Piyasalarda neler oluyor?

Merkez Bankası (MB) da, likiditeyi daraltıcı günlük para politikası uyguluyor.
Türkiye, bir süredir, ihracata dayalı büyüme modeli uyguluyor. Global finansal krizin etkisiyle dış pazarlardaki daralma sırasında da, iç piyasayı canlandırarak, sürdürülebilir bir büyüme olmasına da özen gösteriyor.
Global finansal krizin Euro Bölgesi ülkelerindeki olumsuz etkileri nedeniyle 2012 yılına ilişkin dünya ekonomik görünüm raporlarında ve ekonomi çevrelerinde yapılan yorumlarda, bu yılın ilk yarısının ekonomik açıdan sıkıntılı geçeceği ve dünya ekonomisinin durgunluğa gireceği belirtildi. Bizde de ekonomi yönetimi geçen yıl gerçekleşen yüzde 9,6'lük büyümenin sürdürülemeyeceğini ve 2012 yılında yüzde 4'lük büyüme hedeflendiğini belirtti. Bu çerçevede büyümede frene yumuşak basılmasını sağlayıcı bazı tedbirleri uygulamaya koydu. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankalara, vatandaşın kredi kartını kullanımını disipline edecek uygulamalar getirdi. Kredi kartı vadesini bir yılla sınırladı. Kredi kartının aylık dönem borcunun ödenmesi gereken asgari tutarını yüzde 25'e yükseltti. Buna benzer bazı kural değişiklikleriyle kredi kartı harcamalarına sınırlama getirildi. MB de, Euro Bölgesi'ndeki finansal krizin iç piyasaya yansımalarını da dikkate alarak enflasyonda düşüş trendini sürdürmek ve fiyat istikrarını korumak amacıyla para politikasında günlük ve hatta saatlik uygulamaları devreye koydu. Bu çerçevede bankalara yönelik faiz koridoru uygulamasına geçti. Döviz fiyatlarında istikrarlı seyirden taviz vermeme adına para politikası uygulamalarını "İstisnai Gün" ve "Normal Gün" olarak ikiye ayırdı. Bugünlerdeki gibi, global piyasalarda iyimserliğin arttığı günlerde para piyasalarında "Normal Gün" uygulamasıyla piyasalardaki likiditeyi bir miktar genişletiyor. Piyasa biraz nefes alıyor. Global piyasalarda tedirginliğin arttığı günlerde; yabancı yatırımcılardan ve bazı kurumlardan, açık pozisyon kapama amaçlı döviz talebiyle fiyatlar tırmanışa geçiyor. Böyle günlerde MB "İstisnai Gün" uygulamasıyla mevcut likiditeyi daraltarak döviz fiyatındaki tırmanışı frenliyor. MB; piyasayı ne öldürüyor, ne güldürüyor.
Geçen haftaki yazımda değindiğim gibi, hükümet cari açığı önleme adına "Tasarrufu Teşvik" düzenlemesi yayınladı. Önümüzdeki günlerde de yasalaşarak uygulamaya başlanacak. Türkiye'de hane halkı borçluluk oranı çok yüksek ve tasarruf oranı da Avrupa ortalamalarının oldukça altında. Kayıt altındaki tasarrufları artırmak amacıyla devlet desteği ve vergi indirimleri dahil bazı özendirici teşvikler verilecek.
Hükümetin bu yönde önemli bir adım attığı dönemde bankalar, harcamaları teşvik amacıyla kredi kartı müşterilerine telefonla mesaj bombardımanı yapıyor. Müşterilerini kredi kartı limitlerini artırma konusunda ısrarcı bir tavır sergileniyor. Ayrıca kredi kartı kullanımında taksitlendirmeyi 12 ayla sınırlandıran BDDK'nın uygulamasını; kredi kartı harcamalarında ödemeyi üç ay sonra başlatarak delmeye çalışıldığı gözleniyor. Bazı kuruluşlar vatandaşın kredi kartını bazı uygulamalara 12 ay taksitlendirerek kendilerine kazanç kapısı açtıkları da biliniyor.
Bu gelişmeler çerçevesinde vatandaşın kafası karışık. Hükümet ve MB uygulamalarına bakarak harcamalarını sınırlayarak tasarruf etmeye çalışıyor. Bankaların cazip tekliflerine kapılıp harcamak da istiyor. Ancak vatandaşın büyük bir kısmı kredi kartı sayesinde henüz kazanmadığı parayı harcıyor. Bu, sürdürülebilir değil. Ekonomi ne kadar istikrarlı olsa da, hane halkı borçluluk oranının yüksekliği, sosyal ve ekonomik olumsuzluklara zemin hazırlayabiliyor.
M. Ali Yıldırımtürk - ZAMAN