SGK SUT tarifelerini güncelledi: Hastaneler ve hastalar için ne değişecek?

AHMET BERK YAKAR - FINANSINGUNDEMI.COM / ÖZEL HABER

Son yıllarda sağlık hizmetlerinde artan maliyetler ve yüksek enflasyon, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) sağlık hizmetlerine yönelik geri ödeme tarifelerinin reel değerini önemli ölçüde aşındırmıştı. Bu tablo, hem hastanelerin mali sürdürülebilirliği hem de sağlık hizmetlerinin sunumunda oluşabilecek yapısal riskler açısından tartışma yaratıyordu.

Resmî Gazete’de yayımlanan “Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ” ile SGK, genel sağlık sigortalılarının aldıkları tedaviler karşılığında hastanelere ödediği bedellerde artışa gitti. Düzenleme kapsamında, bazı hizmet ve tıbbi malzeme kalemlerinde geri ödeme tutarları güncellendi.

Söz konusu güncelleme, özellikle son iki yılda hızla yükselen maliyetler karşısında bu artışların yeterli olup olmadığı, kamu, üniversite ve özel hastaneler açısından etkilerinin nasıl ayrışacağı ve hastaların cebine doğrudan bir yansıması bulunup bulunmayacağı sorularını gündeme taşıdı.

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı, Sağlık Yönetimi Bölüm Başkanı Prof. Dr. Haluk Özsarı ise konuya ilişkin Finansın Gündemi’ne değerlendirmelerde bulundu.

Geri ödemelerdeki yetersizlik yapısal riskler doğurabilir

SGK’nın hastane ve eczaneler gibi sağlık hizmet sunucularına sağladığı geri ödeme mekanizmalarının dayanağının Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) olduğunu ifade eden Özsarı, SUT’un kamu sağlık sigortacılığı ve özel sağlık sigortası için ödemeye esas alınan fiyat listesi olduğunu söyledi. Prof. Dr. Özsarı, “Tamamlayıcı Sağlık Sigortası da, kamu sağlık sigortası olan Genel Sağlık Sigortası’nın ödediği fiyatın üstünü tamamladığı için SUT’tan etkilenmektedir” dedi.

Özsarı, sağlık hizmet sunucularının sadece enflasyon etkisiyle değil, fiyat tarifesi kapsamında geri ödenen her türlü sağlık hizmetinin maliyeti karşılamaması durumunda zarar ettiğini söyleyerek, şunları ekledi:

“Zarar eden kurum ise ya zararını hastadan fiyat farkı gibi yollarla kapatmak isteyecektir ya da sağlık hizmeti vermeyi bırakmak zorunda kalacaktır. Bu zarar, sadece özel sağlık kuruluşları için değil, Sağlık Bakanlığı hastaneleri ve üniversite hastaneleri için de geçerlidir ama kamusal sorumlulukları nedeniyle hizmetlerini durduramazlar. Özellikle yapısı nedeniyle üniversite hastanelerinin hizmet maliyetleri her zaman, diğer hastanelere göre daha yüksektir. Her iki durumda da, yapısal riskler doğabilir”

Hastaların, imkanları durumunda oluşan fiyat farkını cepten ödeyebileceğini aksi taktirde hizmete ulaşmakta sıkıntı çekebileceğini söyleyen Özsarı, “Cepten ödemede de kişilerin ödeyebileceği geliriyle ilişkili bir üst sınır vardır. Bu sınır aşıldığında, katastrofik sağlık harcaması olarak adlandırılan, yıkıcı sağlık harcamasına ulaşılabilir. Kamusal karar vericiler, bu durumun oluşmaması için sürekli önlem alır” ifadelerini kullandı.

Reel telafi mi, güncelleme mi?

SUT kapsamında yapılan bu artışların, son iki yıldaki sağlık enflasyonu dikkate alındığında bu durumun reel bir telafi mi yoksa gecikmiş ve sınırlı bir güncelleme mi olduğuna ilişkin değerlendirmelerde bulunan Prof. Dr. Özsarı şöyle konuştu:

“SUT fiyatlarındaki artışlar, klinik ve mali etkiye göre SGK tarafından düzenlenir. 5510 sayılı Kanun’da tanımlanan Sağlık Hizmetleri Fiyatlandırma Komisyonu bu konuda en üst karar vericidir. Sadece son iki yılda değil, SGK kurulduğundan bu yana fiyatların maliyetleri karşılamadığı her zaman ve zeminde bilinmekte ve söylenmektedir. Dolayısıyla konuya, reel bir telafi bakışı yerine güncelleme bakışı ile yaklaşmak daha doğru olacaktır.

Herhangi bir sağlık hizmetinin fiyat artışı veya SUT içine yeni eklenmesi söz konusu olduğunda, maliyet etkisi yani bütçeye getireceği yük karar vericiler için belirleyici olmaktadır. Bütçe büyüklükleri ile düşünmek zorunda olan karar vericiler için bundan daha doğal bir ölçüt de zaten yoktur. Önemli olan bunların veriye dayalı, hakkaniyet ölçüsü içinde ve hastalık yükü bakışıyla ilgili paydaşlarla birlikte önceliklendirilerek düzenlenmesidir.“

Hastanın cebine nasıl yansıyacak?

Kamuoyunda “vatandaşın daha az ödeyeceği” şeklinde algılanan düzenlemenin hizmet bazında farklılaştığını söyleyen Özsarı, söz konusu artışların tam anlamıyla bir “daha az ödeme” sonucu doğurmayacağını ancak alınan hizmetlerde ödenen fark ücretleri açısından pratik bir karşılığı olabileceğini ifade etti.

Özsarı, bu çerçevede SUT fiyatlarında yapılan artışların ardından hastanın cebinden “fark” olarak çıkan tutarın önceye kıyasla azalabileceğini belirterek, artışlara dair şu rakamları verdi:

“Yapılan artış yüzdeleri düşünüldüğünde, hizmete göre değişen bazı işlem oranları şu şekildedir;

-Yoğun bakım yüzde 55,
-Acil hemodiyaliz yüzde 35,
-Muayene yüzde 30,
-Kemoterapi yüzde 20,
-Yatak Hizmetleri yüzde 20,
-Laboratuvar yüzde 10.

Malzeme grubunda yapılan bazı artış yüzde oranları ise şu şekildedir;

-Beyin cerrahisi yüzde 35-40,
-Ortopedi yüzde 30,
-Omurga cerrahisi yüzde 30,
-Kardiyoloji yüzde 10,
-Kalp damar cerrahisi yüzde 10.”

Kamu, üniversite ve özel hastaneler açısından tablo

Prof. Dr. Özsarı, söz konusu artışın tüm sağlık kurumlarına fayda sağlayacağını söyledi. Yeterli olup olmayacağının ise ayrı bir tartışma konusu olduğunun altını çizen Özsarı, maliyetini kendi üstlenen özel sektörün bu faydadan daha az yararlanabileceğini belirtti.

Özsarı, kamu hastaneleri ve üniversite hastanelerinin ise zarar etseler dahi, kamusal sorumlulukları dolayısıyla hizmetlerini devam ettireceklerini vurguladı.

“Değer temelli sağlık hizmeti yaklaşımı”

Geri ödeme yöntemlerinde tek bir doğru olmadığını bildiren Prof. Dr. Özsarı, önemli olanın rasyonel bir bakışla hizmete göre en doğru yöntemin, ekosistemdeki ilgili paydaşların görüş ve önerilerini de alarak belirlemek olduğunu söyledi. Özsarı, konuyla ilgili, “Örneğin, son yıllarda pilot uygulamalarla dünyada hızla yaygınlaşan değer temelli sağlık hizmeti yaklaşıma aşamalı olarak geçmekte yarar olacaktır. Bu yöntemde, yapılan tedavinin hasta sağlığına yaptığı katkıya göre ödeme yapılması ve hastanın kendi sağlığını yönetme sorumluluğunun ödüllendirme yoluyla verilmektedir. Sigara içmeyenlerin primlerinde indirim yapılması bu kapsamda düşünülebilir.” dedi.

Tebliğde dikkat çeken diğer düzenlemeler

SUT değişikliği yalnızca ödeme tutarlarıyla sınırlı kalmadı. Resmî Gazete’de yayımlanan tebliğle birlikte, sağlık hizmetlerinin sunumuna ilişkin bazı teknik düzenlemeler de hayata geçirildi.

Buna göre, yurt dışı tedavilere ilişkin sağlık kurulu raporlarının hangi hastaneler tarafından düzenleneceği ve hangi merkezlerce teyit edileceği yeniden belirlendi. Yurt dışı tedavi süreçlerinde, Türkiye’nin sağlık alanında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelere öncelik verilmesi hükme bağlandı.

Ayrıca göz sağlığı alanında önemli bir değişikliğe gidildi. Aynı reçetede uzak ve yakın olmak üzere iki ayrı gözlük yazılması durumunda, hasta tercihine bağlı olarak çok odaklı gözlük bedelinin SGK tarafından karşılanacağı düzenlendi. Bununla birlikte, 18 yaş ve altındaki hastalar için hekimin reçete ettiği şekilde gözlük temin edilmesi zorunlu tutuldu.

SGK, hastanelere yapılan ödemeleri önemli oranda yükseltti