Merkez Bankası başardı mı?

2010 yılbaşından ekim ayına dek yüzde 8.9 ortalamayla seyreden tüketici fiyatları, son iki ayda gıda fiyatlarındaki sert düşüşle yıl sonunda yüzde 6.4’e geriledi. Merkez Bankası enflasyon hedefini tutturmuş oldu.
2009 yılını içine alan küresel resesyonda talep çökmesiyle yüzde 7.5’lik hedef, yüzde 6.53’lük gerçekleşmeyle tutturulmuştu. 2009 içinde ortalama enflasyon yüzde 6.28 oldu. 2010 yılında toparlanmayla beraber tanık olduğumuz enflasyon görünümü, aşırı dalgalı bir fiyat hareketi içeriyordu. Gıda fiyatlarındaki sert dalgalanma etkili oldu. Nitekim yıl ortalaması yüzde 8.58’i buldu. Talep görünümü, 2009’daki kadar zayıf olmasa da enflasyonu yukarı ittiren bir yapı sergilemedi.
2010 enflasyonunun apaçık ortaya çıkardığı temel olgu; enflasyondaki temel yapısal mikro sorunlar reformlarla çözülmediği sürece, bu tür dalgalanmalarla sık sık karşılaşacağımız gerçeğidir. Merkez Bankası ise bu reformların ne kadar önemli olduğuna yeterince atıfta bulunmadı.
Hükümete söz yok
İşin doğrusu, hükümete enflasyon konusunda söylenecek çok da bir şey yok. Neden mi? 2007 Seçimleri öncesinde açıklanan seçim beyannamesinde, iktidar partisinin ‘fiyat istikrarı’ sözü yoktu. Seçim beyannamesindeki gelecek 4 yıl hedefinde ‘enflasyonu düşük tek haneye indirmiş’ olmak vardı. Bu yüzden, enflasyonun tek hanede seyretmesi yönünde verilen bir taahhüt tutturulmuştur. ‘Düşük tek hane’ o zaman da muğlaktı, şimdi de muğlak olan göreceli bir çerçeve. Yani yüzde 5 de ‘düşük tek hane’, yüzde 9 da!
İşte bu noktada, Merkez Bankası’na bakmak gerekiyor. Eğer hükümetin hedef ufkunda fiyat istikrarı değil de ‘düşük tek hane’ varsa ki öyle; Merkez Bankası’nın 2008 Haziran ayında yaptığı enflasyon hedefinin yukarı yönlü yenilenmesi sırasında verdiği sözleri, taahhütleri nereye koyacağız? Bu konuda verdiği sözleri unutmasını, herhangi bir açıklama dahi yapmamasını? Ya daha sonra, 2009’da ve 2010’da orta vadeli olarak 2012 ve 2013 hedeflerinin hep yüzde 5 olarak belirlenmesini? Sadece yüksek enflasyon hedefi koyarken Merkez Bankası’nın aklına gelen yapısal sorunlar ve bunların kısa vadede çözülemeyeceği yönündeki ‘yapısal kaderciliğine’ ne diyeceğiz?
Hangi hedef?
‘Fiyat istikrarı’ yasa ile belirlenmiş zorunlu bir hedef. Oysa hükümet ve Merkez Bankası tarafından belirlenen orta vadeli enflasyon hedefi hâlâ fiyat istikrarına yakın değil. Bir ‘ufuk’ da çizilmiş değil. 2008 Haziran ayındaki revizyona göre bakılırsa 5 yıl sonrasında bile bu zorunlu hedefin görüş alanına girilmiş olmayacak.
İşte böyle tablo içinde; Merkez Bankası’nın aklına birden finansal istikrar, finansal istikrarın da fiyat istikrarı hedefine göre daha düşük faiz gerektirdiği geliverdi. Hem de ‘net olarak sıkılaşma’ ambalajıyla; ama kredi faiz oranının ana unsurunu temsil eden efektif fon maliyetini gevşetecek bir politika ‘bileşimiyle’!
2008’de yukarı çekilmiş hedefleri tutturan Merkez Bankası başarı sağlamış mıdır? Dar açıdan bakarsanız evet, sağlamıştır. Hükümetle beraber saptadığı enflasyon hedefini, nihai olarak da iktidar partisinin seçmene verdiği ‘düşük tek haneli’ enflasyon hedefini tutturmuştur. Ama kendi yasasında, kendisine verilen temel görevi; fiyat istikrarını hâlâ yakınsamış durumda değildir.

UĞUR GÜRSES - RADİKAL