Tatlı petrol krizi

Libya’da Kaddafi yönetimine yönelik halk ayaklanması dünya piyasalarını da sallıyor. Libya’daki olayların petrol zengini diğer ülkelere sıçrayabileceği endişeleri nedeniyle Brent ham petrolün fiyatı dün Ağustos 2008’den bu yana en yüksek seviyesine çıkarak 119.79 doları gördü.
Dünyadaki petrol üretiminin yüzde 2’sini karşılayan Libya’nın günlük 1.6 milyon varillik petrol üretiminin yarı yarıya düştüğü belirtiliyor. Dünyada petrol üreticileri arasında 17’nci sırada bulunan Libya’nın piyasaları bu derece etkilemesinin nedenleri arasında petrolünün kalitesi de önemli bir faktör. Sülfür (kükürt) oranının düşüklüğü nedeniyle ‘tatlı’ olarak nitelenen Libya petrolü, kolay ve ucuza rafine ediliyor.
Eldeki petrol ‘ekşi’
Avrupa ve Asya’daki rafinerilerin çoğu, sadece tatlı ham petrolü rafine edebiliyor. Bu rafineriler, ABD’dekilerin aksine, Suudi Arabistan petrolü gibi yüksek sülfürü nedeniyle ‘ekşi’ olarak adlandırılan petrol türünü rafine edemiyor. Bu nedenle Libya’nın petrolü özellikle Avrupa için hayati öneme sahip.
Libya petrolünden elde edilen benzin çevre dostu özellikleriyle ön plana çıkıyor. Kanıtlanmış petrol rezervleri bakımından Afrika’da ilk sırada yer alan Libya’nın, Avrupa’da petrol piyasasındaki payının yüzde 10 olduğu tahmin ediliyor. Petrol üretimi, Libya’nın ihracatının yüzde 95’ini ve ekonomisinin genel üretiminin de yüzde 25’ini oluşturuyor.
Libya’nın üyesi olduğu Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), azalan petrol üretimini ikame edecek rezervlere sahip olduğunu açıklasa da, ellerindeki petrolün yüksek oranda sülfürlü, ‘ekşi’ petrol olduğu belirtiliyor.  
Bu nedenle Libya’nın azalan petrol arzının yerini eldeki rezervlerin dolduramayacağı, benzer kalitede petrole sahip Cezayir, Nijerya, Hazar bölgesi veya Kuzey Denizi’nden petrol sağlanması gerektiği belirtiliyor. Bu durumun da petrol fiyatlarını daha da artırmasından endişe ediliyor.
Türkiye’ye faturası yüksek
Tatlı petrolde yaşanan son arz sorununda varil fiyatları 147 doları aşarak rekor kırmıştı. Japon Nomura Bank, ayaklanmanın Libya gibi tatlı petrol üreten Cezayir’e sıçraması halinde, petrol fiyatının 220 dolara çıkabileceğini öngördü. IMF ise isyanların yayılması halinde petrolün 150 dolara kadar çıkacağını düşünüyor.
Petrol fiyatındaki her 10 dolarlık artışın Türkiye’nin ham petrol faturasını da 1.2 - 1.5 milyar dolar arası artırdığı hesaplanıyor. Merkez Bankası daha önce emtia fiyatlarının enflasyon üzerinde yukarı yönlü baskı yapması durumunda para politikasında daha hızlı bir sıkılaştırmaya gidebileceğini açıklamıştı.