Ortalık toz duman!

Merkez Bankası Başkanı dün sabah CNBC-e’de Servet Yıldırım’ın sorularını cevapladı. Özet ile “Gerekirse, faizi daha da indiririz, piyasaya daha fazla TL ve döviz veririz... Durgunluk tehlikesi az, enflasyon yüzde 5.5 dolayında cari açık yüzde 9 dolayında olur” dedi.
Merkez Bankası’nın uzun süre “yüksek faiz, ucuz kur” politikasında ısrar ettikten sonra şimdilerde ne olur ise olsun faiz ucuz olsun arayışına girmesi olumlu bir değişimdir.
Merkez Bankası’nın yüksek faizi sevmesinin 2 önemli nedeni vardı.
Önce faiz düşük olursa, paranın TL’den dövize gitmesinden, dövizin tükenmesinden ve fiyatının artmasından korkulurdu. Bu nedenle de özellikle kriz zamanları faiz yükseltilebileceği yere kadar yükselirdi.
Yüksek faiz dışarıdan sıcak parayı çekmekte kullanılırdı. (Günümüzde de kullanılıyor) Yüksek faiz cazibesinde sıcak para girişi artıkça döviz ucuzlar, ucuz dövizle yapılan ithalat içeride enflasyonun gerilemesine destek verirdi. Başkan dün “Yağmur yağsa da, yağmasa da” faizi ucuzlatacaklarını söyledi. Başkana göre:
- Ülkeler krizi frenlemede başarılı olurlarsa kriz kontrol altına erken alınır. Bu durumda başka ülke paraları gibi TL de değer kazanır.
- Krizin kontrol altına alınmasında gecikilirse başka ülke paraları gibi TL de değer yitirir.
Bu değerlemeden sonra ekliyor: Her iki durumda da Merkez Bankası faiz indirir. Başkan konuşurken dolar 1.75 TL, euro 2.50 TL dolayında alınıp satılıyordu. Başkan, faiz indiriminin TL’nin değeri üzerinde baskı yapmadığını, TL’si değerinin makul bir rakamda kalacağını belirtti. Başkana göre enflasyon bu yıl yüzde 5.5 dolayında kalır. Cari açık (döviz açığı) 70-75 milyar dolar olur. Milli gelirin yüzde 9’u büyüklüğüne ulaşır.
Ucuz faiz
Ucuz faiz borçluları sevindirir. Türkiye’de en büyük borçlu devlet. Yılda 47.5 milyar TL faiz ödüyor. Ucuz faiz yatırımcıları, üreticileri sevindirir. Ev kredisi konut kredisi kullananları sevindirir. Ekonomide canlılık artar.
Ucuz faiz, içerideki tasarruf sahiplerini üzer. Enflasyonun altında kalan faiz karşısında nakit birikimleri erir: Ama daha da önemlisi, faiz için ülkeye giren sıcak dövizin musluğunun kısılmasına neden olur. Sıcak döviz girişi yavaşlayınca döviz fiyatı artmaya başlar. (Benim gibi sırtında yumurta küfesi olmayanlar bunu alkışlar. Çünkü bu cari açığı küçültecek tek ilaçtır.) Ama döviz fiyatı hazmedilemeyecek boyutta artar ise, o zaman döviz borçluları ayakta kalamaz. Önce bankalar sonra ekonomi sallanır.
İşte bunun içindir ki faizi indirmenin de bindirmenin de bir sınırı vardır. Ölçünün kaçmaması gerekir.
Fakat Başkan güvence veriyor “Kurda korkulan olmaz. Serbest kur rejimi işliyor. TL’nin fazla değerlenmesi (döviz fiyatının daha çok artması) makul görünmüyor. Şu anda TL üzerinde aşırı değerleme baskısı yok. Durgunluk ihtimali yüksek değil. Cari açıkta hızlı iyileşme bekleyişi var” diyor. (Anadolu deyimiyle “Yeme de yanında yat”! Bundan iyisi can sağlığı)
Ayşe Hanım ne yapsın?
Bu yazıyı okuyanlar... “Uzun uzun anlattın... Kısaca söyle bakalım Ayşe Hanım Teyzen, Ali Rıza Bey Amcan ne yapsın?” diye sual eyleyecekler. Ben de onları cevaplayacağım.
Diyeceğim ki, “Ortalığı toz duman kapladığında onların yapabileceği hiçbir şey yoktur. Bu tür kargaşada alıp satarak para kazanmaya kalkmanın riski büyüktür. Hele hele kimseye al da denilemez, sat da denilemez. Krizdeki kargaşayı kâra dönüştürmek küçük yatırımcıların yapabileceği bir şey değildir. Ava gitmeye kalkan avlanır. Perişan olur.”
Güngör Uras - Milliyet