Sıcak paraya ‘zorunlu’ operasyon

MERKEZ Bankası, son bir haftadır verdiği sinyaller doğrultusunda sıcak para girişini caydırmak ve uzun vadeli fonlamayı artırarak cari açığı azaltacak önlemler kapsamında, faiz artımının hemen ardından zorunlu karşılık oranlarını da vadeye göre farklılaştırdı. Önceki akşam politika faiz oranını 50 baz puan düşürerek yüzde 6.50’ye çeken Merkez Bankası, dün de Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık oranlarını TL cinsinden mevduatın vadesinin uzamasını teşvik edecek şekilde vadelere göre değiştirdi. Böylece piyasa likiditesinin yaklaşık 7.6 milyar TL ve 200 milyon dolar azalacağı hesaplanıyor.

7 Ocak’tan itibaren geçerli

Resmi Gazete’de yayımlanan ve 7 Ocak 2011 tarihinden itibaren uygulanacak olan tebliğe göre, Türk Lirası yükümlülüklerde yüzde 6 olarak uygulanan zorunlu karşılık oranı, yüzde 5 ile 8 arasında değişecek. Bu oran yabancı para yükümlülüklerde ise yüzde 11 olarak uygulanmaya devam edecek. Buna göre oran, vadesiz, ihbarlı mevduatlar ve özel cari hesaplarla 1 aya kadar vadeli mevduatlar ve katılma hesaplarında yüzde 8’e, 3 aya ve 6 aya kadar vadeli hesaplarda yüzde 7 olacak. Zorunlu karşılıklar TL cinsi 1 yıla kadar vadeli hesaplarda yüzde 6 olarak belirlenirken, 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli hesaplar ile birikimli mevduatlar ve katılma hesaplarında yüzde 5’e inecek. Bu arada Merkez Bankası, repo işlemlerinden sağlanan fonları da zorunlu karşılık kapsamına dahil etti.

7.6 milyar TL+200 milyon dolar

Merkez Bankası, Türk lirası zorunlu karşılık oranında mevduatların vade yapısına göre farklılaştırması ve bankaların müşterileriyle yaptıkları repo işlemlerinden sağladıkları fonların zorunlu karşılık yükümlülüklerine dahil edilmesiyle birlikte, piyasa likiditesinin yaklaşık 7.6 milyar TL ve 200 milyon dolar azalacak. Ayrıca Merkez Bankası, önümüzdeki yıl içinde TL cinsi mevduat dışı yükümlülüklerden uygun görülenlerin vadelerinin uzamasını teşvik etmek amacıyla ayrı bir çalışma yapılmasının planlandığına da işaret etti. Banka, döviz tevdiat hesaplarının ve diğer yabancı para yükümlülüklerin de vadelerinin uzamasını teşvik etmek amacıyla yabancı para yükümlülükler için uygulanan zorunlu karşılıkların vade dilimlerine göre farklılaştırılabileceğini açıkladı. Merkez, son değişiklikl konusunda bir süredir sinyal verirken, Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz ve Başkan Yardımcısı Erdem Başçı, zorunlu karşılıkların vadelere göre farklılaştırılacağına yönelik olarak açıklamalarda bulunmuştu.

1 Ekim’den bu yana piyasadan 6.7 milyar dolar çekildi

KRİZDEN çıkış stratejisi kapsamında zorunlu karşılık oranını etkin bir yöntem olarak kullanan Merkez Bankası, bu son değişiklikten önce de şu adımları atmıştı.
1 Ekim itibariyle Türk parası yükümlülüklerde zorunlu karşılık oranını yüzde 5’ten yüzde 5.5’e, yabancı para yükümlülüklerde ise zorunlu karşılık oranını yüzde 10’dan yüzde 11’e yükseltildi. Böylece likidite yabancı paradaki artışla 1.5 milyar dolar, TL’dekii artışla da 2.1 milyar TL azaltıldı.
1 Ekim’den itibaren yabancı para zorunlu karşılık oranlarına 5 Aralık 2008’ten beri faiz ödemeyen Merkez Bankası, Türk parası zorunlu karşılık oranlarına faiz ödemesi uygulamasına da 1 Ekim itibariyle son verdi.

Vadesiz mevduatta yıllık faiz yüzde 0.25’i geçmeyecek

MERKEZ Bankası, munzam karşılıklardaki uygulamanın etkinliğini sağlamak için, vadesiz mevduat faiz oranını da belirledi. Buna göre bankalarca, mevduata uygulanacak sabit veya değişken faiz oranları serbestçe belirlenecek.

Zorunlu karşılıkların değişmesi ne anlama geliyor

ZORUNLU karşılıklar piyasadaki para miktarının kontrol edilmesi amacı ile kullanılıyor. Munzam karşılıkların yükseltilmesi, artan kredi hacminin ve piyasadaki likiditenin frenlenmesi anlamına geliyor. Oranların düşürülmesi piyasadaki para miktarını artırırken, yükseltilmesi de düşürüyor.

Zorunlu karşılık tabanı genişletildi

FAİZLE ilgili düzenlemelerin yanı sıra, zorunlu karşılık tabanı da genişletildi. Bunun için, bankaların Merkez Bankası’yla ve birbirleriyle gerçekleştirdikleri repo işlemlerinden sağlanan fonlar dışında kalan yurtiçi ve yurtdışı tüm repo işlemlerinden sağladıkları fonları da zorunlu karşılığa tabi tutulacak.

Uygulanacak oranlar

Vadesiz, ihbarlı mevduatlar ve özel cari hesaplarda: Yüzde 8
1 aya kadar vadeli mevduatlar, katılma hesaplarında (1 ay dahil): Yüzde 8
3 aya kadar vadeli mevduatlar, katılma hesaplarında (3 ay dahil): Yüzde 7
6 aya kadar vadeli mevduatlar, katılma hesaplarında (6 ay dahil): Yüzde 7
1 yıla kadar vadeli mevduatlar, katılma hesaplarında: Yüzde 6
1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduatlar, katılma hesaplarında: Yüzde 5
Mevduat, katılım fonu dışındaki diğer yükümlülükler: Yüzde 8
Özel fon havuzlarında vadesine karşılık gelen yüzde 7 ve yüzde 5 Yabancı para yükümlülükler: Yüzde 11