Para piyasalarında son durum

Uluslararası piyasalarda geçen hafta, küresel durgunluk riskinin artması, Avro Bölgesi'ndeki borç krizinin derinleştiğine yönelik kaygılar ve Avrupa bankalarının sermaye açığına ilişkin yaşanan tartışmaların etkisiyle sert iniş çıkışlar yaşanırken, altın fiyatları geriledi. ABD Doları ise önemli para birimleri karşısında değer kazandı. Haftanın son işlem gününde ABD ham petrolünün varil fiyatı da 82 dolar seviyelerinde işlem gördü.
Uluslararası Para Fonunun (IMF), İtalya ve İspanya'da baskı altındaki tahvil piyasalarına destek için Avrupa Finansal İstikrar Fonuna (EFSF) yardım edebileceği bildirildi. IMF'nin Avrupa Masası Direktörü Antonio Borges, ''EFSF, İtalya ve İspanya'dan tahvil aldığı zaman, IMF de yatırım yapabilir'' dedi.
Avrupa'nın finansal sektöründe güveni tazelemek için bankalar konusunda eşgüdümlü hareket etmeye ihtiyacı olduğunu söyleyen Borges, ''Bankaların başının dertte olduğunu ve bankaların zayıf olduğunu söylemiyoruz. Ancak Avrupa seviyesinde bir çalışmayla halledilebilecek büyük bir güven krizi var'' ifadesini kullandı.
Ekonomik faaliyetlerdeki bir tersine dönüş olasılığı nedeniyle 2012 yılında dünya genelinde bir resesyon riski bulunduğu gerçeğinin dışlanamayacağına dikkat çeken Borges, ''2012 yılı için hala bir büyüme tahminimiz var, ılımlı da olsa... Ancak faaliyetlerde bir tersine dönüş olabilir. Dolayısıyla resesyon riskini dışlamıyoruz. Sonuç olarak ekonomi politikalarımızı değiştirmek zorundayız'' dedi.
İngiltere Maliye Bakanı George Osborne, İngiliz ekonomisini güçlendirecek en büyük etkenin, avro krizinin çözümü olduğuna dikkat çekerek, Avro Bölgesi borç krizine çözüm bulunamamasının sadece İngiltere ve Avrupa için değil, tüm dünyanın ekonomisi için de kötü olacağını ifade etti.
Avrupa Birliği (AB) ve Brezilya, Avrupa'nın borç krizinin küresel piyasalarda yol açtığı endişeleri gidermek için eşgüdüm içinde hareket edilmesi çağrısı yaptı.
Brezilya Devlet Başkanı Dilma Rousseff, AB Konseyi ve Avrupa Komisyonu yetkilileriyle yaptığı toplantıdan sonra gazetecilere, ''Mevcut uluslararası durum karşısında ülkeler arasındaki siyasi koordinasyonun sağlanmasının önemli olduğunu'' söyledi.
Rousseff, ''Sorunun temelinde finansal sistemde etkin düzenlemenin olmayışı yatıyor'' dedi.
AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy da, ''Küresel ekonominin resesyona girmesinden kaçınmak için güçlü ve koordineli çaba gerekecek. AB ve Brezilya, resesyonun olmasını önlemek için Cannes'daki G-20 zirvesinde yakın işbirliği yapacak'' dedi.
Avrupa Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, bankaların sermaye artırımında eşgüdümlü çalışması çağrısında bulunarak, ''Üye ülkelere bankaların sermaye artırımında eşgüdümlü hareket etmelerini öneriyoruz ve böylece karşılaşabilecekleri toksik varlıkları başlarından savabilirler'' dedi.
ABD Hazine Bakanı Timothy Geithner ise, ''Avrupa'nın borç krizinin küresel ekonomik toparlanma için önemli risk teşkil ettiğini'' kaydetti.
ABD'li finansal kuruluşların AB ekonomilerinin karşı karşıya olduğu risklere maruz kalma olasılığını önemli ölçüde azalttığını belirten Geithner, krizin kötüleşmesinin ABD'de güvene zarar verebileceğini ve tüketici talebini zayıflatabileceğini kaydetti.
ABD Başkanı Barack Obama, Avrupalı yöneticilerin, borç krizinin çözümü için çabuk davranmaları gerektiğini belirterek, Kasımda yapılacak G20 zirvesinde sunmak üzere somut bir eylem planı hazırlamalarını istedi.
Avrupa'daki krizin ABD üzerinde ''çok reel'' bir etkisi olabileceğini söyleyen Obama, bunun Kongre'nin 447 milyar dolarlık istihdam planını onaylamasından daha acil olduğu değerlendirmesinde bulundu.
Başkan Obama ayrıca Çin'i, parası Yuan'ın değerini düşürmek için para piyasalarına müdahale ederek, dünya ticaret piyasalarını tahrif etmekle suçladı.
Avrupa ekonomisi
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, İtalya'nın ''Aa2'' olan devlet tahvili kredi notunu üç basamak birden düşürerek ''A2''ye çekti, kredi not görünümünü ise ''negatif'' olarak belirledi.
Kuruluştan yapılan açıklamada, not indirimine gerekçe olarak İtalya'daki politik belirsizlikler, düşük büyüme beklentileri ve ciddi boyutlara ulaşan borcun uzun vadede finansman riski gösterildi. Kararda ayrıca, ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 120'lerine ulaşan kamu borcunu azaltabilme riskinin artmasının etkili olduğuna da dikkat çekti.
Moody's, artan devlet tahvili faizleri ve bunların yükselttiği fonlama maliyetlerinin İtalyan şirketleri üzerinde yarattığı baskıyı gerekçe göstererek aralarında Eni ile UniCredit ve Intesa Sanpaolo bankalarının da bulunduğu İtalya'nın bazı büyük şirketlerinin notlarını da indirdi.
İtalya Başbakanı Silvio Berlusconi, Moody's'in İtalya'nın kredi notunu düşürmesini ''beklenen bir karar'' olarak değerlendirdi.
Öte yandan uluslararası kredi derecelendirme kurumu Fitch de mali krizden en çok etkilenen İtalya'nın uzun vadeli kredi notunu AA-'den A+'ya düşürdü. Açıklamaya göre, İtalya'nın notunun düşürülmesinde Avro bölgesinde yaşanan yoğun kriz temel alınırken, bu krizin ''mali ve ekonomik alanda İtalya'da şok etkisi yarattığı'' ifade edildi.
Fitch ayrıca, Avro Bölgesi'ndeki finansman krizinin yoğunluğu ve İspanya'daki özerk yönetimlerin kamu borç sorunları nedeniyle İspanya'nın uzun vadeli kredi notunu AA+'dan AA-'ye düşürdü. Fitch, İtalya ve İspanya'nın kredi notu görünümünü negatifte bıraktı.
Moody's, 12 İngiliz bankasının kredi notunu düşürdü.
Kuruluştan yapılan açıklamada, kararda, bankaların finansal anlamda sorunlu hale gelmesi durumunda İngiliz hükümetinin destek verme ihtimalinin az olmasının etkili olduğu belirtilerek, hükümetin sistematik olarak önemli finansal kuruluşlara destek vermeye devam edeceğini ancak büyük olasılıkla küçük kuruluşların batmasına izin verecek gibi göründüğünü vurguladı.
Kuruluş ayrıca, Portekiz'in kredi borcu, zayıf bir ekonomik büyüme beklentisi ve bankaların likit elde etmekte karşılaştıkları baskıları gerekçe göstererek, 9 Portekiz bankasının kredi notunu da düşürdü. Avrupa Merkez Bankası (ECB), yüzde 1,50 olan gösterge faiz oranını değiştirmedi.
ECB Başkanı Jean-Claude Trichet, Avro Bölgesi'nde ekonomik görünüme ilişkin yoğunlaşmış aşağı yönlü riskler bulunduğunu bildirdi.
Trichet, ekonomik görünümün, yüksek belirsizlik ve artan aşağı yönlü risklere maruz kalmaya devam edeceğine işaret ederek, finansal sektördeki dalgalanma ve belirsizliğin arttığına vurgu yaptı. Trichet, Avro Bölgesi bankalarına yönelik Kasım ve Aralık aylarında 12 ve 13 ay vadeli olağanüstü iki kredi operasyonu uygulamaya koyacaklarını ifade etti ve faiz oranları sabit olan söz konusu operasyonların büyüklüğünün sınırsız olacağını söyledi.
Trichet, Avrupa Merkez Bankası'nın 40 milyar avro büyüklüğünde teminatlandırılmış tahvil satın alma programı başlatacağına da işaret ederek, tahvil satın alma programının hem birincil hem de ikincil piyasalarda uygulanacağını ve söz konusu programın bu yılın Kasım ayında başlayacağını, gelecek yıl Ekim ayı sonuna kadar uygulanacağını bildirdi.
Öte yandan İngiltere Merkez Bankası da ülkenin mali sistemine 75 milyar sterlin daha pompalama kararı alırken, Merkez Bankası'nın Başkanı Mervyn King ülkenin belki de tarihinin en ciddi mali kriziyle karşı karşıya olduğunu söyledi.
King, ''Bu en büyüğü değilse bile en azından 1930'lardan sonra karşı karşıya olduğumuz en ciddi mali kriz'' dedi.
İngiltere Merkez Bankası faiz oranlarını da taban değer olan yüzde 0,5 oranında tutma kararı aldı.
Japonya Merkez Bankası (BoJ), yüzde 0-yüzde 0,1 aralığındaki gösterge faiz oranını değiştirmedi.
Bankadan yapılan açıklamada, küresel ekonomiye ilişkin kaygılara karşın Japonya ekonomisinin ılımlı bir toparlanmaya döneceğinin öngörüldüğüne dikkat çekilerek, ABD ekonomisi ve Avrupa'nın borç sorunlarını dikkatle izledikleri belirtildi.
Avrupa bankalarının sermaye sorunu
Almanya Başbakanı Angela Merkel, Berlin'de IMF Başkanı Christine Lagarde, Dünya Bankası Başkanı Robert Zoellick ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Genel Sekreteri Angel Gurria ile biraraya geldi.
Başbakan Merkel görüşmeden sonra Lagarde, Zoellick ve Gurria ile düzenlediği ortak basın toplantısında, ''Uzmanların, Avrupalı bankaların sermayelerini artırması tavsiyesi ciddiye alınmalı'' diyerek, Avrupa'nın borç krizinin ağırlaşmaya başlaması nedeniyle hükümetlerin Avrupalı bankaların finansal pozisyonunu güçlendirmesi gerektiğini söyledi.
Avrupa Birliği maliye bakanları, Yunanistan için kabul edilen ikinci kurtarma paketinin uygulanabileceğine dair kaygıların artması nedeniyle bankaları desteklemeyi kabul etti.
AB'nin Ekonomik ve Parasal İşlerden Sorumlu üyesi Olli Rehn, şimdiye kadar birlikte bankalara sermaye desteği verilmesine karşı çıkan maliye bakanlarında bir aciliyet algısı oluştuğunu söyledi.
AB'ye üye ülkelerde birçok unsurun yerine getirildiğini, Avrupa'da birlikte ve eşgüdümlü yaklaşıma ihtiyaç bulunduğu yönünde artan ortak bir görüş olduğunu belirten Rehn, ''Ek güvenlik payı sağlamak ve belirsizliği azaltmak için Avrupalı bankaların sermaye pozisyonları güçlendirilmeli'' dedi.
Avrupa Birliği, bankaların Yunanistan'ın iflasına hazırlık derecelerini ölçmek için stres testi hazırlığına başladı.
AB ekonomi ve maliye bakanları, Londra merkezli Avrupa Bankacılık Üst Kurumundan (EBA) Yunan tahvillerinin değerinin kırpılması halinde hangi ülke bankalarının ne kadar zarar edeceği hakkında ayrıntılı çalışma yapılmasını istedi.
AB'nin ayrıca Birlik genelinde, ülke riskleri nedeniyle zarar yazan bankalara sermaye enjeksiyonunda uygulanacak ortak kurallar üzerinde çalıştığı bildirildi.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody's, Fransız-Belçika ortaklığı Dexia bankasının kredi notunu olası indirim için izlemeye aldı.
Dexia bankasıyla ilgili kaygılara bankanın elinde büyük miktarda Yunan tahvili bulunmasının yol açtığı sanılıyor. Dexia'nın bilançosunda 3,4 milyar avro tutarında Yunan tahvili bulunuyor.
Deixa Yönetim Kurulu yaptığı acil toplantıdan sonra bilançosunda sorunlu aktiflerin yarattığı ''yapısal sorunları'' çözeceğini açıkladı ve Lüksemburg'daki ''Dexia Banque Internationale'' biriminin satışı için bir grup uluslararası yatırımcıyla görüşmelerin başladığını bildirdi.
Belçika Başbakanı Yves Leterme, Dexia'nın 113 milyar avroluk sorunlu aktiflerinin yeni oluşturulacak ''kötü'' bankaya aktarılacağını ve Fransa'yla birlikte mevduat sahiplerini ve kreditörleri koruma garantisi vereceklerini söyledi.
Yunanistan'ın borç sorunu
IMF, kurtarma paketi kapsamında Yunanistan'da yapılan gözden geçirmenin yakında olumlu sonuçlanmasını umduğunu, ancak görüşmelerin henüz bitmediğini bildirdi.
IMF'nin Yunanistan misyonu başkanı Poul Thomsen, ''İyi ilerleme kaydettik, ancak halen tartışılması gerekli önemli konular var. Kesinlikle halen sona ermesinden uzaktayız'' dedi.
Avro Bölgesi Maliye Bakanlarının Lüksemburg'da yaptığı toplantıda Yunanistan'a 110 milyar avroluk kurtarma paketinin 8 milyar avroluk kısmının verilip verilmeyeceği konusunda karar çıkmadı.
Avro Grubu Başkanı Juncker toplantıdan sonra yaptığı açıklamada, Yunanistan'a 8 milyar avroluk kredinin verilip verilmeyeceğine ilişkin kararın ekim ayı içinde verilmesini beklediğini söyledi.
Juncker, Avro Bölgesi maliye bakanlarının, özel sektörün Yunanistan için kabul edilen ikinci pakete katılımının genişletilmesini yeniden değerlendirdiğini söyledi.
Yunanistan için 109 milyar avroluk ikinci paketin kabul edildiği temmuz ayındaki anlaşmaya göre, özel sektör elindeki Yunan tahvillerinin yüzde 21'ini zarar kaydetmeyi kabul etmişti.
Bu arada toplantıda Finlandiya'nın EFSF katkıda bulunması için teminat almasına olanak sağlayan bir anlaşmaya varıldığı belirtildi.
Yunanistan Maliye Bakanı Evangelos Venizelos, bütçe açığının daraltılması çerçevesinde alınan önlemlere yenilerinin eklenmeyeceğini söyledi.
ABD ekonomisi
ABD Merkez Bankası Başkanı Ben Bernanke, Fed'in, zayıf istihdam piyasası ve Avrupa'daki finansal sıkıntılardan kaynaklı kırılgan ekonomik büyümeye yardımcı olmak için daha fazla adım atmaya hazır olduğunu söyledi.
Bernanke, ''Komite, ekonomideki gelişmeleri yakından izlemeye devam edecek ve fiyat istikrarı bağlamında güçlü ekonomik toparlanmayı ilerletmek için uygun biçimde daha fazla adım atmaya hazır olacak'' dedi.
Zayıf istihdam büyümesinin tüketici güvenini düşürdüğü gözönüne alındığında Kongre'nin toparlanmaya zarar verebilecek şekilde harcamaları çok hızlı azaltmaktan kaçınması gerektiğine işaret eden Bernanke, ancak aynı zamanda Kongre'nin uzun vadede bütçe açığını azaltmakla mücadele ettiğini ifade etti.
ABD Çalışma bakanlığı'nın verilerine göre, eylül ayında tarım dışı istihdam 103 binle beklentilerin üzerinde arttı. Ağustos ayında yüzde 9,1 olan işsizlik oranı beklentiler doğrultusunda eylül ayında da aynı seviyede kaldı. Eylül ayında işsiz sayısı 14 milyon oldu. ABD'de geçen hafta işsizlik maaşı başvuruları da 6 bin artarak 401 bin oldu.
Döviz piyasası
ABD dolarının, uluslararası döviz borsalarında önemli para birimleri karşısında, Pazartesi günü açılış ve Cuma günü kapanış değerleri şöyle oldu:
PARA BİRİMİ PAZARTESİ CUMA
----------- --------- ---------
Japon Yeni 76,79 76,73
İsviçre Frangı 0,9109 0,9267
Kanada Doları 1,049 1,0393

Londra döviz piyasasında pazartesi günü 1,3335 dolardan açılan avro, cuma kapanışta 1,3376 dolara yükseldi.
Aynı borsada pazartesi günü 1,5513 dolardan açılan İngiliz sterlini ise cuma kapanışta 1,5563 dolar oldu.
New York borsasında, altının ons fiyatı pazartesi günü 1.656,00 dolardan kapanırken, cuma günü kapanışta 1.634,50 dolara geriledi.
ABD, Avrupa ve Asya borsaları
ABD'de dün New York Borsası'nda Dow Jones Endeksi yüzde 0,2 (20,21 puan) değer kaybederek, haftayı 11.103,12 puandan kapattı. Standard and Poor's 500 Endeksi aynı gün yüzde 0,8 (9,51 puan) azalarak 1.155,46 puan, Nasdaq Bileşik Endeksi ise yüzde 1,1 (27,47 puan) azalarak 2.479,35 puan oldu.
Dow Jones Endeksi haftanın tamamında yüzde 1,7, Standard & Poor's 500 Endeksi yüzde 2,1, Nasdaq Bileşik Endeksi ise yüzde 2,6 oranında değer kazandı.
Avrupa'da borsalar haftanın son işlem gününde yükselişle kapandı.
Londra Borsası'nda FTSE-100 Endeksi yüzde 0,23 (12,14 puan) değer kazanarak 5.303,40 puandan, Frankfurt Borsası'nda Dax Endeksi yüzde 0,54 (30,45 puan) artarak 5.675,70 puandan ve Paris Borsası'nda Cac 40 Endeksi de yüzde 0,66 (20,19 puan) artarak 3.095,56 puandan haftayı kapattı.
Avrupa'da ayrıca İspanya'da Madrid Borsası'nda IBEX 35 Endeksi yüzde 1,08, İtalya'da Milano Borsası yüzde 1,29, Hollanda'da Amsterdam Borsası'nda AEX Endeksi yüzde 0,87 oranında değer kazanırken, Brüksel Borsası yüzde 0,42 oranında değer kaybetti.
Asya'da borsalar, haftanın son işlem gününde Avrupalı finans liderlerinin bölgenin sorunlu bankalarını destekleyecekleri yönündeki açıklamalarıyla değer kazandı.
Japonya'da Tokyo Borsası'nın temel göstergesi Nikkei 225 Endeksi yüzde 0,98 (83,60 puan) artarak 8.605,62 puandan günü tamamladı.
Asya'da ayrıca Hong Kong Borsası yüzde 2,90, Güney Kore Borsası yüzde 2,90, Tayvan Borsası yüzde 1,12, Singapur Borsası yüzde 1,67, Tayland Borsası yüzde 1,36, Avustralya Borsası yüzde 2,25 ve Endonezya Borsası yüzde 1,91 ve Hindistan Borsası'nda BSE Sensex 30 Endeksi yüzde 3,1 arttı.
Çin'de tatil nedeniyle dün piyasalarda işlem yapılmadı.
Petrol fiyatları
Haftanın son işlem gününde ABD ham petrolünün Kasım ayı teslimi varil fiyatı 82 dolar ve Londra Brent tipi ham petrolün Kasım ayı teslimi varil fiyatı 105 dolar seviyelerinde kapandı.
Hafta başında da yaklaşık 78 dolardan işlem görmeye başlayan Batı Teksas tipi ham petrolünün varil fiyatı Kasım ayı teslimi Cuma günü de 82,98 dolardan kapandı.
Londra Brent tipi ham petrolün Kasım ayı teslimi varil fiyatı ise haftanın son işlem gününde 15 sent artarak 105,88 dolara yükseldi.
Batı Teksas tipi ham petrolünün varil fiyatı haftanın tamamında yüzde 4,7, Brent tipi ham petrolün varil fiyatı da yüzde 3 oranında değer kazandı.