın gelecekte yeni bir savaş ihtimali varken kimse Gazze’ye yatırım yapmaz” sözleriyle güvenlik boyutunun belirleyici olacağına dikkat çektiği aktarılıyor.

Washington’un Gazze için hazırladığı bu planın, hem siyasi hem de insani boyutlarıyla önümüzdeki dönemde uluslararası arenada daha fazla tartışma yaratması bekleniyor.

Rubio: Gazze’ye insani yardımın artırılmasını istiyoruz

Gazze'de istenmedi: Tony Blair'a veto

Türkiye dahil 8 ülkeden ortak Gazze açıklaması

İsrail, Refah Sınır Kapısı'nı yalnızca Gazze'den çıkışlar için açacak

Trump, Netanyahu’ya Gazze ateşkesinin ilerlemesi için uyarıda bulundu

Erdoğan: Gazze'de soykırım var, susmayacağız