Netanyahu'ya 'Somaliland' kararı için tepki yağıyor

Ortadoğu'da barışı tehdit eden İsrail, bu kez Afrika Boynuzu'nu karıştııyor. İsrail, Somali'den tek taraflı olarak ayrıldığını ilan eden Somaliland'ı "ülke" olarak tanıdığını duyurdu.

Başbakanlık Basın Ofisi'nden yapılan yazılı açıklamada, İsrail'in Somaliland'ı "bağımsız bir ülke olarak" tanıdığı belirtildi.

Başbakan Binyamin Netanyahu, Dışişleri Bakanı Gideon Saar ve Somaliland'ın sözde Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullahi'nin karşılıklı olarak "tanıma kararını" imzaladıkları ifade edildi.

Açıklamada ayrıca Netanyahu ve Abdullahi'nin "tanıma kararı" belgesini imzalarken yaptıkları görüntülü görüşme de paylaşıldı.

Bu karardan dolayı mutlu olduğunu dile getiren Netanyahu, Abdullahi'yi resmi ziyaret için İsrail'e davet etti.

Netanyahu, Somaliland'ın İsrail ile ilişkileri normalleştirmenin yolunu açan "Abraham Anlaşmaları"na katılma talebini de ay sonunda yapılması öngörülen görüşmede ABD Başkanı Donald Trump'a ileteceğini kaydetti.

İsrail, Somiland'ı tanıyan ilk ülke oldu.

İsrail'in Yemen'deki Husilere karşı Somaliland'a ilgi duyduğu ileri sürüldü
Yedioth Ahronoth gazetesinin haberinde, Somaliland'ın Gazze'de ateşkesin sağlanmasından önce, Filistinlileri bölgeden sürgün etmeyi amaçlayan İsrail'e 1 milyon Gazzeliyi kabul etmeye hazır olduğunu ilettiği aktarıldı.

İsrail'in Somaliland'a Afrika Boynuzu'ndaki uzun sahil şeridi ve stratejik konumu sebebiyle ilgi duyduğu, bu ilginin en önemli nedenlerinden birinin de Yemen'e yakınlığı olduğu yorumu yapıldı.

"İsrail'in Somaliland ile ilişkilerini güçlendirmesi, Husilerle mücadelede bir tür güç çarpanı oluşturmaktadır." iddiasında bulunulurken, Gazze'deki ateşkese rağmen Husilerin bölgedeki deniz ulaşımı açısından tehdit oluşturduğu ileri sürüldü.

Mossad etkili oldu

Tel Aviv'in Somaliland'ı tanımasında İsrail dış istihbarat servisi Mossad'ın arka planda önemli bir rolü olduğuna ve Mossad'ın bölgede uzun yıllardır faaliyet gösterdiğine işaret edildi.

Bugün açıklanan karşılıklı tanıma kararı "İsrail'in diplomatik ilişkisi olmayan ülkelerle perde arkasından ilişkilerini sürdürmesinden sorumlu olan Mossad tarafından oluşturulmuştur." ifadeleri kullanıldı.

Karşılıklı tanımanıın, İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar'ın koordinasyonunda taraflar arasında aylarca süren yoğun ve gizli görüşmelerin ardından duyurulduğu ve ilk toplantının nisanda yapıldığı belirtildi.

Saar, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından yaptığı açıklamada, "Geçtiğimiz yıl boyunca, kapsamlı ve sürekli diyalog temelinde İsrail ile Somaliland arasında ilişkiler kuruldu." ifadesini kullandı.

Somaliland, İsrail'in tanıma kararından memnun

Somaliland Başkanı Abdirahman Mohamed Abdillahi, yaptığı yazılı açıklamada, İsrail'in söz konusu kararının, Somaliland’in uzun yıllardır sürdürdüğü uluslararası meşruiyet arayışında önemli bir dönüm noktası olduğunu öne sürdü.

"İsrail'in Somaliland’ın egemenliğini ve bağımsızlığını resmen tanıma yönünde aldığı tarihi ve ilkesel kararı memnuniyetle karşıladıklarını" belirten Abdillahi, İsrail’in tanıma kararının ardından Somaliland’in bölgesel ve küresel barış vizyonu doğrultusunda İbrahim Anlaşmaları’na katılma niyetini ortaya koyduğunu kaydetti.

Ankara'dan tepki

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli, İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanıdığı yönünde yaptığı açıklamanın Tel Aviv yönetiminin hukuk dışı eylemlerinin yeni bir örneğini teşkil ettiğini bildirdi.

Keçeli, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından konuya ilişkin değerlendirmede bulundu.

"İsrail'in, Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanıdığı yönünde yaptığı açıklama, (İsrail Başbakanı Binyamin) Netanyahu hükümetinin bölgesel ve küresel düzeyde istikrarsızlık yaratmayı hedefleyen hukuk dışı eylemlerinin yeni bir örneğini teşkil etmiştir." ifadesini kullanan Keçeli yayılmacı politikalarını sürdüren ve Filistin Devleti'nin tanınmasını engellemek için her türlü çabayı gösteren İsrail'in bu adımının Somali'nin iç işlerine açık bir müdahale niteliği taşıdığını vurguladı.

Keçeli, Somali Federal Cumhuriyeti ve Somaliland bölgesinin geleceğine ilişkin kararların, tüm Somalililerin iradesini yansıtacak şekilde alınması gerektiğinin altını çizerek, Türkiye'nin Afrika Boynuzu'nda barış ve güvenliğe önem verdiğini hatırlattı.

Dışişleri Sözcüsü ayrıca, Ankara'nın Somali'nin toprak bütünlüğünü "kararlılıkla desteklediğini" kaydederek, Somali halkının yanında olmanın sürdürüleceği mesajını verdi.

Mısır Somali, Cibuti ve KİK'ten kınama

Mısır, Somali, Cibuti ve Körfez İşbirliği Konseyi (KİK), İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanımasını kınadı.

Mısır Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamaya göre, Dışişleri Bakanı Bedr Abdulati, bugün Somali Dışişleri Bakanı Abdüsselam Abdi Ali, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Cibuti Dışişleri Bakanı Abdulkadir Hüseyin Ömer ile telefon görüşmeleri gerçekleştirdi.

Açıklamaya göre görüşmelerde, İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanıyan kararının tamamen reddedildiği ve kınandığı belirtilerek, Somali'nin birliği, egemenliği ve toprak bütünlüğüne tam destek vurgusu yapıldı.

Somali'nin egemenliğini ihlal edecek veya ülkedeki istikrarın temellerini sarsacak her türlü tek taraflı eylemin reddedildiği, Somali devletinin meşru kurumlarının desteklendiği ve Somali devletinin birliğine aykırı paralel oluşumlar dayatma girişimlerinin reddedildiği kaydedildi.

Bir devletin topraklarının bazı bölümlerinin bağımsızlığının tanınmasının tehlikeli bir emsal teşkil ettiği ve uluslararası barış ile güvenliğe, uluslararası hukukun yerleşik ilkelerine ve Birleşmiş Milletler Şartı'na karşı tehdit oluşturduğu belirtildi.

Devletlerin birliğine, egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygının uluslararası düzenin istikrarının temel direği olduğu ve hiçbir bahane altında tehlikeye atılamayacağı veya göz ardı edilemeyeceği, ayrıca uluslararası meşruiyete aykırı ve güvenlik, istikrar ve kalkınmayı sağlama fırsatlarını baltalayan yeni bir gerçeklik dayatma veya paralel oluşumlar yaratma girişimlerinin reddedildiği teyit edildi.

Öte yandan KİK Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Budeyvi de yayımladığı açıklamada, İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanıyan kararını şiddetle kınadığını ve reddettiğini ifade etti.

Budeyvi, İsrail'in bu eyleminin uluslararası hukuk ilkelerine yönelik ciddi bir tecavüz ve Somali'nin egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün açık ihlali olduğunu vurguladı.

KİK Genel Sekreteri, söz konusu tanımanın, Afrika Boynuzu bölgesindeki istikrarın temellerini sarsacak ve bölgedeki uluslararası barış ve güvenliği güçlendirmeyi amaçlayan bölgesel ve uluslararası çabalara aykırı olarak daha fazla gerilim ve çatışmaya yol açacak tehlikeli bir emsal teşkil ettiğini belirtti.

Budeyvi, KİK ülkelerinin, Somali'nin güvenliğini, istikrarını, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü destekleyecek her konuda Mogadişu yönetiminin yanında yer aldığını belirtti.

Uluslararası topluma, İsrail'in uluslararası meşruiyeti zayıflatmayı ve uluslararası uzlaşmaya ve BM kararlarına aykırı siyasi gerçekleri dayatmayı amaçlayan icraatlarını reddetmeleri çağrısı yapan Budeyvi, devletlerin güvenliğini istikrarsızlaştıracak veya ulusal birliklerine zarar verecek herhangi bir oluşumun veya eylemin tanınmaması gerektiğini kaydetti.

Suudi Arabistan: Tek taraflı ayrılıkçı fiilleri güçlendiren adım

Suudi Arabistan, İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanımasını "tek taraflı ayrılıkçı fiilleri güçlendiren adım" olarak nitelendirdi ve Somali'nin birlik ve egemenliğine desteğini açıkladı.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Somali'nin egemenliğine, birliğine ve toprak bütünlüğüne tam destek verildiği bildirildi.

İsrail ile Somaliland bölgesi arasındaki karşılıklı tanıma bildirisinin, uluslararası hukuku ihlal eden tek taraflı ayrılıkçı fiilleri güçlendirdiği kaydedildi.

Açıklamada, Somali'nin birliği aleyhinde paralel oluşumlar dayatma girişimlerinin reddedildiği vurgulandı.

Filistin: Somaliland kararı Araplar için tehdit

Filistin, "bölgenin ve Arap ülkelerinin güvenliğine yönelik tehdit" olarak nitelediği İsrail'in Somaliland bölgesini tanımasını reddetti.

Filistin Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Filistin'in Somali'nin birliğine, egemenliğine ve siyasi bağımsızlığına tam desteği ifade edildi.

İsrail'in Somaliland'i tanıması ve ayrılıkçılığı destekleyen, Somali'nin egemenliğini ve birliğini ihlal eden, istikrarını zayıflatan her türlü adımın reddedildiği açıklamada, söz konusu tanımanın, "başta Orta Doğu ve Arap ülkelerinin güvenliği olmak üzere İsrail'in sömürgeci bir güç olarak uluslararası barışı ve güvenliği baltalama girişimlerinin bir parçası" olduğuna dikkati çekildi.

Açıklamada, tanımanın bölgesel bir tehdit oluşturduğu ve bölgeyi istikrarsızlık içinde tutmayı sürdürdüğü kaydedilerek, "İsrail, özellikle Gazze Şeridi'ndekiler olmak üzere Filistin halkını yerinden etmek için Somaliland'i bir hedef ülke olarak kullandı." ifadesi kullanıldı.

Somali hükümetinden sert tepki

Somali Federal Cumhuriyeti, ülkenin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün tartışmaya açık olmadığını vurgulayarak, Somaliland’i tanıyan İsrail'e sert tepki gösterdi.

Somali Dışişleri ve Uluslararası İşbirliği Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Somali’nin egemenliği, ulusal birliği ve toprak bütünlüğünün, Somali Federal Cumhuriyeti Geçici Anayasası, Birleşmiş Milletler Şartı ve Afrika Birliği Kurucu Senedi’nde güvence altına alındığı vurgulandı.

İsrail’in Somali’nin kuzeyine ilişkin tanıma anlamına geldiği belirtilen adımının, Somali’nin egemenliğine yönelik hukuka aykırı bir girişim olduğu aktarılan açıklamada, bu adımın kesin bir dille reddedildiği kaydedildi.

Açıklamada, Somaliland'in, Somali Federal Cumhuriyeti’nin egemen topraklarının ayrılmaz ve devredilemez bir parçası olduğunun altı çizildi.

Somali’nin tek ve bölünmez bir egemen devlet olduğuna dikkati çekilen açıklamada, hiçbir dış aktörün ülkenin birliğini veya toprak yapısını değiştirme yetkisi ya da meşruiyetinin bulunmadığı ifade edildi.

Açıklamada, Somali’nin birliği, yönetimi ve anayasal düzenine ilişkin tüm meselelerin yalnızca Somali halkının yetkisinde olduğu, bu konuların ancak hukuka uygun ve barışçıl yollarla çözülebileceği vurgulandı.

Filistin halkının kendi kaderini tayin hakkı başta olmak üzere meşru haklarına yönelik ilkesel desteğinin yinelendiği açıklamada, işgal ve zorla yerinden etme gibi uygulamalar reddedildi.

Açıklamada, Filistin halkının vatansız bırakılmasının kabul edilemez olduğu bildirildi.

Ülke toprakları üzerinde yabancı askeri üs kurulmasına veya ülkeyi vekalet savaşlarına sürükleyecek herhangi bir düzenlemeye izin verilmeyeceğine işaret edilen açıklamada, bu tür girişimlerin Afrika Boynuzu, Kızıldeniz ve Aden Körfezi çevresinde barış ve istikrarı tehdit ettiği, Eş-Şebab ve DEAŞ gibi terör örgütlerinin bu durumdan faydalanabileceği uyarısında bulunuldu.

Açıklamada, uluslararası toplumla karşılıklı saygı ve uluslararası hukuka bağlılık temelinde ilişkileri sürdürme kararlılığı yinelendi.

Somali’de merkezi devlet yapısının 1991’den sonra zayıfladığı, bu dönemde Somaliland bölgesinin tek taraflı bağımsızlık ilan ettiği hatırlatılan açıklamada, ancak bu ilanın uluslararası toplum tarafından tanınmadığı kaydedildi.

Katar ve Yemen'den tepki

Katar ve Yemen, İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanımasını, "tehlikeli bir emsal ve uluslararası hukuk ilkelerine aykırı tek taraflı bir eylem" olarak değerlendirerek reddetti.

Katar Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada, Katar'ın, Somali'nin birliğini zayıflatacak paralel oluşumlar yaratmayı veya dayatmayı amaçlayan her türlü girişimi reddettiği belirtildi.

İsrail makamları ile Somaliland bölgesi arasındaki karşılıklı tanıma, "uluslararası hukuk ilkelerine aykırı, tek taraflı ve tehlikeli bir emsal teşkil eden, Somali'nin egemenliğine, birliğine ve toprak bütünlüğüne tecavüz anlamına gelen bir eylem" olarak değerlendirildiği açıklamada, Katar'ın Somali devletinin meşru kurumlarını tam desteklediği ve güvenliği ile istikrarını korumaya ve halkının çıkarlarını savunmaya önem verdiği kaydedildi.

Katar'ın Somali'nin egemenliği, birliği ve toprak bütünlüğü konusundaki kararlı ve destekleyici duruşu yinelenerek, uluslararası hukuka uyulması ve uluslararası meşruiyet kararlarına saygı gösterilmesi çağrısı yapılan açıklamada, Afrika Boynuzu bölgesinde güvenlik ve istikrarın korunması için uluslararası düzeyde koordineli çabalara ihtiyaç duyulduğuna işaret edildi.

Yemen Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan yazılı açıklamada da Yemen'in, Somali'nin egemenliğine, birliğine ve toprak bütünlüğüne tam destek verdiği ifade edildi.

Somali'nin ulusal birliğini tehlikeye atacak veya egemenliğine aykırı bir oldubitti dayatmaya çalışacak her türlü önlem ve uygulamanın reddedildiği aktarılan açıklamada, "İsrail makamları ile Somaliland bölgesi arasında yapılan her türlü bildiri, anlaşma veya karşılıklı tanımayı reddediyoruz; zira bu, uluslararası hukuk ilkelerinin açık bir ihlalidir." denildi.

Trump da yüz vermedi

New York Post gazetesinde, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Somaliland'in bağımsızlığını tanımasının ardından ABD Başkanı Donald Trump'ın aynı adımı atmaya henüz hazır olmadığına ilişkin haber yer aldı.

New York Post gazetesinin haberine göre Trump, gazeteye telefonla verdiği röportajda, Netanyahu'nun adımının aynısını atmaya hazır olmadığını dile getirdi.

Trump, Somaliland'in bağımsızlığının tanınması konusunda, "Her şey çalışma altında. Bu konuyu çalışacağız. Birçok şey üzerinde çalışıyoruz ve muhteşem kararlar veriyorum, bunlar da doğru kararlar." ifadelerini kullandı.

Trump, "Somaliland'i bilen var mı gerçekten?" diye sordu.

Somaliland krizi

Somaliland, 1991'de Somali'den tek taraflı olarak ayrıldığını ilan etti ancak uluslararası toplum tarafından bağımsız bir devlet olarak tanınmadı.

Somali ise Somaliland'ı ülkenin ayrılmaz parçası olarak görüyor ve bölgeyle ilgili tüm uluslararası anlaşmaların yalnızca Mogadişu yönetiminin yetkisinde olduğunu vurguluyor.

Son olarak, tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland ile Etiyopya arasında 1 Ocak 2024'te imzalanan mutabakat zaptı, bölgesel tansiyonu artırmıştı.

Etiyopya'nın Somaliland'ı bağımsız bir ülke olarak tanımaya hazırlanması ve Somaliland'ın Etiyopya'ya denize erişim imkanı sağlamayı öngören adımları, Somali yönetiminin sert tepkisine ve diplomatik krize yol açmıştı.

Arap Birliği, Afrika Birliği, Kenya ve Cibuti'nin krizi aşmaya yönelik girişimleri sonuçsuz kalmıştı.

Türkiye'nin tarafları Ankara Süreci kapsamında bir araya getirmesiyle tansiyon düşerken, son olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde 11 Aralık'ta Ankara'da gerçekleştirilen görüşmelerde, sorunun çözümüne yönelik mutabakata varılmıştı.

Mutabakata göre, Somali'nin toprak bütünlüğü teyit edilirken, Etiyopya'nın denize erişim taleplerinin her iki tarafın da kazançlı çıkacağı işbirliği sürecine dönüştürülmesi benimsenmişti.

Netanyahu’dan İran planı: Trump’ı müdahaleye ikna etmeye çalışacak

Trump Somalililere 'çöp' dedi