Reytingde daha iyi haberlerin eli kulağında

Uzun süredir eleştiri konusu olan Türkiye’nin reyting notu konusu, geçen hafta olumlu bir gelişmeye sahne oldu. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye'nin kredi notunu iki kademe birden yükselterek BB (+)'ya çıkarttı. Böylece Türkiye’nin yeni kredi notu ile “yatırım yapılabilir” seviye olan BBB-‘ye bir kademe yaklaşıldı. Fitch, yaptığı açıklamada not artışının Türkiye’nin global krize karşı göreli direncini, enflasyon, dış finansman ve politik risk konularındaki iyileşmeleri yansıttığını ifade etti. Global kriz ortamının henüz devam ettiği bir ortamda gelen bu not artırımı genel olarak olumlu karşılanmakla birlikte, yetersiz ve geç alınmış bir karar olarak değerlendiriliyor. Bu not artırımıyla Türkiye daha yeni Romanya, Guatemela, Kolombiya, Azerbaycan, Letonya, Mekodonya, Mısır, Panama gibi ülkelerin seviyesine yükseldi. Ancak Bulgaristan, Brezilya, Fas, Hırvatistan, Hindistan, Peru, Kazakistan ve global krizde “iflas” ettiği ilan edilen İzlanda’nın da altında. Yükselişe rağmen hala Bulgaristan, Hindistan’ın altında bir nota sahip olduğumuza dikkat çeken Shuaa Asset Managementın Türkiye Direktörü Afa Boran, “Yine de böyle haberler duymak güzel” diyor. Not arttı ama zaten Türkiye’nin piyasalarda işlem gören risk primi (CDS- Credit Default Spreads) notu, bizden daha yüksek olan birçok ülkeden daha düşük. Örneğin CDS’i yani risk pirimi Türkiye’den yüksek olan Bulgaristan, Macaristan, Kazakistan, Rusya ve Mısır’ın raytingleri hala Türkiye’den yüksek. Fitch’in not artırımından sonra Standart and Poor’s (S&P) ve Moody’s’in de Türkiye’nin notunu yükselteceği yönündeki beklentiler güçlendi. Ancak “sıfırcı hoca” olarak adlandırılan bu iki kurumun not artırımı için acele etmesi de beklenmiyor. 2002 sonrasındaki not artışlarına baktığımızda Fitch ile S&P’nin hemen hemen benzer hareket ettiklerinin görüldüğünü hatırlatan Garanti Yatırım Ekonomisti Gizem Öztok Altınsaç, “Fitch’i S&P de takip edecektir” diyor. Altınsaç, Moody’s’in ise not artışını yakın dönemde yapacağını düşünmüyor. Bu düşüncesini de Moody’s Başkan Yardımcısı Kristen Lindow’un yaptığı açıklamaya dayandırıyor. Lindow, söz konusu açıklamasında özellikle IMF ve mali kural gibi uygulamaların önemli olduğunu, ancak onlardan sonra not artışı gelebileceğinin altını çizmişti. Altınsaç’a göre S&P’nin not artışının ise Türkiye’nin temel dinamiklerinde önemli değişiklik olmadığı takdirde önümüzdeki 6-9 ay içinde olabilir. Neden yapmadılar? Akbank Başekonomisti Fatma Melek, Moody’sin ise Türkiye’nin kredi notunda yukarı yönlü bir değişiklik olabileceğini ancak iki kademelik bir artışın olası olmadığı yönündeki açıklamasına dikkat çekiyor. Söz konusu açıklamada Türkiye’de mali ve siyasi cephede hala riskler olduğunun altını çizen Moody’s, ayrıca mali disiplinin kararlılıkla uygulandığına ilişkin işaretler görmek istediklerini belirtti. Not artırımının piyasa için sürpriz olmadığını söyleyen TEB Portföy Genel Müdür Yardımcısı Mehmet Özkaya ise “Sürpriz olan iki not birden artırımın olması, iki not artırımı hiç olağan bir durum değil. Bu da kredi derecelendirme kurumlarının ne kadar geride kaldığının bir diğer emaresi” diyor. S&P ve Moody’s’in de yakın zamanda kredi artırımına gitme olasılığını “çok muhtemel” gören Özkaya, şöyle devam ediyor: “Şu ana kadar niye yapmadılar, bunu açıklamak zor. İyimser bir bakış açısı olarak belki şu söylenebilir: Bu kurumlar kriz sırasında ciddi bir kredibilite kaybına uğradılar. Bundan sonraki hareketlerini daha kontrollü yapmaları beklenebilir. Hükümet, IMF konusunu yıl sonuna kadar netleştireceğini ifade etmişti. Belki de IMF durumunun tam netlik kazanmasını bekliyor olabilirler. Ama IMF antlaşmasının olmaması durumunda dahi, bu kurumların kredi notunu artırması gerekir düşüncesindeyim.” “Gecikmiş karar” Akbank’tan Fatma Melek de not artırımının gecikmiş olduğunu düşünüyor. Zira riskleri azaltma açısından bankacılık sektörünün sağlam konumunun da belirleyici olduğunu belirten Melek, şunları söylüyor: “Kredi büyümesi, kredi-mevduat oranı ve yabancı para cinsinden kredilerin payı gibi bazı önemli risk göstergeleri açısından Türkiye ve gelişmekte olan Avrupa ülkelerini değerlendirdiğimizde, Türkiye’nin ekonomik koşullarındaki iyileşme ile birlikte kriz öncesi son beş yılda, yıllık ortalama yüzde 29 düzeyinde hızlı bir reel kredi büyümesi gerçekleştirdiğini görüyoruz. Ancak bu oran Rusya, Romanya, Ukrayna ve Kazakistan gibi ülkelerde yüzde 35-50 seviyesinde. Yüksek kredi büyümesi de birçok gelişmekte olan Avrupa ülkesinde kredi mevduat oranını yüzde 100'lerin -hatta bazı ülkelerde yüzde 200- üzerine taşıdı. Türkiye'de ise kredi mevduat oranı yüzde 75 seviyesinde; dolayısıyla mevduatımız kullandırdığımız tüm kredileri karşılayabilecek düzeyde." Kırılganlık arttı Bu gelişmeler bilançolarda yabancı para cinsinden riskleri artırırken, verilen kredilerin mevduatların çok üzerinde olmasının getirdiği finansal kırılganlık dış kırılganlığa (yurt dışı finansman ihtiyacına) dönüştü. Böylece Kazakistan, Romanya, Ukrayna ve Macaristan'da döviz cinsinden kredilerin toplam krediler içindeki payının yüzde 44-66 arasında değiştiğini söyleyen Melek, şu bilgileri veriyor: “Türkiye'de ise yüzde 28 seviyesinde. Türkiye'de hane halkının döviz cinsinden borçluluğu bulunmamakta… Tüm bu gelişmeler Türk bankacılık sektörünün krize hazırlıklı yakalandığını teyit ederken, Türkiye'nin riskini de düşük tutmuştur. Bu durumu zaten CDS primlerinden de görmekteyiz. 2007 yılı başını 100 (2007=100) kabul ettiğimizde Türkiye'nin CDS primleri 1.2 kat artarken Rusya, Polonya ve Macaristan’da ise 4 ile 10 kat arası arttı. Bu noktada Türkiye'nin Moody's (Ba3), Standard&Poors (BB-) kredi notlarına baktığımızda, notumuzun olması gerekenden düşük kaldığını değerlendirmekteyiz.” ANALİZ Notların ANLAMI Kredi derecelendirme kuruluşlarının reyting notu bir çeşit referans vermek gibi bir şey. Kredibilitesi yüksek ülkeler arasına girmek, 'güvenle yatırım yapılabilir'' vizesini almakla eş anlamlı. Genellikle AAA veya Aaa gibi notları güvenilir olanı, Baa3 ya da BBB- olanlar ise alt derece de olsa, ''Güvenle yatırım yapılabilir'' anlamına geliyor. Düşük kredibilitede olan spekülatif ülke ve kuruluşlara BB ya da Ba1'den B3 ve B-'ye kadar derece not veriliyor. Türkiye'nin, halen, Moody's'den Ba3, S&P'den BB (-) ve Fitch’den BB (+) notu bulunuyor. Kayhan Öztürk/ Ekonomist Türkiye'nin kredi notları Moody's Standard & Poor's Fitch A2 Bahreyn, G.Kore, Polonya A Bahreyn, Çek Cum., G. Kore, İsrail, Malta A Bahreyn, İsrail, Şili A3 G. Afrika, Malezya A- Malezya, Polonya, Yunanistan, Estonya A- Malezya, Polonya, Yunanistan Baa1 Karadağ, Meksika, Rusya, Tayland, Macaristan, Litvanya BBB+ G. Afrika, Meksika, Tayland BBB- Estonya, G. Afrika Baa2 Azerbaycan, Kazakistan, Tunus BBB Bulgaristan, Hırvatistan, Litvanya, Rusya, Tunus BBB Macaristan, Rusya, Tunus, Litvanya, Meksika, Tayland Baa3 Bulgaristan, Ermenistan, Hırvatistan, Brezilya, Hindistan. Letonya, Romanya, İzlanda BBB- Brezilya, Hindistan, İzlanda, Kazakistan, Kolombiya, Makedonya, Peru, Macirastan BBB- Brezilya, Bulgaristan, Fas, Hırvatistan, Hindistan, İzlanda, Peru, Kazakistan Ba1 Arnavutluk, El Salvador, Fas, Kolombiya, Kota Rika, Mısır, Panama, Peru BB+ Azerbaycan, Fas, Mısır, Panama, Romanya BB+ Türkiye (durağan) Azerbaycan, Guatemela, Kolombiya, Letonya, Mekodanya, Mısır, Panama, Romanya Ba2 Belarus, Guetemala, Endonazya, Papua Yeni Gine, Surinam, Ürdün BB Cook Adaları, Guatemala, Uruguay, Makedonya, Ürdün, Vietnam, El Salvador, Kosta Rika, Letonya BB Endonezya, Filipinler, Kosta Rika, El Salvador Ba3 Türkiye (pozitif), Filipinler, Uruguay, Vietnam BB- Türkiye (durağan), Endonezya, Filipinler, Gabon, Moğalistan, Sırbistan, Venazuela BB- Gabon, Lesotho, Nijerya, Sırbistan, Uruguay, Vietnam, Ermenistan B1 Fiji, Moğalistan B+ Bosna Hersek, Mozambik, Gana, Nijerya, Surinam B+ Gürcistan, İran, Venazuela, Sri Lanka, Gana B2 Bosna Hersek, Lübnan, Bolivya, Venazuela, Türkmenistan, Ukrayna B Gürcistan, Kenya, Paraguay, Sri Lanka, Belize B Moğalistan, Mozambik, Surinam, Bolivya B3 Arjantin, Pakistan, Paraguay, Belize B- Arjantin, Bolivya, Fiji, Lübnan, Madagaskar, Pakistan B- Arjantin, Ukrayna, Lübnan, Moldova, Ekvador Caa1 Küba, Jamaika CCC- Ekvador, Ukrayna CCC- Caa2 CCC Jamaika CCC Jamaika Caa3 Ekvador CCC- CCC-