LETONYA DÜŞERSE AVRUPA BANKALARI YIKILIR

Ekonomiyi teşvik ederken hızla artan bütçe açığına engel olamayan ülkenin tahvillerine alıcı çıkmayınca finansman endişesi iyice alevlendi. Hazine tahvili satışı yapamadığı için para bulamayan Letonya şimdi de IMF'den aldığı kurtarma fonunun ikinci bölümünü kaybetme riskiyle karşı karşıya. Çünkü bütçe açığı, yüzde 9,2 ile yüzde 5'lik IMF kriterinin hayli yukarısında. Yani ülkenin finansman kaynakları iki koldan da tehlikede. Avrupa Birliği (AB) de dün Letonya'yı kamu harcamalarında kesintiye gitmesi yönünde uyardı. Gündemde ise devalüasyon var. Aslında para birimi Lat'ın devalüe edilmesi hazine tahvillerinin satışını kolaylaştırabilir ve böylece ülkeye finansman akışı sağlanabilir. Ancak devalüasyon aynı zamanda yüksek enflasyon ve AB üyeliğinin tehlikeye girmesi anlamına da geliyor. Ayrıca Letonya'nın gerçekleştireceği bir devalüasyon bölgesel bir dalgaya dönüşebilir. Uzmanlara göre tüm bunların faturasının Doğu Avrupa'da 1 trilyon doların üzerinde varlığı bulunan Batı Avrupalı bankalara çıkması yüksek olasılık. Yani Letonya'nın bundan sonra atacağı her adımın bölge ve Batı Avrupa genelinde zincirleme bir reaksiyon oluşturması bekleniyor. Uzmanlar, Letonya'daki krizin Rusya'nın 1998'deki moratoryumu öncesindeki son günlerine ve Türkiye'nin dalgalı kuru bıraktığı 2001'deki döneme benzediğinin altını çiziyor. Bankalararası borçlanma faizi yüzde 25'e fırladı Çarşamba günkü gelişmelerin ardından Letonya'dan Estonya ve Litvanya'ya kadar bir çok Doğu Avrupa ülkesinin iflas riskini gösteren CDS tahvillerinin spread farkları fırladı. Letonya'nın 5 yıllık CDS tahvillerinin spread farkı 672 baz puana kadar yükselirken, Estonya'nın aynı vadedeki tahvillerinin spreadi 345 baz puanı geçti. Litvanya'nın spread farkı ise 450 baz puana yaklaştı. Letonya Merkez Bankası, dün latı desteklemek için piyasadan yüklü alıma geçti. Ülkede bankalararası gecelik mevduat faizleri dün yüzde 25 seviyesine kadar fırladı. Letonya Merkez Bankası piyasalardaki devalüasyon spekülasyonlarının kurlara ve borsalara daha fazla zarar vermemesi adına siyasetçilere de "Lat hakkında söylediğiniz her kelimeye dikkat edin" uyarısında bulundu. Ülkenin 5 yıl önce AB'ye üye olurken euroya çıpaladığı para biriminde devalüasyona gitmek zorunda kalacağı konuşuluyor. Estonya ve Litvanya da euro çıpasından çıkabilir Letonyalı yetkililer devalüasyon iddialarını reddetse de uzmanlara göre Letonya "kötünün iyisi"ni seçip eninde sonunda para birimi latı devalüe etmek zorunda kalacak. Letonya'nın euro çıpasından çıkması ve latı devalüe etmesi ise bölge genelinde bir serbest kura geçiş dalgası yaratabilir. Böyle bir olasılıkta euro çıpasından ilk olarak çıkacak isimlerin ise Estonya ve Litvanya olacağı iddialar arasında. Bölge genelinde Letonya, Estonya ve Litvanya ile başlayacak bir serbest kur rüzgarı krizle savaşta bölge ülkeleri için "yumuşak karın" olabilir. Para birimi latın euro çıpasından çıkarılması Letonya'nın AB üyeliğini de tehlikeye sokabilir. Latın euro çıpasında olması ise 2004'de AB üyesi olan Letonya için en önemli kriterdi. Ülkede 1 lat 1 euroya çıpalanmış durumda. Ancak son dönemde çıpanın dışında hareketler görülüyordu. Latın devalüe edilmesi halinde para birimi diğer para birimleri karşısında değer kaybedeceği için ülkenin uluslararası ticaret platformunda atak yapıp krizden ihracat merkezli bir çıkış yolu bulması sağlanabilir. Ayrıca devalüasyona gidilmesi para birimi ucuzlayacağı için Letonya hükümetinin daha kolay borçlanmasını yani tahvillerine alıcı bulmasını sağlayabilir. Ancak devalüasyonun en büyük yan etkisi vatandaş ve işletmelerin kendi borçlarını geri ödemelerde zorlanması şeklinde ortaya çıkabilir. Olası bir devalüasyon daha yüksek enflasyon, devasa kredi batıkları ve dolayısıyla bankacılık sektörünün tepe taklak olması riski de taşıyor. Özellikle hükümetleirn kriz karşısında açıkladıkları yüklü harcama paketleri ve uyguladıkları düşük faiz politikaları ile enflasyon canavarını besledikleri son dönemde sıkça tartışılıyor. Böyle bir dönemde gidilecek devalüasyon enflasyon sorununu iyice körükler. LETONYA DÜŞERSE AVRUPA BANKALARI YIKILIR Letonya küçük bir ülke olsa da bölgede hasar bırakma etkisi büyük. Çünkü Batı Avrupa bankalarının Letonya dahil, eski komünist Avrupa ülkelerindeki pozisyonları 1.3 trilyon euroyu geçiyor. Dünkü devlet tahvili satışındaki başarsızlıktan İsveç bankaları da nasibini aldı. Letonya'da pozisyonu bulunan İsveç bankalarının hisseleri sert düşüşlerle karşı karşıya. Riksbank'ın hesaplamalarına göre Letonya Latı'nda yüzde 30 civarında bir devalüasyona gidilmesi halinde İsveç bankalarının toplam kayıpları 2 yıl içinde 48.5 milyar doları bulabilir. Bu ise İsveç bankaları Swedbank ve SEB'in sermaye artırımına gitmesini zorunlu kılabilir. Uzmanlara göre Letonya'nın tahvil ihracındaki başarısızlık önümüzdeki günlerde İskandinav ülkelerinin para birimlerini de baskı altına alacak. Şimdiden İsveç'in CDS tahvillerinin spread farkı 65.5 baz puan ile bir ay içindeki en yüksek seviyesine fırladı. Kuzey ve Orta Avrupa ülkelerinin bankacılık sistemlerinin Letonya'da ciddi pozisyonları var. Bu açıdan Letonya kalesinin düşmesi Avrupa bankacılığının krizle savaşı kaybetmesinin sembolü olabilir.