Krize rağmen karlılıklarını artırdılar

Talip Yılmaz / Ekonomist 2009 yılı 2008 yılının sonbaharında başlayan krizin etkisiyle oldukça sıkıntılı bir dönem geçirdi. Bu süreçte özellikle ihracat ağırlıklı çalışan şirketler ile iç pazarda teşvik alamayan sektörlerin iş hacimlerinde ciddi düşüşler oldu, kar marjları daraldı. 2009’un Mart ayından itibaren, belirli sektörlere sağlanan teşvikler, emtia fiyatlarının 2008’e göre düşmesi ve maliyetlerin azalması, ürün satış fiyatlarının belli nedenlerle artması gibi faktörler sayesinde ise bazı şirketler ve sektörler krizde güçlü bilançolar açıklamayı başardı. Bilançolar incelenirken bu anlamda dikkat edilen önemli kalemlerden biri olan Faiz, Vergi, Amortisman Öncesi Kar (FVAÖK) rakamını ciddi şekilde artıran şirketler var. Bu rakam, bir şirketin net esas faaliyet karına amortisman giderlerinin eklenmesiyle elde edilir. İşletmenin verimliliğini gösteren en önemli kalemlerden biridir. Bu kriz ortamında şirketin verimliliğini yükseltmesi özellikle büyük önem kaşıyor. İşte bu nedenle yaptığımız çalışmada FAVÖK’ünü en çok artıran 20 şirketi inceledik. Gıda, enerji, ambalaj Analistlerin değerlendirmelerine geçmeden önce genel olarak tabloya bakıldığında gıda, enerji ve ambalaj sektörü şirketlerinin öne çıktığını söylemek mümkün. Kısacası satışlarını artıran, maliyetlerini düşüren şirketler, iyi bir dönem geçiriyor. Tabloda belirli sektörlerin öne çıktığını söyleyen Turkish Yatırım Araştırma Müdürü Mehmet Baki Atılal, özellikle enerji ve gıdaya dikkat çekiyor. Enerji şirketlerinde doğalgaz fiyatlarındaki gerilemeden kaynaklanan Satılan Malın Maliyeti’nde (SMM) ciddi gerilemeler olduğunu ifade eden Atılal, gıda olarak beyaz et sektöründe hem satışların arttığını hem de maliyetlerde talepteki artışla birlikte iyileşme yaşandığını kaydediyor. En iyi 20 şirkete bakıldığında ağırlık olarak satışlardaki artışın ve SMM’deki azalmanın şirketlerin brüt karlılığını artırdığını belirten Atılal, “Şirketler diğer faaliyet gelirine neredeyse ihtiyaç duymadan olumlu bir sezon geçirdiler” diyor. Enerji şirketlerinin 2008 yılında operasyonel olarak iyi bir dönem geçirdiğini ifade eden Ata Yatırım araştırma sektör uzmanı Sezai Şaklaroğlu, “2009 yılında da enerji fiyatlarına gelen zamlar sayesinde bu durum devam etti” diyor. Doğalgaz fiyatlarının düşmesiyle maliyetlerde azalma olduğunu anlatan Şaklaroğlu, ancak son iki çeyrekte DUY sistemi nedeniyle marjlarda bir geri çekilmenin de yaşandığını sözlerine ekliyor. Dikkat çekenler Gedik Yatırım Araştırma Uzmanı Yunus Kaya, şirketlere bakıldığında maliyetlerinin azaldığını ve satış gelirlerinin arttığını ifade ediyor. Satışların artmasında ürün fiyatlarındaki artışın yanında yeni ürünlerin de etkisinin olduğunu kaydeden Kaya, katma değeri yüksek ürünlerin satışının artışının şirketleri olumlu etkilediğini belirtiyor. Bakı Atılal’ın özellikle beğendiği şirketler; Menderes Tekstil, Banvit, Şeker Piliç ve Petkim. Bu şirketlerin çeyrek bazlı performanslarının devamını bekleyen Atılal, yıllık bazda ise şu aşamada bir görüş bildirmenin zor olduğunu söylüyor. Maliyet Düşürdüler Genel olarak karlılığını artıran şirketlere bakıldığında maliyet düşürücü politikaların etkili olduğunu ifade eden Halk Yatırım Araştırma Müdürü Aslıhan Balaban, şirket bazında ise bazı farklılıkların olduğunu belirtiyor. Bazı şirketlerin satış gelirlerindeki artışı faaliyet karlılıklarına yansıttığını, bazı şirketlerde düşen hammadde maliyetlerinin pozitif katkısının izlendiğini, bazı şirketlerin ise yurt dışı satış gelirlerindeki artışın dikkat çektiğini kaydediyor. Gıda fiyatlarındaki artışın özellikle beyaz ete olumlu yansımalarının olduğunu söyleyen Balaban, yine ihracat potansiyelinin arttığını ve yine maliyetlerde düşüş olduğunu belirtiyor. Bu faktörlerin de gıda şirketlerini olumlu etkilediğini anlatan Balaban, elektrik sektöründe ise birim fiyat artışlarının pozitif katkı sağladığını sözlerine ekliyor. Şirketlerin üçüncü çeyrekteki olumlu performansı son çeyrekte de devam ettirmesini bekleyen Balaban, bu şirketler arasında Şeker Piliç, Deva Holding, Aksu Enerji, Petkim ve Sarkuysan’a dikkat çekiyor. BAZI ŞİRKETLERDEKİ GELİŞMELER Tire Kutsan: 2008/9'da 195 milyon TL satışa karşın 42 milyon TL faaliyet gideri ile 7 milyon TL faaliyet zararı açıklayan Tire Kutsan, 2009/9'da 201 milyon TL'ye çıkan satışları ve 36 milyon TL'de kalan faaliyet giderlerine rağmen 2.5 milyon TL esas faaliyet zararı yaptı. Ancak ayrılan amortismanlar sayesinde şirketin nakit akışı iyileşti. 2008/9'da 215 bin TL ekside olan FVAÖK, 2009/9'da 5.5 milyon TL artıya döndü. Özellikle üçüncü çeyrekte faaliyetten kara geçmesinin devamı halinde FVAÖK'deki iyileşme devam edebilir. Kütahya Porselen: Şirketin satış gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre hemen hemen aynı seviyede kaldı. Ancak SMM’si yüzde 67’den yüzde 59’a geriledi. Faaliyet giderlerindeki yüzde 18’lik azalma, Kütahya Porselen’in karlılığını artırdı. Sarkuysan: 2008’in üçüncü çeyreğinde krizin de etkisiyle 15 milyon TL faaliyet zararı Sarkuysan’ın FVAÖK’ü de 8.9 milyon TL’ye gerilemişti. 2009 ilk yarıda faaliyet karlılığının artmasıyla FVAÖK 50.7 milyon TL’ye çıkmıştı. Üçüncü çeyrekte ise satışların maliyetinin artması ile faaliyet zararı yapan şirketin FVAÖK'ü 49 milyon TL'ye geriledi. Deva Holding: 2008/9'da 24 milyon TL'ye ulaşan faaliyet zararı nedeniyle eksi 15 milyon TL FVAOK'ü olan şirket, 2009/9 ayda satışlarını yeni ürünlerin de katılımıyla yüzde 52 artırdı. Brüt karlılığı 7 baz puan artırdı, faaliyet giderlerini ise aynı seviyede tuttu. Böylece şirket 34 milyon TL faaliyet karına ulaştı. Amortismanların katılımıyla şirketin FVAÖK'ü 46 milyon TL'ye ulaştı. T. Demirdöküm: Krizde yabancı ana ortağı Vaillant sayesinde satışlarını düşürmedi. İç pazardaki sıkışıklığı özellikle Almanya ve İngiltere’ye olan satışları ile aştı. Bunu yaparken 31.5 milyon Euroluk modernizasyon yatırımını bitirerek maliyetlerini düşürdü. Petkim: 2008/9'da 51 milyon TL faaliyet zararı eden şirket, yüzde 1.5 marjla 28 milyon TL FVAOK elde etmişti. 2009’da satış gelirleri yüzde 23 gerileyen şirket, özellikle petrol fiyatlarındaki gerilemeye paralel satılan malın maliyetinde yaşanan düşüş sayesinde 57 milyon TL faaliyet karına, 141 milyon TL FVAÖK'e ulaştı. Eczacıbaşı Yapı: Faaliyet giderlerinde verimliliğin de artırılmasıyla 2008/9'da 13.8 milyon TL olan faaliyet zararı, 2009/9'da 7.7 milyon TL kara dönüştü. FVAOK ise 14 milyon TL giderden 38 milyon TL artıya döndü. Faaliyet karlılığı düşük olan şirket, Temmuz 2008'de lüks banyo mobilyaları pazarında faaliyet gösteren ve faaliyet karlılığı yüksek Alman Burgbad AG şirketini 70.8 milyon Euro toplam değer üzerinden satın aldı. Merko Gıda: Satış gelirlerinin 51 milyon TL’ye ulaşmasına karşın SMM’ini yüzde 65 seviyesinde tutması şirketi listeye soktu. Emek Elektrik: Satış gelirlerinin 31 milyon TL’ye ulaşmasına karşın SMM’ini yüzde 68 seviyesinde tutması, şirketi olumlu etkiledi. Aksu Enerji: Satış gelirleri 2.6 milyon TL’ye ulaşmasına karşın SMM’ini yüzde 58’den yüzde 22’ye indirmesi, şirketi listeye soktu. Akal Tekstil: Satışlarında artış sağlayan Akal Tekstil, SMM’sini de yüzde 87’den yüzde 81’e indirdi.